سهم خواهي تركيه از عضويت سوئد و فنلاند در ناتو
علي سعادت‌آذر|پس از حمله روسيه به اوكراين و فرسايشي شدن اين جنگ، دو رويكرد نظامي از سوي كشورها مطرح مي‌شود؛ رويكرد اول «عضويت هرچه سريع‌تر در ناتو» كه بيشتر از سوي كشورهاي كوچك اروپايي كه در تيررس تهاجم روسيه قرار دارند، مطرح مي‌شود و رويكرد دوم تداوم «ساخت تسليحات مدرن و حتي دسترسي به سلاح‌هاي اتمي.» كشورهاي سوئد و فنلاند از همان شروع جنگ عليه اوكراين با جديت بيشتري البته با حمايت ايالات متحده امريكا اقدام به عضويت كردند اما در اين ميان تركيه كه به تفسيري يكي از مهم‌ترين اعضاي ناتو به دليل برخورداري از ماهيت ژئوپليتيكي و ژئواستراتريكي خاص، محسوب مي‌شود با عضويت سوئد و فنلاند مخالفت كرد؛ از مخالفت رجب طيب اردوغان به عضويت فنلاند و سوئد در ناتو به عنوان وتوي اردوغان ياد مي‌كنند. در نخستين واكنش، وزير امور خارجه فنلاند از حركت گام به گام اين كشور و لزوم صبور بودن سخن گفت. اين جمله بدان معناست كه مسير چانه‌زني با مخالف جدي به نام اردوغان باز است و در اصل تركيه سهم‌خواهي مي‌كند. سوال اصلي اين است كه تركيه ازچه منافع بالقوه‌اي از اين فعل و انفعال پيگيري مي‌كند. اين نوشتار به طور خلاصه به بررسي اهداف تركيه از فرآيند گسترش ناتو در شرق است. اول اينكه اسكانديناوي به همراه بلژيك مهم‌ترين مركز تجمع ديازپوراي كرد است. فضاي دموكراتيك كشورهاي ياد شده اين فرصت را به گروه‌هاي كرد داده تا از رسانه‌هاي اين كشورها براي تبليغات و جريان‌سازي عليه اقدامات تركيه استفاده كنند. اردوغان در اظهارات خود با بيان اينكه كشورهاي اسكانديناوي عملا مسافرخانه گروه‌هاي تروريستي شده‌اند و بسياري از اين گروه‌ها در اين كشورها در حال فعاليت هستند، موافقت تركيه با اين امر را منوط به تغيير سياست‌هاي اروپا در قبال پ.ك.ك كرد. دوم؛ چانه‌زني درخصوص «پذيرش سوئد و فنلاند درقبال تسهيل مسير ورود تركيه به اتحاديه اروپا». پس از يك وقفه 10 ساله مجدد تركيه خواستار حضور در اتحاديه اروپاست. اگرچه اين موضوع جنبه تبليغاتي داخلي هم دارد اما رفته رفته به يك گفتمان اروپايي براي اردوغان تبديل خواهد شد. سوم امتيازگيري از روسيه زخم خورده از ناتو است. به‌رغم فروش تسليحات تعيين‌كننده تركيه به اوكراين (پهپادهاي نسل دوم آكينجي- بايراكتار) تركيه با پيگيري سياست عملگرايي، نه تنها تحريم‌هاي اقتصادي را عليه روسيه اعمال نكرد، بلكه به بهشت پولشويي اوليگارش‌هاي روسي تبديل شد. چهارم موازنه سنتي تركيه با غرب و شرق. ناسازگاري با تصميمات ناتو يكي از مهم‌ترين ابزارهاي تركيه براي گرفتن امتياز از امريكاست. تركيه اميدوار است بتواند امتيازاتي چون تسليحات جديد، تغيير موضع بايدن در حمايت از كردهاي سوريه، موضوع فرسايش يافته فتح‌الله گولن و... از دولت بايدن بگيرد و در صورت عدم توفيق خود را همچنان مشتاق روسيه، پيمان شانگهاي و مراودات تسليحاتي در روسيه نشان دهد. بازي پيچيده و خطرناك و پرهزينه‌اي كه در سال‌هاي اخير نتايج مثبتي هم داشته است. به هر حال سياست خارجي تركيه در دولت عدالت و توسعه با اين رويكرد عجين شده است: «ايجاد بحران براي رسيدن به منافع». داوود چاووش اوغلو، وزير امور خارجه تركيه مي‌گويد: «تركيه آماده مذاكره با فنلاند و سوئد در مورد پيوستن آنها به ناتو است.» اين بدان معناست كه تركيه دنبال سهم‌خواهي از تحولات است. سياست خارجي همين است؛ بيشينه‌سازي منافع و پرهيز از مواضع شفاف در شرايط پيچيده منطقه‌اي و جهاني.
مديرگروه تركيه‌شناسي اسلام معاصر
منبع: ديپلماسي ايراني