نيازمند بازتعريف رسانه و مفهوم خبرنگاري هستيم

روز خبرنگار است. درود به همت و شرافت قلم‌هاي پاك.
 خبرنگاران ما مي‌دانند كه لازمه خبرنگاري، دسترسي آزاد به منابع، آزادي انتشار و گردش آزاد اطلاعات است. خبرنگاري صرفا روايت ساده از رخدادهاي علني نيست؛ خبرنگار بايد بتواند، آنچه از منظر مردم پنهان است و در خلوتخانه‌ها و لايه‌هاي زيرين مي‌گذرد، آشكار و روايت كند. خبرنگار بايد بتواند انديشه را به كلمه تبديل و آن را متجلي سازد. اگر نتواند چنين كند، خبرنگاري نكرده است. اگر خداوند در قرآن كريم به قلم قسم ياد مي‌كند و قلم از عظيم‌ترين نعمات الهي برشمرده مي‌شود، از جمله به همين دليل است كه قلم دور را نزديك، غايب را حاضر، پنهان را آشكار و انديشه را مكتوب و ماندگار مي‌سازد.  اما افسوس كه در جهان امروز، تلاش‌هاي بسياري براي تهي ساختن قلم از خصوصيات واقعي، جاري و ساري است و مي‌خواهند حقيقت را پنهان و انديشه را مستور و زبان‌ها را در كام محدود سازند و اين همان چالشي است كه بسياري از خبرنگاران ما نيز از صبح تا شام با آن دست و پنجه نرم مي‌كنند. گروهي در اين انديشه‌اند كه اصل آزادي، و امر جمهوري زائده‌اي بر اين نظام و انقلاب بوده و به خيال خود در جست‌وجوي تمدني هستند كه از آزادي و جمهوري بي‌نياز باشد. لذا غمگنانه شاهديم كه آزادي در ميهن‌مان روز به روز به محاق مي‌رود، چنان كه حق انتخاب مردم نيز روز به روز محدود‌تر مي‌شود. افسوس بزرگي است كه كمتر تريبون و مسوول رسمي در كشورمان دغدغه آزادي دارد و حتي آزادي ديگر لقلقه زبان هم نيست چه برسد به دغدغه. بسياري از آقايان نيز نه درد آزادي دارند و نه درك از آزادي و نه آزادي را نياز طبيعي مردم مي‌دانند. ايشان بسياري از آزادي‌هاي مردم را منع مي‌كنند چون به زبان ساده الف: خود به آن نياز ندارند. آنان به روش ديگري از زندگي خو كرده‌اند. وقتي احساس نياز به چيزي نباشد، كم‌كم دغدغه وجود يا عدم وجودش نيز منتفي مي‌شود. ب: آزادي با توزيع قدرت نسبت مستقيم دارد. مردم را شريك قدرت نمي‌دانند و نمي‌خواهند. ج: آزادي مولد آگاهي و شفافيت است و پيامد شفافيت الزام به مسووليت‌پذيري و پاسخگويي است. آنان نمي‌خواهند پاسخگو باشند، چرا كه مسووليت‌پذير نيستند. لذا طبيعي است كه چنين مسوولاني در انديشه صيانت از خود برآيند و نامش را صيانت از آزادي و فضاي مجازي بگذارند. و چه جفاي بزرگي به ناموس كلمات روا مي‌دارند! مردم حق دارند نگران باشند، چون در كارنامه اين مسوولان اندك دغدغه دفاع از آزادي نديده‌اند، اما تا دل‌تان بخواهد قلم‌ها و دل‌هاي شكسته است كه ميراث گذاشته‌اند. محكوميت كه بماند، چند تن از اين مسوولان براي بسته شدن روزنامه‌اي يا دستگيري خبرنگاري كمترين نگراني را ابراز داشته‌اند؟  از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است كه فرمودند: «إنّما شفاء‌العي‌السوال: «شفاي سرگرداني و درماندگي پرسش است». نمي‌خواهم همه‌چيز را سياه ببينم اما امروز كشور عزيزمان در سطوح مختلف و وسيعي، مملو از سرگرداني و درماندگي است. چه بسيار امور از دست اهلش خارج شده و چه بسيار كه به نااهل سپرده شده است. سكه تملق رايج است و فقر و نابرابري، و بي‌عدالتي و تبعيض و انحراف و فساد بيداد مي‌كند. چه بسيار تريبون‌ها كه صبح تا شام مشغول امر و نهي مردم و بايد بايدند و «همه با هم» را به «همه با من» تقليل داده‌اند و از جمله ميليون‌ها ملت را از حق تعيين سرنوشت محروم ساخته‌اند و به استضعاف كشيده‌اند. چه بسيار آنان كه وظيفه مشاوره دارند، مداهنه مي‌كنند و چه بسيار آنكه وظيفه نظارت دارند، نه مي‌بينند و نه مي‌شنوند و در نتيجه تعقل هم نمي‌كنند. داستان كرونا و پيش‌بيني‌ها و مشاوره‌هاي غلط و مداهنه‌هاي مشمئز‌كننده و اطلاعات فريبنده و كاستي‌ها و تاخير‌هاي واكسن ملي و خارجي و اينك هزاران هزار جان پرپر شده قابل پيشگيري، نمونه‌اي از اين تراژدي بسيار تلخ است. به روشني جاي اندرزهاي حكيمانه خالي است. كجايند، بوذرجمهر و امير‌كبير؟ اين تن رنجور، شفا مي‌خواهد و چاره آن ديدن و شنيدن و پرسش دقيق و ارايه راه‌حل است. وقت آن است كه خبرنگاران عزيزمان پرسشگري مسوولانه را وجهه همت قرار دهند و آنچه دغدغه مردم و ابهام افكار عمومي و گرفتاري‌هاي كشور است، از اهلش پرسش كنند و مسوولان را به انصاف و پاسخگويي فرابخوانند، كه اين شيوه، از بهترين اهتمام به امور مردم است و البته پيش نياز آن، بازتعريف رسانه و خبرنگاري و اصول اخلاق حرفه‌اي است.

و الا تا وقتي كه از يك سو بسياري از مسوولان كشور رسانه را بوق تبليغاتي و پروپاگانداي سياه، و از سوي ديگر مديران رسانه‌هاي بزرگ، آن را بنگاه معاملاتي سياست يا اقتصاد ببينند يا وظيفه پرسشگري رسانه را فراموش و به جاي مصاحبه و جست‌وجوي پاسخ براي مردم، ديپلمات شوند و با اهل قدرت مذاكره نمايند، اصل آزادگي مخدوش و روح رسانه از رسانه خارج شده، خبرنگار نيز از پرسش موثر و از انتشار حقيقت منع و گرفتار لكنت خواهد شد، و در چنين شرايطي، اميد به رسانه مردمي و استقلال تحريري رويايي بيش نخواهد بود، و گراميداشت روز خبرنگار در حد يك تشريفات باقي خواهد ماند.  در آستانه ماه محرم حسيني(ع)، براي خود و يكايك شما خبرنگاران شريف ميهن، بهره‌مندي از آموزه‌هاي زينبي(س) در انتقال دقيق پيام آزادگي و شرافت و عزت و معنويت و اخلاق را مسالت دارم.
والسلام عليكم و رحمه‌الله و بركاته
17 مرداد 1400