بيانيه شبكه تشكل‌هاي نابينايان و كم‌بينايان چاووش به مناسبت روز جهاني عصاي سفيد
مطالبات جامعه نابينايان و كم‌بينايان پاسخ مقتضي نمي‌گيرد
با گراميداشت روز جهاني ايمني و عصاي سفيد، روز جهاني گراميداشت جايگاه و شأن اجتماعي حدود 300 ميليون فرد داراي محدوديت بينايي، با احترام به توانمندي شهروندان نابينا و كم‌بينا در اداره مستقل زندگي فردي و نقش‌آفريني موثر اجتماعي همسنگ شهروندان بينا، با تاكيد بر ضرورت به‌رسميت شناختن و تحقق حقوق برابر نابينايان و كم‌بينايان منطبق با مفاد پيمان‌نامه جهاني حقوق افراد داراي معلوليت، قانون حمايت از حقوق معلولان و قانون عصاي سفيد و با تاكيد بر حق اساسي شهروندان نابينا و كم‌بينا و تشكل‌هاي آنان در طرح مطالبات خود از دولت و جامعه و پيگيري حقوق برابرشان ضمن بيان مهم‌ترين درخواست‌ها و مطالبات مشترك صدها هزار شهروند داراي محدوديت پايدار بينايي، به عنوان صداي واحد اين گروه از دولت، مجلس شوراي اسلامي و به ويژه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و سازمان بهزيستي به عنوان متوليان سياستگذار و اجرايي حوزه افراد داراي معلوليت خواهان توجه درخور و پاسخگويي مقتضي به مطالبات مطرح شده و تحول محسوس و قابل سنجش در خدمات ارايه شده به شهروندان نابينا و كم‌بينا و تحول اثرگذار در مديريت، سياستگذاري و اجراي توانبخشي جامع نابينايان و كم‌بينايان كشور هستيم.
1- ارتقاي كارايي عملكرد كميته هماهنگي و نظارت بر اجراي قانون حمايت از حقوق معلولان در اعمال نظارت موثر بر اجراي احكام قانون:
باتوجه به پيش‌بيني مهم‌ترين حقوق نابينايان و كم‌بينايان در قانون حمايت از حقوق معلولان كشور و برگزاري چهار جلسه كميته نظارت بر اجراي اين قانون هنوز شاهد اخذ گزارش عملكرد دستگاه‌هاي مشمول قانون به شكل منظم به اين نهاد نظارتي، پيش‌بيني بودجه اجراي احكام قانون در بودجه سالانه دستگاه‌ها، حضور و پاسخگويي مورد انتظار از همه وزرا و مسوولان ذي‌ربط در كميته و برگزاري جلسات منظم و مبتني بر دستور كار كارشناسي شده جلسات اين نهاد و پيگيري مصوبات آن به شكل موثر نيستيم. ارتقاي كارايي عملكرد كميته مي‌تواند به عنوان يك عامل مادر مسبب حل بسياري از مشكلات نابينايان و كم‌بينايان باشد.
2- تدوين، ابلاغ و اجرايي شدن برنامه جامع توانبخشي نابينايان و كم‌بينايان:
بهرغم درخواست‌ها و پيگيري‌هاي مستمر متخصصين و فعالين حوزه نابينايان و كم‌بينايان و تشكل‌هاي آنان هنوز با فقدان برنامه جامع توانبخشي نابينايان و كم‌بينايان در سطوح مختلف و با لحاظ نيازهاي گروه‌هاي مختلف نابينا و كم‌بينا مانند كودكان، جوانان، بانوان و نابينايان و كم‌بينايان روستانشين روبه‌رو هستيم. تقاضاهاي مكرر شبكه جهت تحقق اين اولويت و همكاري همه‌جانبه نخبگان نابينا و كم بينا در تدوين اين برنامه به فرجام نرسيده است. شاخص ديگر بي‌توجهي به اين امر تداوم روند فرسودگي و تعطيلي مراكز توانبخشي دولتي و با سابقه نابينايان، فقدان عزم حفظ و توسعه اين مراكز يا جايگزيني آنها از طريق حمايت بخش غيردولتي در تاسيس مراكز تخصصي توانبخشي نابينايان است. تنها دستورالعمل موجود در سازمان بهزيستي ايجاد مراكز خانواده و كودك نابيناست كه در اين زمينه نيز تعداد مراكز موجود و فعال به سرانه يك مركز در هر استان نيز نمي‌رسد. ارتقاي كمي و كيفي توزيع نابسامان فناوري‌هاي كمكي و وسايل توانبخشي نابينايان و كم بينايان سال‌هاست كه با وضعيت نامطلوب توزيع فناوري‌هاي كمك زيستي و وسايل توانبخشي نابينايان و كم بينايان روبه‌رو هستيم. تقاضاهاي مكررمان براي تدوين و ابلاغ شيوه‌نامه كارشناسي تامين و توزيع وسايل و فناوري‌هاي توانبخشي، تعيين شاخص‌مند كميت و كيفيت وسايل و فناوري‌هاي كمكي براي آسيب‌ديدگان بينايي، سياستگذاري درخصوص چگونگي دسترسي نابينايان و كم‌بينايان تحصيلكرده به فناوري‌هاي اطلاعاتي ارتباطي، ارايه گزارش شفاف در اين عرصه حساس به شبكه‌ها و تشكل‌ها و جلب مشاركت متخصصين و كارشناسان نابينا و كم‌بينا در تصميم‌گير‌هاي تخصصي بي‌پاسخ و ناكام مانده است. رفع ضعف‌ها و نقض‌هاي پيش گفته در سال جاري از مهم‌ترين درخواست‌هاي تشكل‌هاي نابينايان و كم‌بينايان كشور است.
3- پذيرش مسووليت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و دستگاه‌هاي ديگر فرهنگي در قبال تامين منابع اطلاعاتي قابل دسترس نابينايان و كم‌بينايان:
بهرغم گذشت نزديك به 5 سال از ابلاغ قانون حمايت از حقوق معلولان و نزديك 7 سال از مصوبه حمايتي دولت از حقوق افراد معلول متضمن مسووليت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، وزارتخانه‌هاي آموزشي و دستگاه‌ها و نهادهاي فرهنگي در خصوص رعايت حقوق برابر نابينايان و كم‌بينايان براي دسترسي به كتب، نشريات بريل و گويا، عمومي و تخصصي و اختصاص سهم اين شهروندان از بودجه ملي توليد اين منابع اين دستگاه‌ها به ويژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بهرغم پيگيري‌هاي مكرر، مسووليت خود را در اين عرصه متناسب با الزامات قانون و حقوق اين شهروندان نپذيرفته يا به شكل شايسته، مستمر برنامه‌هاي اجرايي خود را در اين زمينه تدوين و ابلاغ نكردند. از اين دستگاه‌ها به ويژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تقاضا مي‌كنيم با اجراي تكاليف خود و احترام عملي به حقوق شهروندان نابينا و كم‌بينا تا پايان سال جاري سياست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات تدوين شده خود را كه با اخذ مشورت‌هاي تخصصي از تشكل‌هاي ذي‌ربط صورت پذيرفته است، ابلاغ و به آگاهي شبكه تشكل‌هاي نابينايان برسانند.
4- تامين مبتني بر برنامه ايمني نابينايان و كم‌بينايان در تردد شرط مقدماتي مشاركت روز افزون شهروندان نابينا و كم‌بينا در جامعه برخورداري از امنيت تردد در محيط‌هاي شهري و روستايي است.
بهرغم گذشت 17 سال از تصويب قانون جامع حقوق معلولان در سال 83 و آغاز پروژه‌ها و اقدامات دسترس‌پذيري محيطي براي افراد معلول و حصول دستاوردها وكاميابي‌هايي در اين عرصه، همچنان بزرگ‌ترين دغدغه نابينايان و كم‌بينايان تردد ايمن در معابر و اماكن است. ايمن‌سازي راه‌هاي دسترسي به پايانه‌ها و سامانه‌هاي حمل و نقل عمومي، نصب چراغ‌هاي راهنماي مجهز به هشدار صوتي در تقاطع‌ها، ايمن‌سازي معابر پياده و سواره‌رو جهت تردد ايمن نابينايان و كم‌بينايان و استفاده از فناوري‌هاي هوشمند اطلاع‌رساني در ترددهاي شهري همچنان از بزرگ‌ترين درخواست‌هاي نابينايان و كم‌بينايان كشور است.
5- تحول در سياست‌ها و مديريت اشتغال براي نابينايان و كم‌بينايان:
رشد چشمگير سطح تحصيلات در ميان شهروندان نابينا و كم‌بينا به طور قطع مبين رشد تقاضاي اين گروه براي اشتغال متناسب با تحصيلات‌شان است. افزون بر آن بسياري از جوانان نابينا و كم‌بينا خواهان فراگيري مهارت‌هاي فني و حرفه‌اي براي ورود به بازار كار هستند. متاسفانه بهرغم پيگيري‌هاي مستمر شبكه چاووش مبني بر ضرورت تحول اساسي در سياستگذاري و مديريت اشتغال‌زايي براي افراد معلول از جمله نابينايان و كم‌بينايان همچنان مهم‌ترين اقدام در دست اجراي مسوولان براي استغال نابينايان و كم بينايان، پرداخت وام‌هاي خود اشتغالي و نيز پرداخت سهم بيمه كارفرمايي براي آن دسته از كارفرماياني است كه افراد معلول را جذب مي‌كنند. تجربه جهاني مبين ضرورت اتخاد سياست‌هاي نوين اشتغال‌زايي مانند اشتغال حمايتي از طريق مراكز تخصصي كاريابي و هدايت اشتغال افراد معلول تا مرحله تثبيت و پايداري از طريق اين مراكز است. متاسفانه همچنان شاهد عدم اجراي ظرفيت‌هاي اشتغال در ماده 11 قانون حمايت از حقوق معلولان و عدم جايگاه مناسب صندوق حمايت از فرصت‌هاي شغلي معلولان هستيم كه بايد در اسرع وقت برنامه تحقق عملي اين ظرفيت‌ها و تحول بنيادي در سياست‌هاي اشتغال زايي براي نابينايان و كم‌بينايان تدوين و ابلاغ شوند.
6- تحقق مشاركت عملي تشكل‌هاي نابينايان و كم‌بينايان در روندهاي تصميم‌گيري معطوف به خود:
سرانجام مهم‌ترين درخواست تشكل‌هاي نابينايان و كم‌بينايان از مسوولان وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و به ويژه سازمان بهزيستي و به طور مشخص دفتر امور توانبخشي سازمان براي ايجاد بستر عملي مشاركت بدون تبعيض و برابر شبكه‌ها و تشكل‌هاي نابينايان و كم‌بينايان عضو در روندهاي تدوين سياستگذاري‌ها، برنامه‌هاي عملياتي، آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و در يك كلام جلب مشاركت در روندهاي تصميم‌سازي و تصميم‌گيري‌هاي تخصصي، داشتن تعامل موثر با نمايندگان گروه هدف و پاسخگويي مقتضي به درخواست‌هاي تشكل‌هاي خوديار نابينايان و كم‌بينايان است.