گفت‌وگو با طراح معماري پاويون ايران در اكسپو دوبي ۲۰۲۰
تنها كالبد بيروني طرح را اجرا كردند
طراح معماري پاويون ايران در اكسپو دوبي ۲۰۲۰، درباره نقدهايي كه نسبت به نحوه بهره‌برداري و طراحي داخلي بخش‌هاي مختلف پاويون ايران وارد شده است، مي‌گويد: «طراح كالبد پاويون، دخالتي در طراحي داخلي بخش‌هاي مختلف آن نداشته است، ولي با اين حال، در حد جايگاه سازماني در ساختار روابط بين كارفرما و بهره‌برداران متعدد پروژه، سعي مشاور در ارايه پيشنهاداتي بوده است كه طراحي داخلي و سناريوي بهره‌برداري را تا حد ممكن همراستا با ايده‌هاي كلان طراحي كالبد كند.» به گزارش ايسنا، نمايشگاه اكسپو كه پس از المپيك و جام جهاني فوتبال، از بزرگ‌ترين رويدادهاي جهان شناخته مي‌شود، قرار بود سال ۲۰۲۰ در دوبي برگزار شود، اما كرونا آن را يك سال به تعويق انداخت. آغاز اين رويداد اول اكتبر ۲۰۲۱ بود كه تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ برابر با نهم فروردين ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت. شعار امسال اكسپو، «پيوند ذهن‌ها، خلق آينده» است. ايران هم با روايتي از شهرزاد قصه‌گو و با شعار «ايران؛ تمدن كهن و استوار: تنوع اقوام و ميزبان ملت‌ها» در پاويوني به وسعت ۲۰۱۴ متر كه حدود ۱۴ ميليون درهم امارات و معادل سه ميليون و هشتصد هزار دلار براي آن خرج كرده، حاضر شده است. با اين حال، برخي بازديدكنندگان اكسپو، كارشناسان و حتي متوليان با طرح برخي انتقادها از پاويون ايران، مسائلي چون همخوان نبودن با شعار اكسپو را مطرح كرده‌اند. به همين جهت تصميم گرفتيم با نشيد نبيان ، يكي از طراحان پاويون
ايران گفت‌وگويي داشته باشيم و صحبت‌هاي او را درباره نحوه طراحي پاويون ايران بشنويم.
نشيد نبيان در ابتدا درباره پيشينه طراحي پروژه پاويون ايران به ايسنا توضيح مي‌دهد: در اين دوره، براي احراز هويت مشاوران در جهت بررسي صلاحيت آنها براي حضور در اكسپو، يك اعلان عمومي داشتند. در اين اعلان عمومي عنوان شده بود مشاوريني كه داراي گواهينامه صلاحيت خدمات مشاور هستند و مشاوريني كه داراي جوايز ملي و بين‌المللي هستند، مي‌توانند براي احراز صلاحيت اقدام كنند. به همين جهت، مجموعه‌اي از فرم‌هاي مختلف دراختيار مشاوران قرار گرفته بود كه بايد براي ثبت پروژه‌هايي كه قبلا كار كرده بوديم، جوايزي كه به دست آورده بوديم و تحويل معرفينامه از كارفرماهاي پروژه‌هاي پيشين درباره پروژه‌هاي انجام شده توسط ما، از اين فرم‌ها استفاده مي‌كرديم. او ادامه مي‌دهد: همچنين، خواستار مستندي متني بودند كه در آن اعلام كنيم در صورت احراز صلاحيت براي طراحي پاويون، از چه دريچه و با چه فلسفه طراحي به پروژه ورود خواهيم كرد. پس از ارايه اين مدارك، تعدادي مشاور را انتخاب و احراز صلاحيت كردند و بين آنها يك مسابقه طراحي برگزار شد كه اين مسابقه، هم درباره كالبد و بناي پاويون ايران در اكسپو بود و هم درباره كيوريتوري يا طراحي و كارگرداني روايتي كه قرار بود در پاويون ايران به جامعه جهاني ارايه شود. داوران اين مسابقه پاكت‌هاي پيشنهادي سه گروه را طرح‌هاي شايسته اعلام كردند كه ما طرح دوم اعلام شده بوديم. در مرحله بعدي، از گروه ما و گروه اول خواسته شد كه بيشتر به بخش محتوايي بپردازيم و بودجه پروژه را نيز برآورد كنيم. ستاد اكسپو كه در شركت نمايشگاه‌ها براي تصميم‌گيري‌هاي پاويون ايران تشكيل شده بود، روي نتيجه پيشنهادات تدقيق شده در اين مرحله نظر داد و به صلاحديد خود تصميم گرفت طرح كالبدي ما اجرا شود.
نبيان درباره كنترل معماران پاويون‌ها در محتواي هر بخش از پروژه بيان مي‌كند: «در پروسه‌اي توسعه طرح پيشنهادشده به مستندات اجرايي پروژه و پس از انعقاد قرارداد ارايه خدمات فني ـ مهندسي بناي پاويون ايران، متوجه شديم كه ساختاري كه در آن پاويون‌ها طراحي و اجرا مي‌شوند، به گونه‌اي است كه مشاور طرح يا معمار كنترلي روي محتواي ارايه شده ندارد. علتش هم اين است كه شركت نمايشگاه‌ها موظف هستند محتواي توليدشده توسط نهادهاي مختلف مديريتي ـ حكومتي را در پاويون ايران به نمايش بگذارند. درواقع قرار بود بهره‌برداري بخش‌هاي مختلف پاويون بين نهادهاي مختلف دولتي مانند سازمان گردشگري، وزارت فرهنگ، بخش‌هاي اقتصادي، توسعه تجارت، اتاق‌هاي بازرگاني و... تقسيم شود و اين نهادها محتواي خود را در بخش‌هاي مختلف پياده كنند. به همين جهت هر كدام از وزارتخانه‌ها برداشت‌شان اين بود كه چون يكي از وزارتخانه‌هاي دولت جمهوري اسلامي ايران هستند، بايد دستاوردهاي خود را به پاويون جمهوري اسلامي ايران بياورند. حتي استان‌ها هم در بهره‌برداري از پاويون احساس حق مي‌كردند و اصرار داشتند كه «سهم ما از پاويون ايران چيست؟ ما از استان‌هاي اين مملكت هستيم و اين هم پاويون مملكت ما است پس بايد حضور داشته باشيم.» بنابراين، به نظر من درك درستي از ماهيت محتوايي كه بايد در پاويون ايران ارايه شود وجود نداشت. حقيقت امر اين است كه ما محتوا را به تفكيك اينكه در هر كدام از اسكرين‌ها چه محتواي ديجيتالي بايد پخش شود و به تفكيك اينكه در هر كدام از فضاها كدام وجه متمايزكننده ايران (نه كدام ارگان يا نهاد) به عنوان يك عرصه فرهنگي ـ جغرافيايي بايد ارايه شود، به كارفرما ارايه كرديم. اما به واسطه وظيفه‌اي كه برعهده كارفرما بود كه بايد پاسخگوي تمامي نهادها باشد، محتواي ما را كنار گذاشتند و تنها كالبد بيروني طرح را اجرا كردند.