با خودكشي چهره‌ها
چگونه برخورد كنيم؟
درگذشت زهره فكور صبور بازيگر سينما و تلويزيون در سن ۴۳سالگي آن هم به شكل ناگهاني با حواشي گسترده‌اي در فضاي مجازي همراه بود. اوبازيگر كم‌حاشيه و عموما كم كاري بود اما به واسطه حضور در چند سريال پرمخاطب از جمله «نرگس» به كارگرداني سيروس مقدم، «مسافري از هند»و «ازنفس افتاده» قاسم جعفري، «روزگار جواني» اصغر توسلي و شاپور قريب و... به چهره آشنايي براي اغلب مخاطبان تلويزيون بدل شد؛ درنتيجه فوت ناگهاني و خودخواسته او در چند روز گذشته بااظهارنظرهاي زيادي درميان كاربران همراه بود. اساسا مرگ چهره‌هاي شناخته شده خصوصا اگر به علتِ خودكشي باشد احساسات افراد را جريحه‌دار مي‌كند، ذهن‌ها را به خود مشغول مي‌كند و هر فرد، از منظري به ماجرا نگاه مي‌كند. در بروز چنين اتفاقاتي برخي رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي گاه براي جذب مخاطب و به اصطلاح چند كليك بيشتر، موضوع خودكشي را پررنگ‌تر از حد نياز جلوه داده و بي‌توجه به حريم متوفي و عواطف خانواده‌اش و مخاطبان، در اين مسير جولان مي‌دهند.
در همين رابطه ايسنا در گفت‌وگويي با دكتر سيما فردوسي از ديد روانشناسانه به بررسي اين موضوع پرداخت، فردوسي با اعتقاد بر اينكه خودكشي مساله‌اي نيست كه بشود آن را پنهان كرد و بايد اعلام شود، گفت: به نظرم بهترين كاري كه مي‌توان در بروز خودكشي به ويژه درباره چهره‌ها انجام داد، اين است كه وقتي خبر خودكشي اعلام مي‌شود رسانه‌ها بيايند به آسيب‌شناسي مساله بپردازند كه اصلاچطور مي‌شود يك آدم دست به خودكشي مي‌زند و چه دلايلي براي اين اقدام وجود دارد؟
اين روانشناس در ادامه تاكيد كرد: خودكشي حركت ساده و عادي نيست و هركسي جرات انجام آن را ندارد. پس به عنوان مثال نمي‌توانيم بگوييم آن را پنهان كنيم تا مبادا مردم ياد بگيرند. اين مساله عميق است و به عوامل بيولوژيكي و بيماري‌زا بستگي دارد. متاسفانه افسردگي‌هايي در جامعه وجود دارد كه خطر خودكشي را افزايش مي‌دهد.
او سپس به پرهيز از قضاوت كردن درباره زندگي شخصي افراد اشاره كرد و گفت: ما از زندگي شخصي افراد خبر نداريم كه چه بر سر آنها آمده و روزگار آنها چطور گذشته كه دست به چنين كاري (خودكشي) مي‌زنند و سابقه‌شان چه بوده و اصلابيماري افسردگي داشته‌اند يا خير؟ آيا دارو مصرف مي‌كردند يا خير، ما از هيچ چيزي خبر نداريم.ممكن است در زندگي شخصي مشكلاتي از هر نوعي داشته باشيم. در اينجا خيلي‌ها حل مساله مي‌كنند و به روانشناس و روانپزشك مراجعه مي‌كنند تا به آنها كمك شود و راه‌حل را پيدا مي‌كنند و در مقابل هستند كساني كه خودكشي را انتخاب مي‌كنند و نشان مي‌دهند كه حالات روحي ـ رواني خاصي داشته‌اند و عوامل بيولوژيكي در اينجا خيلي نقش دارد. يعني عملكردش متفاوت مي‌شود و حالاتي به وجود مي‌آيد كه ديگر انگيزه مرگ به زندگي غلبه مي‌كند و فرد دست به خودكشي مي‌زند.
دكتر فردوسي پيشنهاد داد: بهترين كار اين است كه رسانه‌ها در بروز مساله خودكشي، ميزگردهايي تشكيل بدهند، افراد متخصص پيرامون مساله را دعوت و زندگي آن شخص را بررسي كنند، همچنين درباره زندگي كساني كه با آنها زندگي مي‌كردند، صحبت شود و از آنها بخواهند صادقانه مسائل را در ميان بگذارند. قطعا همه اين عوامل نشان مي‌دهد كه ما نبايد در رابطه با مساله خودكشي ساده‌انگاري داشته باشيم و فكر كنيم اگر نگوييم يا بخواهيم موضوع خودكشي را پنهان كنيم، مردم ياد نمي‌گيرند چون خودكشي چيزي نيست كه با يادگيري به وجود بيايد. او بيان كرد: فردي كه در بحران افسردگي قرار مي‌گيرد و دارو مصرف مي‌كند را نبايد تنها گذاشت و بايد بيشتر از او مراقبت كرد. اطرافيان خيلي خوب مي‌توانند اين مسائل را متوجه شوند چون از حالات آن فرد مي‌توان فهميد كه ممكن است كار خطرناكي انجام بدهد به همين خاطر بايد مدام از حال اين‌گونه افراد خبر بگيرند، تنهايش نگذارند چون اين‌گونه افراد اساسا مراقبت‌هاي ويژه مي‌خواهند. بعضي از خودكشي‌ها هم هستند كه در يك لحظه اتفاق مي‌افتند؛ يعني يك حركت تكانه‌اي تحت عنوان «تكانشي» صورت مي‌گيرد. اين افراد كساني هستند كه به‌طور مثال ناگهان خودشان را به زير قطار مي‌اندازند يا از پنجره پرت مي‌كنند. اين روانشناس در عين حال خاطرنشان كرد: قبول دارم كه برخي رسانه‌ها بيش از اندازه به بحث خودكشي چهره‌ها دامن مي‌زنند و از طرفي هم تيترهايي انتخاب مي‌كنند كه با محتواي خبر همخواني ندارد. به عنوان مثال يك تيتر جنجالي و هيجان‌انگيز مي‌زنند و مي‌گويند جزييات خودكشي خانم ايكس و ايگرگ ولي وقتي خبر را باز مي‌كنيم مي‌بينيم اصلااز جزييات خبري نيست. متاسفانه اين اتفاق خوب نيست. ما از روي ظاهر افراد نمي‌توانيم قضاوت كنيم. مي‌دانيد در طول تاريخ هنري بسياري از كمدين‌هاي ما خودكشي مي‌كردند، در واقع كساني كه هر شب در صحنه هزاران نفر را مي‌خندانند اما خودشان دست به خودكشي مي‌زنند يا خيلي از افرادي كه ظاهراموفق هستند و به همه كمك مي‌كنند اما اقدام به خودكشي مي‌كنند؛ بنابراين نمي‌شود اين مساله را از ظاهر افراد تشخيص داد.