نحوه كار سامانه‌هاي هشدار سريع در زمان وقوع بلاياي طبيعي
پيام اشتباهي كه باني خير شد!
در دنيا و عموما كشورهاي توسعه‌يافته، سيستم‌هاي پيشرفته بسياري در زمينه‌هاي پايش و هشدار شرايط اضطرار طراحي و توسعه داده شده كه برخي از آنها نظير Meteoalarm با توجه به ديتاهاي موجود، منطبق بر الگوي پيش‌بيني است و در پهنه اروپا به پيش‌بيني و تحليل جريان‌هاي آب‌وهوايي بد مي‌پردازد.
تمام اطلاعات مهم آب و هوايي را از سامانه رسمي ملي هواشناسي عمومي كشورهاي اروپايي جمع‌آوري مي‌كند تا به تفسيري منسجم و تا حد امكان دقيق برسد و مردم را نسبت به وقوع احتمالي باران‌هاي شديد، سيل، رعد و برق، آتش‌سوزي جنگل‌ها، بهمن، سرماي شديد، بادهاي شديد، امواج گرمايي و... آگاه كند. اين قبيل سرويس‌ها تقريبا با توجه به متدهاي سازمان‌هاي هواشناسي، در بخش‌هاي مختلف دنيا شناخته شده و كاربردي هستند اما كشورهاي پيشرفته با علم بر اينكه پيش‌بيني دقيق بحران‌ها و بلاياي طبيعي امكانپذير نيست، به توسعه سامانه‌هاي هشدار «در زمان وقوع» نيز ورود كرده‌اند.
به عنوان مثال در اروپا استاندارد EU-Alert )TS 102 900 V1. 3.1) توسط «موسسه استانداردهاي مخابرات اروپا» تعريف شده كه به منزله «سرويس هشدار عمومي» اروپا است و از «پخش سلولي» به عنوان وسيله‌اي براي ارسال پيام‌هاي هشدار عمومي به عموم استفاده مي‌كند.
فارغ از اين بعد جغرافيايي، استراليا نيز كه همواره به دنبال توسعه و بهسازي نسل‌هاي جديد سيستم‌هاي هشدار ملي بوده اكنون در حال استفاده از ظرفيت Everbridge است كه بنا بر اطلاعات موجود در بلاگ آن، محافظت از 34 ميليون ساكن و بازديدكننده سالانه اين قاره را برعهده دارد و هشدارهاي ضروري را در سطح ملي جمعيتي ارسال مي‌كند.
بر اين اساس در صورت بروز يك موقعيت بحراني مانند آتش‌سوزي، سيل، توفان، گرماي شديد يا حمله تروريستي، خدمات اضطراري استراليا پيام‌هاي متني مبتني بر موقعيت مكاني را به تلفن‌هاي همراه و پيام‌هاي صوتي را به خطوط ثابت در يك منطقه هدف‌گيري جغرافيايي دقيق ارسال مي‌كند.
16 آذر ماه جاري برخي مشتركان تلفن همراه پيامي مبني بر «هشدار زلزله» روي گوشي‌هاي خود دريافت كردند كه از آنان خواسته شده بود آرام باشند و پناهگاهي را در اطراف محل حضورشان پيدا كنند كه البته در نهايت مشخص شد اين پيام نادرست بوده است. همراه اول سريعا در پي ارسال اين هشدار عمومي، ضمن عذرخواهي اطلاعيه‌اي داد مبني بر اينكه «دريافت پيام هشدار زلزله توسط برخي مشتركان تلفن همراه به خاطر اشتباه در تست سرويس جديد بوده است. هيچ گونه هك يا نفوذي در شبكه صورت نگرفته و اين پيام به دليل خطاي يك تيم تحقيقاتي در ارسال پيام تست سرويس جديد هشدار بلاياي طبيعي بوده است.»
اين پيام چون با شكل و شمايلي متمايز از تمامي پيام‌ها و با صدايي متفاوت روي گوشي‌ها نقش بسته بود، واكنش‌هايي را در شبكه‌هاي اجتماعي به دنبال داشت اما فارغ از تمامي شوخي‌ها و انتقاداتي كه نسبت به آن شد، دو بازخورد مثبت نسبت به اين اپراتور شكل گرفت.
اول از همه اين بود كه واكنش زودهنگام واحد ارتباطات همراه اول، مانع بروز بحران و نگراني در جامعه شد كه حسين امامي، مدرس دانشگاه و پژوهشگر ارتباطات ديجيتال در «كارگاه روابط عمومي شبكه‌اي؛ راهبردها و تكنيك‌ها» همزمان با گشايش هجدهمين سمپوزيوم بين‌المللي روابط عمومي به بيان مثالي از «بحران اخير ارسال اشتباه هشدار زلزله براي كاربران اپراتور اول كشور اشاره كرد و با تاكيد بر ضرورت مديريت زمان و برخورداري از سرعت عمل در حين بحران، از مديريت روابط عمومي همراه اول در ماجراي هشدار زلزله، تمجيد كرد.
وي گفت: روابط عمومي اين شركت در اين ماجرا به درستي از زمان استفاده كرد و با اقدامات بهنگام به بحران پيش آمده واكنش نشان داد.
از طرف ديگر تعداد كمي از مردم (مشتركاني كه اين هشدار را دريافت كرده بودند)، با قالب پيام‌هاي هشدار عمومي آشنا شدند تا در زمان وقوع حوادث احتمالي در آينده دچار نگراني و سردرگمي نشوند.
البته انتظار مي‌رود با توجه به اينكه «سامانه هشدار سريع» همراه اول كه در سال 98 با وقوع سيل در گستره وسيعي از كشور به هشدار عمومي پرداخته و حافظ جان مردم شده بود، در روزي مشخص و با اعلاني قبلي به ارسال پيام تست براي مشتركان بپردازد تا همه نسبت به قالب پيام و صداي آلارم آگاه شوند. با توجه به اينكه ممكن است براي عده‌اي اين سوال ايجاد شود كه يك اپراتور چطور مي‌تواند در جريان وقوع بلاهاي طبيعي باشد كه قبل از آن بتواند اطلاع‌رساني كند؟ آذري جهرمي، وزير ارتباطات پيشين گفته بود كه صدور هشدارها توسط ستاد مديريت بحران كشور صورت مي‌گيرد و ارسال آن به مشتركان برعهده اپراتور است.
اين سرويس كه در واقع نه پيامك است و نه نرم‌افزار، به CB شهرت دارد. سرويس CB كه به منظور پخش فراگير پيام از طريق ارتباطات سلولي (Cell Broadcast) به كار گرفته مي‌شود، در عمل روشي براي ارسال پيام‌ها به تعداد بسياري از كاربران تلفن همراه در يك زمان و مكان مشخص است.
اين سرويس همچنين به عنوان سرويس پيام كوتاه فراگير (SMS-CB) نيز شناخته مي‌شود كه برخلاف سرويس پيام كوتاه كه به شكل پوينت تو پوينت (P2P) است، از يك مبدا به چندين مقصد (One to many) محدود از منظر جغرافيايي است. براساس اطلاعات موجود، آخرين نسل از سيستم‌هاي پيام كوتاه فراگير (CBS) قادر به ارسال به بيش از 500 سلول در كمتر از 10 ثانيه است كه ميليون‌ها مشترك را زير پوشش دارند.
اين سرويس به هيچ عنوان تحت‌تاثير ترافيك شبكه اپراتورها نيست بنابراين در زمان بروز فاجعه و هنگامي كه ديتا، پيامك و تماس صوتي دچار اختلال مي‌شود، مي‌تواند به راحتي اقدام به انتشار پيام كند.