سايه سهمگين مازوت بر اراك
محدثه كاظمي
مدت‌هاست كه در اراك، آلودگي هوا نفس‌ها را به شماره انداخته است. آلودگي هوا در اراك قصه‌اي قديمي است كه پيگيري اين بحران از سال ۷۷ توسط فعالان محيط زيست از استانداران مختلف، درخواست شده و به امروزي رسيده است كه معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي اراك هشدار داد: آلاينده‌ها در سال ۱۴۰۰ جان ۵۰۰ نفر را در اراك گرفت! آلودگي هوا در اراك از منابع متعدد داخلي و خارجي توليد مي‌شود. آلودگي هوايي كه توسط مسوولان به زمين يكديگر پاس داده مي‌شود؛ نفس مردم اراك را هدف قرار داده است. علي چگيني، عضو شوراي اسلامي شهر اراك گفت: بنا بر تحقيقات پزشكي آلودگي شهر اراك به‌طور ميانگين پنج سال از عمر طبيعي شهروندان اين شهر را كم مي‌كند. اينكه آلودگي در اراك از منابع متعددي چون تالاب ميقان، شركت املاح معدني و صنايع متعدد ناشي مي‌شود، مورد قبول است، اينكه حمل‌ونقل، افزايش جمعيت، فرسودگي خودروها، عدم توسعه كيفي و سبك زندگي بر آلودگي‌ها مي‌افزايد نيز مورد قبول است، اما مساله مورد بررسي در اين نوشتار، مازوت است. مازوتي كه به تنهايي، سهم عظيمي از آلودگي اين شهر را به خود اختصاص داده است. مازوت، سوختي ارزان و قابل دسترس براي نيروگاه‌ها است كه براي ساكنين شهر صنعتي اراك جز بيماري‌هاي لاعلاجي چون آسم، سل، سرطان و ام‌اس و ... چيزي را به ارمغان نداشته است. مازوتي كه ممنوعيت استفاده از آن از سال ۹۲ تصويب شده است اما هرگز جدي گرفته نشده و همچنان در طاقچه بررسي‌ها خاك مي‌خورد و نتيجه اين بي‌توجهي سبب شده است كه وضعيت آلايندگي در سال جاري چندين برابر شده و اراك به عنوان يكي از آلوده‌ترين شهرهاي كشور مطرح شود كه خبري برابر با فاجعه است! نيروگاه استان مركزي به دليل استفاده از مازوت به‌ويژه در فصول سرد حجمي از آلودگي را توليد مي‌كند و ازاين‌رو تعداد روزهاي پاك براي ساكنين شهر اراك در سال تنها به تعداد انگشتان دست مي‌رسد، اين به اين معناست كه زندگي در جهان سومي جريان دارد كه سوخت ارزان مازوت بر جان مردمان‌شان ارجحيت دارد! وقتي اراك در تعداد روزهاي آلوده سالانه به عددي بالاتر از استاندارد مي‌رسد يعني مساله نيازمند پيگيري و حمايت است! وقتي ذرات معلق ميكروني كه در بيشتر روزهاي سال، تعيين‌كننده شاخص كيفيت است آنقدر ريز هستند كه از ماسك هم عبور مي‌كنند و مردم اراك بيشتر زمان سال را در شرايط ناسالم سپري مي‌كنند و تمامي گروه‌هاي سني مجبور به حبس در منازل هستند يعني هشدار جدي است! از اين بگذريم كه اين آلودگي اين روزها آنقدر عادي شده كه مدارس هم به سختي تعطيل شوند!
اگرچه اراك با توجه به وجود صنايع در رده كلانشهرها قرار گرفته است اما متاسفانه گويا جز آلودگي و مرگ نصيبي نداشته و مساله آلودگي به بحراني عظيم تبديل شده و نفس مردم اراك از اين آلودگي بند آمده است و گويا سلامتي مردم، شوخي‌بردار شده است!
گفته مي‌شود كه در شرايط اضطرار كشور، بايد از قانون سوخت مازوت تبعيت كرد و بايد به مجوز صادره تن داد. سوال اينجاست كه به چه قيمتي بايد اين قانون و اين مجوز پذيرفته شود؟ آيا مردم شهر اراك بايد هزينه گزافي براي درمان خود بپردازند كه چرخ اقتصاد كشور بچرخد؟! تا چه زمان جلسات پي‌درپي تشكيل شود و همچنان از راهي دور بر سوخت مازوت در اين نيروگاه اصرار شود؟ تا چه زمان طرح‌ها بايد به دليل نداشتن بودجه‌هاي كافي و نبود زيرساخت‌ها در حد همان طرح باقي بمانند؟! تا كي در تابستان، مازوت بسوزد تا برق كشور تامين شود؟! و در زمستان به بهانه تامين گاز مردم اراك مازوت تنفس كنند؟!
نيروگاه شازند و استفاده از مازوت يكي از مهم‌ترين عوامل آلودگي شهرهاي اراك و شازند به شمار مي‌رود كه تقريبا دو برابر حد استاندارد آلاينده SO۲ را وارد هوا مي‌كند و به گفته عليمحمدي، معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي اراك، هزينه‌هاي اقتصادي مرگ‌هاي ناشي از مواجهه با ذرات معلق به مراتب بيشتر از سودآوري‌هاي توليد برق و گاز و صنايع است! نيروگاه شازند امسال زودتر از سال‌هاي گذشته استفاده از سوخت گاز را كنار گذاشته و به مازوت‌سوزي روي آورده است و همين دليل باعث شده هواي اراك زودتر از قبل، تيره و تار شود! اي كاش روزي برسد كه مردم اراك هم بتوانند هواي پاك تنفس كنند و براي حل اين بحران از طرح‌ها عبور شود و به عمل برسيم!