به مناسبت نمايش آنلاين مستند «بر سر خاك»
به كارگرداني محسن خانجهاني
پر از ظرافت‌هاي تصويري
سيف‌الله صمديان
اين روزها كه موضوع فرسايش خاك و چالش آب، يكي از موضوعات روز محيط زيستي ايران است، مستندي به نام بر سر خاك در سامانه هاشور اكران آنلاين شده است. به همين بهانه سيف‌الله صمديان هنرمند عكاس و مستندساز پس از تماشاي مستند «بر سر خاك» براي «اعتماد» نوشت.
«خيلي خيلي حال كردم! و تيتر زيبايي كه بعد از تماشاي مستند «بر سر خاك» به ذهنم رسيد - البته به نوعي در فيلم هم بدان اشاره شد - «خبر كوتاه بود، خاك خواهد مُرد.»
مستند «بر سر خاك» فيلم خيلي خوبي بود و لذت بردم كه مستندسازي با يك گروه با حال و هم حس و حال سراغ كار بزرگي در اين زمانه به هم ريخته، رفته است. اين‌گونه فيلم‌ها به خاطر اينكه حالت تحقيقاتي و صرفا نوشتاري دارند، معمولا مردم از ديدن آنها شانه خالي مي‌كنند و فيلم‌هاي اينچنيني در نهايت در آرشيو تحقيق و پژوهش براي يك سازمان باقي مي‌مانند، اما من اميدوارم فيلم «بر سر خاك» بيشتر از اينها ديده شود. مستند «بر سر خاك» پر از ظرافت‌هاي تصويري بسيار زيبا، خلاقانه و جسورانه است و در آن استفاده درستي از دوربين در زمين صاف در درون تاريكي‌ها، مزارع و آسمان‌ها شده است.
بدون اغراق از آن فيلم‌هايي بود كه كلي به من، حال فخرفروشي به مستندسازي اين‌گونه داد و اينكه مستندسازهايي با اين ايده و تفكر چقدر براي كشوري با مسائل از هم گسسته و در هم ريخته‌اي مثل ما لازم هستند و وقتي موضوع چالش برانگيز خاك سوژه يك فيلمساز مي‌شود، متوجه مي‌شويم ريشه خيلي مسائل خاك و اساسا يكي از موضوعات اصلي در ايران خاك بوده وهست.من چشم‌ها و قلب‌هاي كارگردان و گروه همراهش را در اين مستند مي‌بوسم.»
تصويربرداري مستند «بر سر خاك» كه دو سال طول كشيده است، توسط امير جغتايي در شهرهاي مختلف انجام شده و تدوين آن را آرش زاهدي‌اصل برعهده داشته است. در ساخت اين مستند علاوه بر گفت‌وگو و برخي تصاوير تكان‌دهنده از فرسايش خاك در ايران، از گفتار متن با صداي شهرام درخشان استفاده شده است.
ديگر عواملي كه در ساخت اين مستند همكاري داشته‌اند، مي‌توان به صدابردار: احمدرضا طايي، صداگذار: آرش قاسمي، توازن رنگ و نور: رضا تيموري، تصويربرداري هوايي: احمد آزاد، مدير توليد: اميرمهدي صادقي و طراح پوستر: بنفشه جهانگيري اشاره كرد. محسن خانجهاني مستندهاي A.B.C.D، انتهاي خيابان پاستور، آزادراه، كلاه شيشه‌اي و... را نيز كارگرداني كرده و در چهاردهمين جشنواره «سينماحقيقت» جايزه ويژه هيات داوران به دليل توجه ويژه به بحران زيست محيطي خاك و توجه به پژوهش را براي ساخت فيلم بر سر خاك دريافت كرد.