در صورت شكست ميانجي‌گري‌ها اختلافات ميان احزاب شيعي بار ديگر به دادگاه فدرال عراق مي‌رود
پشت‌پرده پرتنش پارلمان عراق
شهاب شهسواري
اختلافات جريان‌هاي سياسي عراق، به‌رغم انتخاب رييس پارلمان و معاونان او در نخستين جلسه پارلمان، همچنان ادامه دارد. هرچند در ظاهر، روند سياسي در عراق بدون مشكل پيش مي‌رود و در جلسه نخست پارلمان، رييس و نواب رييس مطابق قانون اساسي انتخاب شدند و نوبت انتخاب رييس‌جمهور از ميان نامزدهاي معرفي شده از سوي احزاب كرد رسيده است، اما پشت پرده اين رويدادها و تنش‌ها همچنان ادامه دارد. درحاليكه جريان صدر و متحدانش در نخستين جلسه پارلمان موفق شدند خواست خود را به كرسي بنشانند، بيش از يكصد نماينده پارلمان در اعتراض جلسه را ترك كردند. علاوه بر بيش از ۸۰ نماينده چارچوب هماهنگي احزاب شيعه، چند ده نماينده ديگر از جريان‌هاي ديگر نيز با هدف اجتناب از مداخله در اختلافات بيت شيعي در فرآيند انتخاب رييس مشاركت نكردند. نمايندگان چارچوب هماهنگي و محمود مشهداني، رييس سني جلسه نخست پارلمان عراق تهديد كرده‌اند كه از فرآيند جنجالي انتخاب رييس و نواب‌رييس پارلمان به دادگاه فدرال شكايت مي‌كنند. روز دوشنبه تعدادي از چهره‌هاي برجسته سياسي عراق، براي پايان دادن به دعوا ميان دو جريان اصلي شيعه پادرمياني كردند. روز دوشنبه مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق به ديدار هادي عامري، رهبر جريان فتح از احزاب اصلي چارچوب هماهنگي احزاب شيعي رفت. جاسم بياتي، از اعضاي بلند‌پايه جريان دولت قانون هم روز سه‌شنبه گفته است كه «برخي چهره‌هاي برجسته شيعه» براي پادرمياني بين جريان صدر و چارچوب هماهنگي احزاب شيعه وارد عمل شده‌اند.
يكشنبه شب درست همان زمان كه جريان صدر و ائتلاف تقدم از انتخاب محمد حلبوسي به عنوان رييس پارلمان و حاكم زاملي از رهبران جريان صدر به عنوان نايب‌رييس خوشحالي مي‌كردند، جريان‌هاي موسوم به چارچوب هماهنگي احزاب شيعه در حال تلاش براي ملغي كردن اين انتخاب بودند. نوري مالكي، رهبر جريان دولت قانون در پارلمان عراق معتقد است كه ادامه برگزاري جلسه پارلمان بعد از ناخوشي رييس سني جلسه و خروج او از صحن براي مراجعه به بيمارستان غيرقانوني بوده و هر اتفاقي كه در طول اين مدت رخ داده است، بايد كان‌لم‌يكن تلقي شود. مالكي و متحدانش به دادگاه فدرال عراق شكايت برده‌اند تا رياست حلبوسي بر پارلمان و نواب او را به چالش بكشند.
به‌رغم تلاش جريان‌هاي وابسته به چارچوب هماهنگي، نايب‌رييس دوم پارلمان عراق انتخاب خود را كاملا قانوني مي‌داند و از مخالفان مي‌خواهد كه به قانون اساسي احترام بگذارند. معاون دوم رييس پارلمان عراق تاكيد كرد كه جلسه انتخاب هيات رياست پارلمان قانوني بود و هيچ‌گونه نقض و تخلفي در آن صورت نگرفت. به گزارش ايسنا، به نقل از پايگاه شفق نيوز، شاخوان عبدالله، معاون دوم رييس پارلمان عراق از حزب دموكراتيك كردستان گفت: «جلسه نخست پارلمان جديد براساس ماده ۵۴ قانون اساسي عراق برگزار شد و در آن نمايندگان جديد سوگند ياد كردند. كميسيون انتخابات سه عضو قديمي را براي اداره جلسه پارلمان انتخاب كرد.» وي افزود: «محمود المشهداني به دليل عدم بي‌طرفي تغيير كرد چرا كه وي نامزد رياست پارلمان بود و نمي‌توانست جلسه را اداره كند براي همين خالد الدراجي مديريت جلسه را برعهده گرفت و هيات رياست از طريق اقدامات قانوني مستحكم و با نظارت اداره حقوقي و مشاوران حقوقي انتخاب شد.» عبدالله گفت: «تمام اقدامات مربوط به برگزاري جلسه انتخاب هيات رياست قانوني بود و ما به آرا و مواضع ديگران احترام مي‌گذاريم اما همگان بايد به قانون اساسي احترام گذاشته و اقدامات قانوني را قبول كنند.»
محمود مشهداني شخصا روز يكشنبه نسبت به استمرار جلسه بدون حضور خودش اعتراض كرد و آن را خلاف قانون اساسي توصيف كرد. اما محمد حلبوسي كه در غياب مشهداني توانست رييس مجلس شود، از مشهداني به كميته نظارت بر رفتار نمايندگان پارلمان عراق شكايت و رفتارهاي او را مخالف قانون اساسي و آيين‌نامه داخلي پارلمان توصيف كرده است.
در بر همان پاشنه قبل
انتخاب حلبوسي به عنوان رييس پارلمان عراق، گام نخست از فرآيندي بود كه نويد ابقاي مقام‌هاي كليدي و استمرار وضع موجود در عراق مي‌دهد. بعد از رييس پارلمان نوبت رييس‌جمهور است كه قرار است تنها نامزد آن، رييس‌جمهوري كنوني عراق، برهم صالح باشد. ريزان شيخ دلير، از رهبران اتحاديه ميهني كردستان عراق در گفت‌وگو با شبكه روسيا اليوم اعلام كرد كه برهم صالح، رييس‌جمهوري فعلي عراق تنها گزينه كردها براي تصدي مجدد اين پست و ابقا در آن است. وي در اين باره گفت: «احزاب كرد گزينه‌اي جز برهم صالح براي پست رياست‌جمهوري ندارند و وي تنها گزينه‌اي است كه به پارلمان معرفي خواهد شد.»
هرچند مقام‌هاي حزب اتحاديه ميهني كردستان اعلام كرده‌اند كه تنها يك نامزد براي رياست‌جمهوري وجود دارد و برهم صالح تنها نامزد اين پست است، اما يك منبع مطلع به روزنامه بغداداليوم گفته است كه دست‌كم سه نامزد براي اين پست وجود دارد و احزاب كردي هنوز براي يك نامزد مشترك به نتيجه نرسيده‌اند. به گفته اين منبع آگاه عدنان مفتي از اتحاديه ميهني و هوشيار زيباري از حزب دموكرات نامزدهاي مطرح براي پست رياست‌جمهوري هستند.
از نشانه‌هاي اختلاف‌نظر ميان احزاب كردي اين بود كه روز يكشنبه در جلسه انتخاب رييس پارلمان، كرسي‌هاي اتحاديه ميهني در پارلمان خالي بود. آرام جباري، از اعضاي اتحاديه ميهني كردستان مي‌گويد كه بايكوت كردن جلسه انتخاب رييس پارلمان به معناي از بين رفتن توافق‌هاي پيشين ميان حزب دموكرات و اتحاديه ميهني نيست. جباري به بغداداليوم گفته است: «تفاهم ميان اتحاديه با حزب دموكراتيك كردستان همچنان پابرجا است.» اين سياستمدار كرد دليل بايكوت كردن جلسه انتخاب رييس پارلمان را اين‌گونه توضيح مي‌دهد: «ما جلسه انتخاب رييس پارلمان را ترك كرديم، چرا كه تمايل نداشتيم در اختلاف دروني بيت شيعي مشاركت داشته باشيم.» او تاكيد كرد: «توافق در مورد انتخاب رييس‌جمهور از اتحاديه ميهني كردستان همچنان پابرجاست و دچار فروپاشي نشده است و نتيجه اين تفاهم به زودي مشخص و يك نامزد مورد اجماع كردها معرفي خواهد شد.»
مشاركت بارزاني با صدر
پيروزي جريان صدر در نخستين جلسه پارلمان براي انتخاب محمد حلبوسي و ارايه نام اين جريان به عنوان بزرگ‌ترين فراكسيون پارلمان، بدون مشاركت حزب دموكرات كردستان امكان‌پذير نبود. درحاليكه نمايندگان اتحاديه ميهني كردستان، براي اجتناب از دامن زدن به اختلافات در بيت شيعي، جلسه روز يكشنبه را ترك كرده بودند، نمايندگان حزب دموكرات نه تنها در جلسه ماندند، بلكه همراه با جريان صدر و مطابق با خواست اين جريان راي دادند. يك منبع به روزنامه بغداداليوم گفته است كه ايران با ارسال نامه‌اي براي مسعود بارزاني، رييس اقليم كردستان عراق و رهبر حزب دموكرات كردستان نسبت به مداخله اين جريان در اختلافات ميان دو جريان اصلي شيعي پارلمان را نكوهش كرده است. به گزارش ميدل‌ايست‌نيوز به نقل از بغداداليوم بارزاني به ايران وعده داده بود با يك جريان شيعي عليه جريان ديگر همراهي نكند و موضع آن يكپارچه‌سازي نيروهاي سياسي شيعي باشد اما آنچه اخيرا در نخستين جلسه پارلمان رخ داد، عكس آن را ثابت كرد و اين مساله ايران را خشمگين ساخت. اين ادعا در مورد ايران در حالي بيان مي‌شود كه روز سه‌شنبه محمدباقر قاليباف رييس مجلس شوراي اسلامي در پيامي انتخاب مجدد محمد الحلبوسي را به عنوان رييس مجلس نمايندگان جمهوري عراق تبريك گفت.