سد تحريم‌ها مانع بازپرداخت بدهي‌هاي عراق به روسيه
وزير خارجه روسيه براي خروج از انزواي بين‌المللي به كشورهاي خاورميانه و آفريقا سفر مي‌كند
شهاب شهسواري
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه، دو هفته بعد از آنكه به چهار كشور آفريقايي سفر كرد، بار ديگر تور آفريقايي تازه‌اي را آغاز كرده است. لاوروف روز يكشنبه به بغداد سفر و با مقام‌هاي عراقي گفت‌وگو كرد و پس از آن براي سفر به مالي، موريتاني، مراكش و تونس به آفريقا رفت. برخلاف گذشته، وزارت خارجه روسيه برنامه دقيقي از برنامه سفرهاي لاوروف ارايه نكرده بود و بعد از سفر به عراق بود كه مقاصد بعدي او در آفريقا مشخص شد. در عراق، موضوع اصلي گفت‌وگوهاي لاوروف با مقام‌هاي عراقي، بازپرداخت بدهي‌هاي دولت عراق به شركت‌هاي روس بود كه در عراق در حال اجراي پروژه‌هاي نفتي هستند. پس از آنكه سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در بغداد نسبت به عدم بازپرداخت ميليون‌ها دلار بدهي‌هاي عراق به روسيه شكايت كرد، وزير خارجه عراق گفته است كه در سفر امروزش به ايالات متحده امريكا در مورد نحوه اجراي تحريم‌هاي امريكا عليه روسيه و امكان بازپرداخت بدهي‌هاي عراق به مسكو با مقام‌هاي امريكايي گفت‌وگو خواهد كرد. از يكسال پيش و همزمان با حمله روسيه به اوكراين، امريكا و همپيمانان غربي‌اش تحريم‌هايي را عليه روسيه وضع كرده‌اند. هر چند روسيه هنوز تحت تحريم‌هاي ثانويه قرار نگرفته است كه ديگر كشورهاي ثالث را به دليل مبادله تجاري با روسيه در خطر تحريم قرار دهد، اما ساختار مالي عراق به‌شدت به امريكا وابسته است و براي پرداخت‌هاي ارزي نياز به مجوز امريكا دارد. عراق در طول سال‌هاي گذشته به دليل تحريم‌هاي امريكا مدت‌ها در بازپرداخت بدهي‌هاي خود به ايران نيز تعلل كرده‌بود، هر چند كه مقام‌هاي عراقي از سال گذشته ادعا مي‌كنند كه دولت عراق تمامي بدهي‌هاي خود را به ايران بازپرداخت كرده‌اند. بغداد مي‌گويد به اين دليل از بازپرداخت بدهي‌هاي روسيه خودداري كرده است كه نگران تحريم بانك مركزي و بانك‌هاي ديگري عراقي توسط امريكا است.
فواد حسين، وزير امورخارجه عراق در نشست خبري مشترك با سرگئي لاوروف، همتاي روس خود گفت: «ما اين مشكل را با طرف امريكايي مطرح مي‌كنيم. تحريم‌هايي وضع شده است كه نبايد بر عراق تحميل شود، چراكه همكاري‌هاي كمپاني‌هاي روس با عراق در جريان است و شركت‌هاي فعال روس در عراق هستند.» برآورد مي‌شود كه روسيه نزديك به ۱۰ ميليارد دلار در عراق سرمايه‌گذاري كرده است كه بخش عمده آن در صنعت نفت است. به گفته فواد حسين يكي از اصلي‌ترين دستور كارهاي سفر لاوروف به عراق، گفت‌وگو در مورد پرداخت فاكتورهاي مرتبط به كمپاني‌هاي نفت و انرژي روس مانند لوك‌اويل و گازپروم بود كه در عراق فعاليت مي‌كنند. سرگئي لاوروف در بغداد تحريم‌هاي اعمالي دولت‌هاي غربي را «غيرقانوني» توصيف و تاكيد كرد كه در گفت‌وگو با مقام‌هاي عراقي در مورد نحوه «بازپرداخت بدهي‌هاي باقيمانده در سايه تحريم‌ها عليه روسيه، با حفاظت از بانك مركزي و بانك‌هاي عراق» صحبت كرده است. وي گفت كه در ماه‌هاي پيش رو كميته مشترك اقتصادي دو كشور براي بررسي موضوع تشكيل جلسه خواهد داد. لاوروف در سفر به عراق علاوه بر فواد حسين با محمد شياع السوداني، نخست‌وزير و عبداللطيف رشيد، رييس‌جمهور عراق نيز گفت‌وگو كرد. لاوروف در گفت‌وگو با نخست‌وزير عراق از او براي سفر به مسكو و ديدار با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه دعوت كرد. فواد حسين، وزير خارجه عراق امروز به واشنگتن سفر مي‌كند تا در مورد سختگيري‌هاي اخير فدرال رزرو ايالت نيويورك، تامين‌كننده ارز مورد نياز عراق، با مقام‌هاي امريكايي گفت‌وگو كند. از پاييز سال جاري فدرال رزرو نيويورك قواعد جديدي را وضع كرده است كه بر اساس آن براي انجام هرگونه نقل و انتقال ارزي از طريق بانك‌هاي عراقي، قبل از انجام عمليات بايد مقصد نهايي عمليات انتقال در يك سامانه ثبت شود و به تاييد برسد. اين مقررات جديد باعث افزايش قيمت دلار در ماه‌هاي گذشته در عراق شد، هر چند كه در هفته‌هاي گذشته با تغيير رييس كل بانك مركزي عراق، قيمت دلار در عراق كاهش چشمگيري پيدا كرده است. با اين حال همچنان بازرگانان ايراني و شركت‌هاي روسي براي نقل و انتقال ارز در عراق با مشكل مواجه هستند.
سرگئي لاوروف در بغداد گفت: «در سايه وضعيت محدوديت‌هاي غيرقانوني كه توسط امريكايي‌ها و نيروهاي نيابتي‌شان اعمال شده است، مهم اين است كه بتوان مناسبات اقتصادي را فارغ از فشار غيرقانوني غرب ادامه داد.» وزير خارجه روسيه تاكيد كرد: «به همين دليل است كه بسياري از كشورهاي در منطقه در حال انتقال دادن معاملات‌شان به ويژه در حوزه نفت، از دلار به ارزهاي قابل اعتماد كشورهاي ديگر هستند.»
تور مجدد لاوروف در آفريقا
سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه، بعد از پايان سفرش به عراق، بار ديگر به قاره آفريقا رفت تا دو هفته بعد از تور قبلي در اين قاره، به چند كشور ديگر در آفريقا هم سفر كند. ابتداي بهمن ماه سال جاري سرگئي لاوروف به آفريقاي جنوبي، اسواتيني، آنگولا و اريتره سفر كرد. در تور آفريقايي كنوني لاوروف هم بار وزير خارجه روسيه به چهار كشور سفر مي‌كند. ديپلمات ارشد روسيه روز گذشته وارد مالي شد و قرار است به مراكش، موريتاني و تونس هم سفر كند. مالي در سال‌هاي اخير بيش از هر زمان ديگر به مسكو نزديك شده است، بعد از كودتاي سال ۲۰۲۱ در مالي، دولت نظامي اين كشور از نظاميان فرانسوي خواسته است كه خاك مالي را ترك كنند و براساس گزارش رسانه‌ها مقام‌هاي باماكو براي مبارزه با شورشيان اسلام‌گرا به پيمانكاران نظامي روس و گروه واگنر روي آورده‌اند. هرچند پيش از اين چندين مقام دولت نظامي مالي به مسكو سفر كرده‌بودند، اما اين نخستين‌بار است كه وزير خارجه روسيه بعد از كودتا به مالي سفر مي‌كند. لاوروف در اين سفر با اسيمي گويتا و عبدالله ديوپ، رييس‌جمهور و وزير خارجه مالي ديدار و گفت‌وگو كرد. لاوروف در باماكو تاكيد كرد كه روسيه به كمك‌هاي نظامي به مالي براي تقويت توان نظامي اين كشور ادامه خواهد داد. دولت مركزي مالي نزديك به يك دهه است كه درگير جنگ با شورشيان وابسته به القاعده و داعش در اين كشور غرب آفريقا است.
تحريم‌هاي گسترده غربي عليه روسيه كه حتي باعث شده است كشورهاي اروپايي جلوي پروازهاي وزير خارجه روسيه در آسمان اروپا را هم بگيرند، باعث شده است تا روسيه براي جلوگيري از انزواي هرچه بيشتر، بيش از هر زمان ديگر به فرصت‌هاي ديپلماتيك در قاره آفريقا بنگرد. از ابتداي سال جاري ميلادي، لاوروف،
به جز بلاروس و عراق، فقط به كشورهاي آفريقايي سفر كرده است. فئودور لوكيانوف، مدير انديشكده سياست‌گذاري خارجي و دفاعي روسيه مي‌گويد: «انتظار داريد به جز آفريقا به كجا سفر كند؟ پيش از اين دايم در اروپا بود و در كنفرانس‌هاي مختلف شركت مي‌كرد، حالا شرايط كاملا تغيير كرده است.» لوكيانوف در گفت‌وگو با بلومبرگ مي‌گويد: «نبرد بزرگي در جريان است تا جلوي افزايش نفوذ روسيه در خاورميانه و آفريقا گرفته شود.» در طول هفته‌هاي گذشته، مقام‌هاي وزارت خزانه‌داري امريكا به امارات متحده عربي و تركيه سفر كردند تا به اين كشورها در خصوص رعايت تحريم‌هاي غرب عليه روسيه هشدار بدهند. به نوشته بلومبرگ بخشي از دستور كار اين سفر اين بود كه ابوظبي و آنكارا از نفوذ خود در ليبي و سودان استفاده كنند تا نفوذ گروه پيمانكاري نظامي واگنر در اين كشورها كمتر شود.