شبكه‌اي به وسعت ايران
فاطمه باباخاني
فهرست ۱۴ تشكل مردم‌نهاد (NGO) زيست‌محيطي راه‌يافته به مرحله ماقبل نهايي جايزه مهرگان علم براي دوره‌هاي چهاردهم و پانزدهم اعلام شد. در ميان اين فهرست تنها يك تشكل «مركز حفظ و توسعه زيست‌بوم‌هاي پايدار (زي پاك)» مربوط به پايتخت است و بقيه تشكل‌ها در ساير استان‌ها فعاليت مي‌كنند. جالب اينكه در فهرست اعلامي عمده تشكل‌هاي منتخب به غرب و جنوب كشور و انجمن‌هايي هستند كه براي حفاظت از زاگرس تلاش مي‌كنند؛ فهرست اعلامي جايزه مهرگان و نقش كمرنگ پايتخت نشان از گستردگي فعاليت‌هايي است كه در قالب سازمان‌هاي مردم‌نهاد در ايران در حوزه محيط‌زيست انجام مي‌شود.
شايد دليل اين امر را بتوان در رشد آگاهي‌هاي محيط‌زيستي جامعه دانست، جامعه‌اي كه با بحران‌هاي مختلف از قبيل بحران آلودگي آب، آلودگي هوا، فرونشست زمين، كوه‌خواري، جنگل‌‌خواري، ريزگردها، بيابان‌زايي، گردشگري بي‌ضابطه دست و پنجه نرم مي‌كند و شهرونداني كه واقفند حل اين مشكل از عهده سازماني به نام سازمان حفاظت محيط‌زيست با بودجه محدود خارج است. جامعه مدني ايران در هر جاي ايران دهه‌هاست تلاش مي‌كند تا هم حال تالاب كاني‌برازان در آذربايجان غربي خوب باشد، هم حال بلوط‌هاي زاگرس و هم حال خرس سياه در جنوب كرمان و هم حال جنگل ابر در شاهرود. البته اين سازمان‌ها در راه خود با چالش‌هاي مختلف درگيرند و بدترين آنها نگاهي از سر سوءظن به فعاليتهايشان است، اينكه آيا كار آنها همان است كه مي‌گويند يا در زير اين فعاليت‌ها به كار ديگري مشغولند؛ يافتن پاسخ براي اين پرسش قطعا دشوار نخواهد بود اگر به نتايج فعاليتهايشان نگاهي بيندازيم، به اينكه امروز چقدر درباره محيط‌زيست و حيات‌وحش اين سرزمين مي‌دانيم و چقدر از آنها حاصل فعاليت‌هاي اين سازمان‌هاست، به اينكه اگر آنها نبودند چه وضعيتي داشتيم و با چه مصائبي بايد دست و پنجه نرم مي‌كرديم.