تقويت دفاع ناتو
در برابر فعاليت‌هاي نظامي روسيه
محمود فاضلي
در شرايطي كه امريكا و متحدانش در پاسخي مكتوب درخواست روسيه مبني بر عقب‌نشيني از شرق اروپا و ممانعت پيوستن اوكراين به اين ائتلاف را رد كردند، اما پيشنهاد دادند كه حاضرند در برخي حوزه‌ها از جمله كنترل تسليحات هسته‌اي و محدود كردن مانورهاي نظامي گفت‌وگو كنند. اين پاسخ‌هاي كتبي، بيانگر مواضع امريكا و ناتو از زمان طرح درخواست تضمين‌هاي امنيتي توسط روسيه است. در اين پاسخ تاكيد شده است روسيه حق وتو درخصوص حضور نيرو، تسليحات هسته‌اي و سلاح‌هاي متعارف در كشورهاي عضو ناتو را ندارد اما طرفين مي‌توانند درها را به روي مذاكرات بر سر محدوديت‌هاي متقابل تسليحات هسته‌اي كوتاه‌برد و ميان‌برد و احياي پيمان منع موشك‌هاي هسته‌اي ميان‌برد باز كنند. پوتين خواسته بود تا «تضمين‌هايي» درخصوص عدم عضويت اوكراين در ناتو ارايه شود و متحدان ناتو نيروها و تسليحات هسته‌اي‌شان را از كشورهايي كه قبلا عضو اتحاد شوروي و همچنين كشورهايي كه زماني عضو پيمان ورشو بوده‌اند، خارج كنند. برخي كشورها درخواست‌هاي پوتين را «نشدني» مي‌دانند.
ائتلاف در بيانيه‌اي اعلام كرد كشورهاي ناتو نيروها را در حالت آماده‌باش قرار داده‌اند و كشتي‌ها و جت‌هاي جنگنده را براي تقويت دفاع خود در شرق اروپا در برابر فعاليت‌هاي نظامي روسيه در مرزهاي اوكراين فرستاده‌اند و ناتو به اتخاذ همه اقدامات لازم براي حفاظت و دفاع از همه متحدان، از جمله تقويت بخش شرقي ادامه خواهد داد، اما «ينس استولتنبرگ» دبير كل ناتو اعلام كرد اين سازمان نيروي نظامي به اوكراين اعزام نخواهد كرد و آماده است درباره كنترل تسليحات، خلع سلاح، شفافيت در فعاليت‌هاي نظامي، مكانيسم‌هاي كاهش خطر و ساير موضوعات مرتبط با امنيت اروپا بحث و گفت‌وگو كند، اما ما حاضر نيستيم روي اصول اصلي مصالحه كنيم. ما هميشه به هرگونه تشنج در منطقه امنيتي خود با تقويت دفاع جمعي خود پاسخ خواهيم داد. دبير كل ناتو اخيرا گفته است: «كشورهاي ناتو در حال تقويت دفاع خود در برابر فعاليت‌هاي نظامي روسيه در مرزهاي اوكراين هستند. هلند از ماه آوريل دو جت جنگنده F-35 به بلغارستان اعزام مي‌كند تا از فعاليت‌هاي پليس هوايي ناتو در منطقه حمايت كند. دانمارك يك ناو به درياي بالتيك مي‌فرستد و آماده استقرار چهار جنگنده F-16 به ليتواني است تا از ماموريت طولاني مدت پليس هوايي ناتو در منطقه حمايت كند. اسپانيا كشتي‌هايي را براي پيوستن به نيروهاي دريايي ناتو مي‌فرستد و قصد دارد هواپيماهاي جنگي را به بلغارستان بفرستد. فرانسه نيز آماده اعزام نيرو به روماني تحت فرماندهي ناتو است. امريكا همچنين به وضوح نشان داده است كه قصد دارد حضور نظامي خود را در بخش شرقي ائتلاف افزايش دهد. از زمان الحاق كريمه به روسيه در سال 2014، ناتو حضور خود را در بخش شرقي اين ائتلاف به‌ويژه در استوني، لتوني، ليتواني و لهستان تقويت كرده است. اين واحدها به ترتيب توسط انگليس، كانادا، آلمان و امريكا رهبري مي‌شوند، چند مليتي و آماده جنگ هستند. حضور آنها به‌وضوح نشان مي‌دهد كه حمله به يك متحد، حمله عليه كل اتحاد تلقي خواهد شد.
فرانسه مي‌خواهد نقش خود را ايفا كند. ماكرون كه آماده اعزام نيروهاي مسلح به روماني است، مدعي شد اگر تصميم گرفته شود، فرانسه آماده است تا مسووليت‌هاي خود را در چارچوب عملياتي از نوع - تقويت حضور رو به جلو- بپذيرد. ماموريت اين نيروها در سه كشور بالتيك و در لهستان براي تقويت قابليت‌هاي دفاعي ناتو در جناح شرقي اروپاست، همه اين كشورها از جاه‌طلبي‌هاي فزاينده مسكو مي‌ترسند و فرانسه بدون منتظر ماندن براي تصميم متحدان، قصد دارد نيروهايي به اين منطقه اعزام كند، پيشنهادي كه با استقبال رييس‌جمهور روماني روبه‌رو شد.
ماكرون كه تمايل دارد نظم جديدي از امنيت و ثبات براي اروپاي پيشنهاد دهد، تاكيد دارد: «بياييد تماشاگر نوعي از تركيب‌بندي مجدد صحنه بين‌المللي نباشيم كه قالب‌هاي گذشته را در دنيايي كه ديگر وجود ندارد، احيا كند. براي نشان‌دادن قدرت خود در داخل ناتو، فرانسه بايد بتواند سهم خود را در اين تلاش به‌عهده بگيرد.» فرانسه همچنين قصد دارد يك ناو جنگي به درياي سياه بفرستد. با توجه به توافقات بين‌المللي، كشتي‌ها فقط مي‌تواند 21 روز در منطقه بمانند. كنوانسيون مونترو عبور ناوهاي هواپيمابر يا زيردريايي‌هاي خارجي را از اين تنگه منع مي‌كند. اما هواپيماها از شارل دوگل به پرواز درآمده تا ماموريت‌هاي خود را در منطقه انجام دهند. نيروي دريايي فرانسه به‌طور منظم عمليات اطلاعاتي (شناسايي) در درياي سياه انجام مي‌دهد. نيروي هوايي روسيه نيز به‌طور منظم هواپيماهاي متحدين را كه بر فراز منطقه پرواز مي‌كنند، رهگيري مي‌كند.
نيروهاي فرانسوي و انگليسي در تمرين‌هاي مزبور و در شرايطي كه چندان هم به آن عادت ندارند يعني هواي سرد و مه‌آلود، برف و رطوبت و ديد ناكافي و در فاصله چند صد كيلومتري با مرزهاي روسيه و اروپا حضور دارند. اين تمرين‌ها در اردوگاه نظامي «Adazi» در ليتواني برگزار مي‌شوند. قرار است نيروهاي انگليسي حضوري دايمي‌تر در اين منطقه داشته باشند و حضورشان به عنوان نيروي كمكي و چرخشي در طول سال انجام شود. نيروهاي فرانسوي حاضر در اين قالب كه از هنگ پنجم هستند در ماه مارس به حضور خود در اين منطقه پايان مي‌دهند و با 200 نيروي نظامي دانماركي در محل و يك ناوچه جنگي در درياي بالتيك جايگزين خواهند شد.
روسيه نيز مدعي است هيچ‌كسي را تهديد نمي‌كند و اولتيماتوم نمي‌دهد، اما اگر اين امر اتفاق نيفتد، اين يك اشتباه از سوي ناتو خواهد بود و امنيت خود را به خطر مي‌‌اندازد. به‌رغم موضع‌گيري‌هايي كه در نقطه مقابل هم قرار دارند، توافق با امريكا را ممكن مي‌‌دانيم و اين امر مستلزم مصالحه و احترام دو كشور براي منافع متقابل است. روس‌ها از طرف امريكايي براي جدي‌گرفتن خواسته‌هاي روسيه براي امنيت خود و تضمين‌هاي قانوني براي عدم گسترش مجدد ناتو، به‌ويژه كشورهاي طرفدار شوروي سابق، اوكراين و گرجستان ستايش كرد.