از شمار دو چشم يك تن كم
رضا مختاري‌اصفهاني
خبرهاي بد و مصيبت‌بار از پي هم مي‌آيند. تن و جان‌مان دچار كرختي شده است. كم‌كم به شنيدن خبرهايي از اين دست عادت مي‌كنيم و چه بد است عادت كردن. مگر مي‌شود در فقدان دوستي كه فرهيخته و اهل انديشه و مهم‌تر از همه، اهل درد بود، بي‌تفاوت بود و عادت كرد؟ دكتر احمد گل‌محمدي ناباورانه به بيماري كرونا كه مانند خوره به جان اين سرزمين افتاده، از دست رفت. دوستي‌مان از سال 79 رخ داد و گهگاه كه ديداري پيش مي‌آمد، از دانشش مي‌آموختم و از تواضعش حظ مي‌بردم. با آنكه فارغ‌التحصيل علوم سياسي بود، به تاريخ و اسناد تاريخي در مطالعات سياسي سخت بها مي‌داد. چه او در دوره‌اي در مركز اسناد رياست‌جمهوري پژوهش‌هاي اسنادي مهمي انجام داده بود. بعضي از اين پژوهش‌ها عبارتند از: «اسنادي از ارز و انحصار تجارت خارجي در دوره رضاشاه»، «اسنادي از روابط ايران و اسراييل در دوره پهلوي» و «گزارش‌هاي فرمانداري نظامي پس از كودتاي 28 مرداد». او در گزينش اسناد و تحليل آنها فهمي دقيق داشت و نگاهش راهبردي و كاربردي بود؛ نكته‌اي كه در مقدمه‌هايش بر اين مجموعه‌ها نمود دارد. چنانكه در پژوهشي مبتني بر اسناد در خصوص سازمان بازرسي چنين نگاهي را به نمايش گذاشت. در اين پژوهش به درستي بر درك نهادهاي بازرسي و ناظر در دوره‌هاي مختلف از مقوله فساد و برخورد با فساد يا فاسد انگشت نهاده بود. اين نگاه مستند در كتاب دو جلدي او درباره «جمعيت فداييان اسلام» نيز قابل مشاهده است. گل‌محمدي در مباحث نظري و ترجمه نيز زبردستي خود را نشان داده بود. به‌طوري كه نوشته‌هايش درباره هويت و جهاني شدن آثاري قابل تامل هستند.
همچنان كه ترجمه كتاب «ايران بين دو انقلاب» اثر يرواند آبراهاميان توسط او و ابراهيم فتاحي در معرفي اين پژوهشگر ايراني مقيم غرب به جامعه دانشگاهي و علمي كشور نقش مهمي داشت. آنچه در آثار قلمي احمد گل‌محمدي اعم از تاليف و ترجمه نمود داشت، احاطه او بر ادبيات و سلاست و رواني قلمش بود. همين ويژگي موجب شده در انتقال مفاهيم سياسي به مخاطبان دانشگاهي و غيردانشگاهي توفيق يابد. گل‌محمدي تنها به مباحث تئوريك و علمي مشغول نبود. او علوم سياسي را براي جامعه بهتر و آگاه‌تر مي‌طلبيد. در مقابل حوادث روز سكوت را روا نمي‌داشت اگرچه تاوانش را هم مي‌داد. چنانكه در حوادث انتخابات 1388 فعال بود و چند سالي از سال‌هاي زندگي دانشگاهي‌اش از تدريس محروم ماند. هرچند به گفته خودش، توفيقي اجباري بود براي مطالعه و پژوهش بيشتر. در اين ميان دانشجويان علوم سياسي دانشگاه علامه طباطبايي در آن سال‌ها از دانشش بي‌بهره ماندند. اينك با فقدان هميشگي‌اش، حسرت و غيظ آن سال‌ها بيشتر مي‌شود. گويي در زمانه پرمصيبت ما شعر رودكي در رثاي شهيد بلخي بي‌معنا شده كه سوگمندانه سرود:
از شمار دو چشم يك تن كم/ وز شمار خرد هزاران بيش