نظام پزشكي و نسخه الكترونيك
بابك زماني
وقتي‌كه در يادداشت‌هاي پيشين به لزوم تغيير نگرش كلي در سازمان نظام پزشكي اشاره كردم، بسياري مي‌پرسيدند مقصود چيست و مصداق كدام است؟ خوشبختانه ماجراي الكترونيك كردن نسخه پزشكان مثالي است كه با اشاره به آن مي‌توان برخورد مناسب يا برخورد موردنظر حقير را به‌خوبي توضيح داد.ثبت پرونده بيمار و به‌اصطلاح كدگذاري براي هر بيماري و هر اقدام درماني در نظام‌هاي پيشرفته سلامت كار دشوار پيچيده و تكنولوژيكي است كه در همه كنگره‌ها و سمينارهاي پزشكي اساتيد و انجمن‌هاي علمي وقت زيادي صرف آموزش آن مي‌كنند. در جهان پيشرفته كه ارزش اين جزييات را درك مي‌كنند، بخشي از وقت مشاورات و معاينات پزشكي به اين موضوع اختصاص دارد و بخشي از تعرفه‌هاي تخصصي هم كه بين پرداخت‌كنندگان (مثلا موسسات بيمه) و بيمارستان‌ها مبادله مي‌شود (رقمي حدود ١٠٠ تا ٢٠٠ دلار براي يك ويزيت تخصصي استاندارد نوبت اول) براي همين ثبت علايم است. در كشور ما ارزش ويزيت و تصميم‌گيري و صحبت با بيمار و به تبع آن ثبت و كدگذاري به‌هيچ‌وجه شناخته‌شده نيست. سال‌هاست در كشور ما نرخ ويزيت در پايين‌ترين سطح دنيا نگه داشته شده است. درحالي كه ساده‌لوحانه وانمود مي‌شد سلامت ارزان براي مردم فراهم شده! پايه‌هاي سلامت در كشور دچار تزلزل جدي شد. كار پزشكي به معناي معاينه و تشخيص و نسخه‌نويسي تعطيل شد. معيشت و درآمد محدود به كارهاي عملي شد و شغل پزشكي عمومي به عنوان شيرازه تمام طب و محور سيستم ارجاع رو به انقراض گذاشت. نسخه‌نويساني كه هيچ كار عملي‌اي نداشتند چاره‌اي جز آن نداشتند كه تعداد زيادي بيمار بسيار بيشتر از استانداردهاي علمي ويزيت كنند. يك ويزيت استاندارد به كل فراموش شد. همه به آنچه مي‌ديدند عادت كردند. در چنين بلبشوي عادت شده‌اي است كه ناگاه وزارت بهداشت اعلام مي‌كند بايد همه نسخه‌ها الكترونيكي و از طريق كامپيوتر و اينترنت نوشته شوند. سازمان نظام پزشكي در برابر اين تصميم واكنش خاصي نشان نمي‌دهد يا حداكثر خطاب به مسوولان انتقادهايي را مطرح مي‌كند و اين در حالي است كه در ابتدا نوشتن نسخه الكترونيك اجباري نبود.سازمان نظام پزشكي در اين مورد به خصوص مي‌توانست ابتدا نظر گروه‌هاي مختلف پزشكي را در اين زمينه بخواهد و در مراحل بعد از گروه‌هاي مختلف بخواهد در واكنش به اين موضوع چه روش‌هايي را پيش بگيرند. مثلا مي‌توانست از پزشكاني كه كارهاي عملي پيچيده و پيشرفته و حساس با هزينه بالا انجام مي‌دهند بخواهد با سيستم نسخه الكترونيك همكاري كنند، از پزشكان متخصص بخواهد پيش‌شرط‌ها و درخواست‌هاي خود را براي همكاري با نسخه الكترونيك اعلام كنند و آن را پيگيري كنند. مي‌توانست با نظر انجمن پزشكان عمومي و انجمن‌هاي متخصصين نسخه‌نويس اعلام كند با تعرفه‌هاي موجود كه به‌شدت غيرواقعي و كمتر از روستاهاي عقب‌مانده‌ترين كشورهاي مجاور است امكان نسخه‌نويسي الكترونيكي وجود ندارد و براي تعيين شرايط و تعرفه‌هاي لازم از سوي انجمن‌هاي مختلف با سازمان‌هاي بيمه‌گر وارد تعامل شود؛ تعرفه‌هايي كه براي رشته‌هاي مختلف بايد متفاوت باشند.اين يك نمونه از راه‌هايي بود كه مي‌توانست خود را در عمل سازمان پزشكان نشان دهد و نه‌تنها اعتماد ايشان را جلب كند بلكه به تصميم‌گيران اين پيام را برساند كه ازاين‌پس براي تصميم‌گيري در مورد مسائل سلامت با سازماني طرف هستند كه پشت‌گرم به بيش از صد هزار پزشك است و بدون جلب حمايت اين سازمان هيچ تصميمي در ميان پزشكان مقبوليت نخواهد يافت و به اجرا درنخواهد آمد. آري مشاركت اجتماعي راهي است دشوار و پرهزينه بسيار فراتر از متلك‌هاي تك‌تك پزشكان در فضاي مجازي و بيانيه‌هاي آتشين رييس سازمان، دشوارترين جنبه اين راه هم اين است كه آموختني هم هست.