مخالفت مجلس امريكا با فروش تسليحات به تركيه
محمود فاضلي
پس از اينكه مجلس نمايندگان امريكا متممي را در قانون اختيارات دفاع ملي اين كشور به تصويب رساند كه برمبناي آن توانايي دولت امريكا براي فروش جت‌هاي جنگنده يا كيت‌هاي مدرنيزه‌سازي به تركيه را محدود مي‌كند، اين موضوع واكنش‌هاي مقامات تركيه را به دنيال داشت. اين متمم لايحه بودجه دفاعي امريكا با 244 راي موافق در برابر 179 راي مخالف به تصويب مجلس نمايندگان رسيد و در نتيجه مانع فروش جنگنده‌هاي جديد اف-16 و كيت‌هاي مدرن‌سازي اف-16 به تركيه شد.
اين متمم مستلزم تضمين از طرف رييس‌جمهوري امريكاست كه از اين جنگنده‌ها براي پروازهاي غيرمجاز سرزميني در يونان استفاده نخواهد شد. تركيه قصد دارد تا 40 فروند جنگنده اف-16 را از امريكا بخرد و 80 فروند ديگر را كه قبلا دراختيار نيروي هوايي بوده است، مدرن كند. با توجه به انصراف تركيه از وتوي عضويت فنلاند و سوئد در ناتو در جريان اجلاس مادريد و علايم مثبت بايدن، طرف ترك انتظار داشت تا تاييديه كنگره را براي فروش اين جنگنده‌ها به تركيه به دست بياورد اما با مخالفت كنگره روبه‌رو شد.
اردوغان رييس‌جمهور تركيه در اولين واكنش‌ها تلاش كرد اهميت شرايط سخت‌گيرانه مجلس نمايندگان امريكا براي فروش جنگنده‌هاي اف-16 به اين كشور را كاهش دهد و مدعي شد «بايدن چنين شرطي در مورد يونان را براي به ما مطرح نكرد. در عوض در طول جلسه طولاني كه داشتيم، در مورد اين واقعيت به عنوان كشورهاي عضو ناتو بايد از حقوق يكديگر محافظت كنيم، گفت‌وگو كرديم. عده‌اي در مجلس نمايندگان با اين كار مخالف هستند. شرطي كه توسط مجلس امريكا مبني بر عدم استفاده از جنگنده‌هاي موردنظر در نقض حريم هوايي و پرواز بر فراز جزاير يوناني قيد شده، تعهدآور نيست.»
مواضع خلوصي آكار وزير دفاع تركيه تا حدودي متفاوت از اردوغان بود. او از اقدامات يونان و لابي يوناني-امريكايي در كنگره امريكا براي كارشكني در مسير فروش جنگنده اف-16 ساخت شركت لاكهيد مارتين به تركيه انتقاد كرد. به اعتقاد او، شرايط سخت‌گيرانه‌اي كه مجلس نمايندگان امريكا براي فروش اين جنگنده‌ها به تركيه تعيين كرده ترويج اطلاعات غلط بوده و همين امر مشكلاتي ايجاد كرده است. نبايد شرط و شروطي در مورد فروش اين جنگنده‌ها به تركيه مطرح شود. اينكه بگويند «من اين جنگنده‌ها را به شما مي‌فروشم، ولي بايد شما هم چنين و چنان بكنيد»، قابل قبول نيست.
وزير دفاع تركيه تاكيد دارد مانع‌تراشي‌هاي لابي يوناني-امريكايي خللي در دسترسي اين كشور به اين جنگنده‌ها وارد نمي‌كند. يونان با ابتكارات مختلف در تلاش است تا حد امكان بر مذاكرات نظامي تركيه و امريكا براي خريد و نوسازي اين هواپيماها تاثير گذارد. يك قانونگذار و گروهي با دستكاري اطلاعات خاص مسائل را به‌هم مي‌زنند. يك نماينده و گروهي از اعضاي لابي يونان با اقدامات تحريك‌آميز و تبليغات سوء درصدد ايجاد آشفتگي هستند. مذاكرات با امريكايي‌ها ادامه دارد و يونان اين موضوع را به شكلي مطرح كرد كه از نظر قواعد روابط بين‌المللي قابل توضيح نيست. يونان با ابتكارات مختلف تلاش دارد مذاكرات بين تركيه و امريكا براي خريداري و مدرنيزه‌سازي جنگنده‌هاي اف-16 را تحت تاثير قرار دهد و انتظار داريم امريكا وارد چنين بازي نشود. مطالبات تركيه هم متناسب با روابط تركيه-امريكا و هم روابط با ناتو است. ما به كار خود در زمينه نظامي، سياسي و ديپلماتيك ادامه خواهيم داد. اميد است كه عقل سليم غالب شود و راه‌حل‌هاي معقول و منطقي پيدا شود.
پيش از راي‌گيري در كنگره امريكا، يونان نه تنها فشارها بر امريكا را براي عدم تاييد فروش افزايش داده بود، بلكه با مخالفت مجلس نمايندگان كنگره، دولت محافظه‌كار يونان نيز خواستار خريد شماري جنگنده نسل پنجم از امريكا شد. آتن نامه درخواستي براي خريد جنگنده نسل پنجم «اف-35 لايتنينگ» ساخت شركت «لاكهيد مارتين» را به امريكا ارسال كرده است. يونان قصد دارد 20 جنگنده اف-35 خريداري كند و 20 فروند ديگر نيز به عنوان گزينه ديگر درنظر گرفته مي‌شود. اين جنگنده‌ها جايگزين جنگنده‌هاي قديمي «فانتوم اف-4» ساخت شركت امريكايي «مك‌دانالد داگلاس» يونان مي‌شود. انتظار مي‌رود كه اين جنگنده‌ها سال 2027 دراختيار نيروي هوايي يونان قرار گيرد. يونان از سال 2009 در حال بررسي خريد اف-35 بوده، اما به دليل وضعيت مالي و بحران عظيم اقتصادي اين كشور بارها خريد آن به تعويق افتاده است.
وزير دفاع يونان نيز اخيرا با همتاي امريكايي خود و همچنين «مايكل اسميت»، رييس برنامه اف-35 در پنتاگون درباره وضعيت اوكراين، اوضاع درياي مديترانه، اقدامات تحريك‌آميز تركيه و امكان دستيابي به جنگنده بمب‌افكن‌هاي نسل پنجم
اف-35 تلفني گفت‌وگو داشته است. وزير دفاع يونان كه خريداري جنگنده‌هاي اف-35 را نقطه عطف جديدي در همكاري راهبردي دو كشور مي‌داند، مدعي است «دسترسي به اين جنگنده، قدرت بازدارندگي يونان را تقويت و همكاري نزديك‌تر بين نيروهاي مسلح دو كشور را تامين خواهد كرد.» يونان و امريكا اخيرا رزمايش مشترك هوايي برگزار كردند كه جنگنده‌هاي اف-35 امريكايي در اين رزمايش حضور داشتند.
تلاش يونان براي خريد اين تجهيزات نظامي از امريكا در حالي است كه فشار تورم ناشي از بحران انرژي و جنگ اوكراين در ماه‌هاي اخير اقتصاد كشور و درآمد شهروندان يوناني را به شدت تحت‌تاثير جدي قرار داده است. نرخ تورم ماه مه به 11.3درصد رسيد كه بالاترين نرخ تورم از دسامبر 1993 است و يك ركوردشكني در سه دهه اخير در يونان محسوب مي‌شود. افزايش قيمت برق و سوخت به قيمت ساير كالاها منتقل شده و كشور را در موج گراني‌هاي بي‌سابقه قرار داده است. شواهد نشان مي‌دهد افزايش قيمت‌ها در يونان از كنترل خارج شده و چنانچه دولت راستگراي يونان موفق به مهار افزايش قيمت‌ها نشود، يونان با موج اعتراضات اجتماعي مواجه خواهد شد.