محمد اسلامي، رييس سازمان انرژي اتمي در مجمع سالانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاكيد كرد
انرژي صلح‌آميز هسته‌اي براي همه
سلاح هسته‌اي براي هيچ كس
سارا معصومي
ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي حل و فصل اختلاف‌ها چه در حوزه برجام و چه در حوزه تعهدات پادماني تهران به هم فرصت داده‌اند، مذاكرات ايران و 1+4 (بريتانيا، فرانسه، آلمان، روسيه و چين) براي بازگشت ايالات متحده به اجراي برجام معلق مانده است، رييس دولت سيزدهم در ايران به زودي براي نخستين‌بار در مجمع عمومي سازمان ملل متحد (به شكل مجازي) سخنراني مي‌كند و حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه دولت سيزدهم به منظور شركت در اين دور از مجمع راهي نيويورك شده و گفته مي‌شود در حاشيه مجمع با وزراي خارجه كشورهاي 1+4 ديدار جداگانه خواهد داشت. سرخط اين خبرها نشان مي‌دهد كه با چند روز پرترافيك در حوزه سياست خارجي روبه‌رو هستيم، آن‌هم در شرايطي كه ايران هنوز براي بازگشت به مذاكرات وين اعلام آمادگي نكرده و سخنگوي وزارت خارجه مي‌گويد تغيير در تيم مذاكره‌كننده ايران هم طبيعي و هم محتمل است.
روز گذشته وين ميزبان شصت و پنجمين نشست سالانه آژانس اتمي، با حضور نمايندگان، سفرا و مقامات ارشد ۱۷۱ كشور بود. از ايران نيز «محمد اسلامي» رييس سازمان انرژي اتمي و «كاظم غريب‌آبادي» نماينده ايران در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين در اين نشست شركت دارند. محمد اسلامي كه جايگزين علي‌اكبر صالحي در سازمان انرژي اتمي شده است، قريب به 10 روز قبل ميزبان رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تهران بود. سفري كه با انتشار تندترين گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره برنامه هسته‌اي ايران در دو سال اخير همزمان شد اما در نتيجه رايزني‌هاي صورت گرفته براي انجام اين سفر، صدور قطعنامه عليه ايران در نشست اخير شوراي حكام آژانس به تعويق افتاد.
به گزارش «اعتماد»، در حال حاضر ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در دو حوزه متفاوت با هم اختلاف دارند؛ اجراي تعهدات برجامي و پاسخ به برخي پرسش‌ها در حوزه پادماني. تهران همچنان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را به سياسي‌كاري و آژانس تهران را به عدم همكاري متهم مي‌كند. با اين همه به نظر مي‌رسد كه رافائل گروسي، مديركل اين نهاد فني چراغ سبزي از بازيگران حاضر در شطرنج برجام دريافت كرده تا فعلا پرونده اختلاف‌هاي ايران با آژانس به سدي در برابر آغاز مذاكرات ايران و 1+4 براي احياي برجام تبديل نشود. هرچند كه مشخص نيست شمارش معكوس اين چراغ سبز تا چه زماني ادامه خواهد داشت و آيا پيش از قرمز شدن، دو طرف راهي براي خارج شدن اين پرونده از بن‌بست پيدا مي‌كنند يا خير.
در وين چه گذشت؟
«رافائل گروسي»، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز گذشته در نطق آغازين شصت‌وپنجمين نشست سالانه آژانس اتمي گفت: «اميدواريم به مسائل فوري مربوط به برنامه هسته‌اي ايران بپردازيم. تلاش مي‌كنيم تا به جهان تضمين دهيم كه هيچ نگراني در مورد برنامه هسته‌اي ايران وجود ندارد. ما راه را براي تلاش‌هاي ديپلماتيك بيشتر مورد نياز براي دستيابي به وضعيت رضايت‌بخش درخصوص برنامه هسته‌اي ايران هموار مي‌كنيم.»
محمد اسلامي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي در نخستين سخنراني در نشست سالانه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بيشترين بخش از سخنانش را بر تاكيد بر ايفاي نقش مستقل آژانس متمركز كرده و گفت: امروز روند غيرقابل اجتناب و تقاضاي روزافزون انرژي كه براي توسعه پايدار يك الزام جدي به شمار مي‌رود، با چالش‌هايي روبه‌روست. جامعه جهاني بايد با گام‌هاي دسته‌جمعي به مشكلات پيش‌رو در اين زمينه رسيدگي كند.آژانس، براساس اساسنامه خود موظف به ياري رساندن بدون تبعيض به كشورهاي عضو، در توسعه بهره‌برداري صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي است. با توجه به نيازها و اولويت كشورها، آژانس همچنين بايد نسبت به تقويت حوزه‌هاي همكاري فني مبادرت ورزد و بر اين اساس، به كشورهاي عضو در رسيدن به اهداف توسعه پايدار از طريق توزيع دانش، تجربه و انتقال فناوري و تجهيزات، بدون هرگونه تبعيض و سياسي‌كاري، مساعدت كند.
برجام نمونه بارز حسن‌نيت ايران
معاون رييس‌جمهور خاطرنشان كرد: برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) كه با هدف رفع موانع پيشرفت توسط جمهوري اسلامي ايران توافق شد يك نمونه بارز از حسن‌نيت جمهوري اسلامي ايران است كه ايالات متحده امريكا با بي‌توجهي كامل نه تنها به آن عمل نكرد، بلكه با به كارگيري سياست‌هاي يك‌جانبه‌گرايي مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل را نقض كرد و از آن خارج شد. سياست به اصطلاح «فشار حداكثري» نيز به شكست انجاميد و دولت امريكا راهي ندارد غير از اينكه اعتياد خود به تحريم‌هاي يك‌جانبه را ترك كند و به قوانين بين‌المللي احترام بگذارد. در اين زمينه، تنها پس از حدود دو سال و نيم از گسترش مداوم تحريم‌هاي فراگير اقتصادي توسط ايالات متحده و عدم انجام اقدامات عملي از سوي سه كشور اروپايي و اتحاديه در اجراي تعهدات خود، مجلس شوراي اسلامي ايران در دوم دسامبر ۲۰۲۰ قانوني را تصويب كرد كه بر اساس آن، دولت موظف شد در صورت تداوم عدم پايبندي مشاركت‌كنندگان توافق ظرف دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن قانون اجراي كليه فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي و نظارت فراتر از موافقتنامه جامع پادمان در ايران را متوقف كند. اكنون زمان آن فرا رسيده كه ايالات متحده سياست‌هاي غلط خود را اصلاح كرده و در ابتدا همه تحريم‌ها را به شيوه‌اي عملي، موثر و قابل راستي‌آزمايي لغو كند.جناب آقاي آيت‌الله دكتر سيدابراهيم رييسي، رييس‌جمهور محترم جمهوري اسلامي ايران، اعلام كرده‌اند كه دولت خواهان مذاكرات نتيجه‌محور، با هدف برداشته شدن فشارها و تحريم‌هاي ناعادلانه عليه ملت ايران است.
حمله به تاسيسات صلح‌آميز هسته‌اي
مغاير با قوانين بين‌المللي است
رييس سازمان انرژي اتمي اضافه كرد: ايران همواره با آژانس همكاري كرده، در عين حال لازم است كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از سياسي‌كاري بپرهيزد و استقلال، بي‌طرفي و حرفه‌اي بودن خود را حفظ كند. همان‌طور كه در چندين تصميم و قطعنامه مصوب كنفرانس عمومي بيان شده است، حمله به تاسيسات هسته‌اي كه براي اهداف صلح‌آميز استفاده مي‌شود، مغاير با قوانين بين‌المللي است و همه حملات مسلحانه به تاسيسات هسته‌اي داراي كاربرد صلح‌آميز، بايد به صراحت ممنوع شود. متاسفانه بي‌عملي سازمان ملل و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در برخورد با اقدامات تروريستي عليه تاسيسات صلح‌آميز هسته‌اي، متجاوزان را تشويق به ادامه و حتي نقض اساسي‌ترين و بنيادي‌ترين اصول حقوق بين‌الملل و منشور سازمان ملل متحد كرده است. ضروري است كه آژانس فورا به اين موضوع توجه كند تا هم از تاسيسات هسته‌اي در برابر چنين اقدامات يا تهديدهايي محافظت و هم از اعتبار خود صيانت كند. ما اعتقاد راسخ داريم كه راه‌حل اصلي براي تهديدهاي موجود ناشي از سلاح‌هاي هسته‌اي، خلع سلاح هسته‌اي كامل و قابل راستي‌آزمايي است. ما خواستار اجراي كامل ماده ششم ان‌پي‌تي هستيم و از اينكه كشورهاي داراي سلاح هسته‌اي بر حفظ زرادخانه‌ها و سيستم‌هاي انتقال خود مصمم‌اند و برخي از آنها به‌طور جدي به دنبال به‌روزرساني آنها هستند، عميقا ابراز تاسف مي‌كنيم.
فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي ايران
متوقف نمي‌شود
رييس سازمان انرژي اتمي در ادامه سخنراني خود ادامه داد: ايران به عنوان مبتكر ايجاد منطقه عاري از سلاح هسته‌اي در خاورميانه از سال ۱۹۷۴، نگراني جدي خود را از برنامه هسته‌اي مخفي نظامي رژيم صهيونيستي بيان مي‌دارد. متاسفانه، به‌‌رغم تصويب قطعنامه كنفرانس بازنگري NPT در سال ۱۹۹۵ و همچنين برنامه‌هاي اقدام بعدي آن در سال‌هاي ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰، اين رژيم هنوز فعاليت‌ها و تاسيسات هسته‌اي خود را ذيل موافقتنامه جامع پادمان آژانس قرار نداده، اقدامات تروريستي خود عليه تاسيسات صلح‌آميز هسته‌اي را ادامه داده، دانشمندان هسته‌اي را ترور كرده و بدين طريق، ثبات و امنيت منطقه و يكپارچگي و اعتبار NPT و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را به خطر انداخته است. ايمني هسته‌اي هميشه جزو اولويت‌هاي ما بوده و از اين‌رو، براي تقويت مقررات ايمني مرتبط اهميت زيادي قائل هستيم. جمهوري اسلامي ايران مجددا تاكيد مي‌كند كه مسووليت ايمني و امنيت هسته‌اي به‌طور كامل برعهده دولت‌هاي عضو است. در مورد امنيت هسته‌اي، معتقديم اقدامات اتخاذ شده نبايد مانع همكاري بين‌المللي در زمينه فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي شود و مسووليت‌هاي تعيين شده آژانس را ذيل برنامه همكاري فني تضعيف كند.در خاتمه، اميدواريم به روزي برسيم كه شعار «استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي براي همه و سلاح هسته‌اي براي هيچ كس» در سراسر جهان رسميت يافته و محقق شود. تحقق اين پيام، نقش انرژي هسته‌اي در ايجاد صلح، سلامتي و رفاه در سراسر گيتي را برجسته كرده و بدان شتاب بدهد. همچنين مي‌خواهم به اين نكته اشاره كنم كه ايران مهد تمدن‌ها و كشوري دوستدار صلح است كه به لحاظ تاريخي به فناوري و علوم در سراسر جهان ياري رسانده است. در اين چارچوب، ما براي دنبال كردن فعاليت‌ها و برنامه هسته‌اي كاملا صلح‌آميز خود مصمم هستيم و همان‌گونه كه توسط رييس‌جمهور كشورمان، طي نشست سران شانگهاي در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱، بيان شده «هيچ موضوعي نمي‌تواند فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي ايران را كه در چارچوب مقررات بين‌المللي انجام مي‌شود، دچار توقف كند.»