چقدر دلار نفتي در راه است؟
رضا زندي
فرض كنيم اين هفته، توافق بازگشت به برجام در وين امضا شود. (پيش‌بيني من چنين است. اگر همه شرايط همين طور كه الان هست، باقي بماند) حالا ببينيم ايران چقدر مي‌تواند نفت خام و ميعانات گازي صادر كند و چه ميزان پول اضافه‌تر از بودجه به دست آورد.
١- بر اساس بودجه 1401، ايران قرار است 1 ميليون و 400 هزار بشكه نفت خام و ميعانات گازي با قيمت 70 دلار بفروشد. به عبارت ساده‌تر، درآمد عمومي حاصل از صادرات نفت و ميعانات گازي ايران در سال آينده شمسي 35 ميليارد دلار و ٧٠٠ ميليون دلار خواهد بود. (جدا از تهاتر و..)
٢- اگر توافق احياي برجام امضا شود ايران مي‌تواند توليد نفت خام خود را به 3 ميليون و 850 هزار بشكه و توليد ميعانات گازي را به 750 هزار بشكه در روز برساند. از اين ميزان، روزانه 1 ميليون و 700 هزار بشكه نفت خام و 550 هزار بشكه ميعانات گازي در پالايشگاه‌هاي داخلي مصرف مي‌شود.
٣- بنابراين پس از احياي برجام و از سال آينده، ايران مي‌تواند روزانه حداقل 2 ميليون و 150 هزار بشكه نفت خام و 200 هزار بشكه ميعانات گازي، صادر كند. مجموعا 2 ميليون و 350 هزار بشكه در روز. حالا اين عدد را از روزانه 1 ميليون و 400 هزار بشكه بودجه عمومي 1401 كم كنيد.
٤- به عبارت ديگر، در صورت احياي برجام، ايران مي‌تواند روزانه حدود 950 هزار بشكه بيشتر از سقف در نظر گرفته در بودجه سال آينده، نفت و ميعانات گازي بفروشد. حالا اگر اين عدد را در 70 دلار در هر بشكه ضرب كنيد، اضافه درآمد ناشي از برجام مي‌شود: ٢٤ ميليارد و ٢٠٠ ميليون دلار.
٥- اما فقط اين نيست. ايران بيش از 100 ميليون بشكه نفت و ميعانات گازي فروش نرفته روي آب دارد كه مي‌تواند به سرعت با قيمت‌هاي بالاي 100 دلار آنها را بفروشد. اين مقدار به تنهايي مي‌تواند حدود 10 ميليارد دلار به درآمدهاي ايران اضافه كند.
٦- پس درآمد ناشي از فروش نفت خام و ميعانات گازي بدون برجام در سال آينده حدود ٣٥ ميليارد و ٧٠٠ ميليون دلار پيش بيني شده است. (كه بازگشت پول آن هم به سخت است.) و برجام مي‌تواند سال آينده، درآمد نفتي ايران را ٢٤ميليارد و ٢٠٠ ميليون دلار اضافه كند.
٧- ١٠ + ٢٤/٢ + ٣٥/٧ ميليارد دلار، يعني اينكه احياي برجام مي‌تواند درآمد نفتي ايران را در سال آينده به حدود ٧٠ ميليارد دلار برساند.
آن‌هم با دسترسي كامل به دلارهاي نفتي. (بيش از دو برابر درآمد امسال با تحريم) به اين ميزان دسترسي به دلارهاي نفتي بلوكه‌شده در كشورها را اضافه كنيد.
٨- وقتي برجام مي‌تواند اين همه در افزايش درآمد ملي نقش داشته باشد ديگر چه جاي ترديد. آيا اقتصاد ايران براي اين حد از افزايش درآمدهاي نفتي آماده است؟ آيا سيستم بانكي ايران با سيستم متعارف بانكي جهاني همسو شده است كه بتواند درآمدهاي نفتي‌مان را جابه‌جا كند؟
٩- آيا پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري بخش‌هاي مختلف از جمله در صنعت نفت براي اين حد از درآمدهاي نفتي آماده شده است؟ يا دوباره اين درآمدها صرف امور روزمره و واردات پرتقال و ... خواهد شد؟ بسياري از بخش‌هاي كشور از جمله صنعت نفت براي اشتغالزايي، تشنه سرمايه‌گذاري فوري‌اند.
١٠- حالا يك سوال، در اين شرايط چه لزومي دارد كه مجلس بخواهد اين هفته با تصويب «بند ي» تبصره 1 بودجه، به ميزان حدود 10 ميليارد يورو از فروش نفت و ميعانات گازي را از دست دولت خارج كند؟! پس بهتر است كميسيون تلفيق، همين امروز اين بند را كامل حذف كند.
١١- بحران اوكراين، از طرفي باعث افزايش قيمت نفت شده و از طرفي تقاضا براي نفت و ميعانات گازي ايران را افزايش داده است. جدا از آن موضع ايران را در چانه‌زني‌هاي بين‌المللي تقويت خواهد كرد. به شرط آنكه تدبير درست كنند. فرض كنيم امروز فرداي پس از برجام است. چه خواهيد كرد؟!