جذابيت بازار ارز كمتر از قبل شده است؟
چشم‌انداز دلار تا پايان سال
نرخ برابري ارزش دلار در مقابل ريال، از زمان تغيير رويكرد بانك مركزي به بازار ارز در كانالي زير 45 هزار تومان باقي مانده است. تحولات بازار نشان مي‌دهد كه هر زمان قيمت به كانال 45 هزار تومان رسيده، بانك مركزي به سرعت وارد شده و قيمت دلار به زير اين كانال رفته است. روز گذشته هم قيمت فروش هر دلار امريكا در صرافي بانك ملي ايران 43 هزار و 452 تومان اعلام شد و البته هنوز برخي صرافي‌ها آن‌گونه كه دستورالعمل بانك مركزي مي‌گويد از فروش ارز استقبال نمي‌كنند.
بازار سهام از ابتداي بهمن ماه رو به نزول بوده و دو هفته است كه سرمايه‌هاي خرد از بازار خارج مي‌شود و اين روند متوقف نشده. از طرفي قيمت خودروهاي داخلي در بازار هر روز ركوردي تازه ثبت مي‌كند و برخي كارشناسان دليل آن را هجوم پول به اين بازار مي‌دانند. بازار مسكن نيز به تازگي با رشد شديد قيمتي طي دي ماه مواجه شده و گمانه‌زني‌هايي براي ورود نقدينگي به اين بازار از اوايل سال آينده به گوش مي‌رسد. سوال اين است كه آيا شرايط بازار ارز به گونه‌اي شده كه نشان دهد اين بازار به ثبات نسبي نزديك شده و سرمايه‌گذاران به سمت بازارهاي ديگر در حركت هستند يا خير؟
مهم‌ترين متغير در بازار ارز متغير سياسي است
سيد مرتضي افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه شهيد چمران اهواز درخصوص رشد قيمت دلار در ماه‌هاي اخير و رسيدن به ثبات نسبي قيمت ارز در اين ايام بر اين باور است كه با توجه به همه متغيرهاي سياسي و اقتصادي به نظر نمي‌رسد الان زمان مناسبي براي استراحت قيمت دلار باشد.
افقه در ادامه به «اعتماد» گفت: مهم‌ترين متغير فعال در بازار ارز متغير سياسي است. در صورتي هم كه امروز ثباتي در اين بازار ديده مي‌شود دليل اين است كه فعلا با تنش سياسي يا پيش‌بيني جديدي در بخش سياست خارجي روبه‌رو نيستيم، بنابراين هيچ تضميني هم وجود ندارد كه فردا يكي از مقامات امريكايي در مورد ايران واكنشي منفي نشان ندهد و بازار ارز هم مجدد متاثر از اين صحبت‌ها نشود.
اين كارشناس اقتصادي تصريح كرد: در حال حاضر هيچ‌گونه پيش‌بيني در بخش سياسي نمي‌توان داشت و بنابراين هيچ اميدي هم براي كاهش يا ثبات قيمتي در بازار ارز وجود ندارد، سرمايه‌گذاران نيز با توجه به شناختي كه از روند نوسانات قيمت دلار پيدا كرده‌اند چندان اعتمادي به اين شرايط ندارند و قاعدتا چشم اميد سرمايه‌گذاران هم به مذاكراتي است كه احتمال ادامه آن وجود دارد اما اينكه اين مذاكرات چقدر موفق باشد يا موفق نباشد در نرخ‌گذاري ارز بسيار موثر است و مي‌تواند منجر به آرامش يا بي‌ثباتي بازار ارزي در كشور شود.
دست و دلبازي در ارزپاشي
تا حدودي از التهابات كاست
او درخصوص عرضه ارز در بازار و رسيدن ثبات در اين بازار نيز افزود: در صورتي كه عرضه ارز افزايش يابد اين مساله در افت قيمتي تاثيرگذار است اما مادامي كه دولت اميد آن را نداشته باشد كه تحريم‌ها برداشته شود همين ميزان عرضه ارز نيز به صورت موقت ادامه خواهد داشت. شايد شدت اعتراضات و انتقاداتي كه در مورد ثبات و كاهش قيمت‌ها و تورم در جامعه به وجود آمده باعث شده تا حدودي از ذخايري كه براي شرايط سخت (عدم حل مذاكرات) نگه داشته شده با دست و دلبازي به بازار تزريق شود تا كمي از التهابات ارزي بكاهند؛ اما در صورتي كه مذاكرات به هيچ نتيجه‌اي نرسد اين ميزان عرضه هم متوقف خواهد شد و مجددا شاهد بي‌ثباتي‌ها در بازار ارز خواهيم بود .
سرمایه‌گذاران چندان رغبتی
به سپرده گذاری در بانک ها ندارند
اين اقتصاددان در پاسخ به اين پرسش كه چه ميزان اين احتمال وجود دارد كه با افزايش نرخ بهره بانكي، دارايي‌ها به سمت سپرده‌هاي بانكي حركت كند تصريح كرد: به نظر نمي‌رسد اين اتفاق بيفتد. البته ممكن است سپرده‌هاي كوچك‌تر كه گرايش يا تمايلي به خريد ارز و طلا ندارند نرخ سود 20.5درصد براي‌شان جذاب باشد و به اين بخش ورود كنند؛ اما باز هم اين حركت به سمت بانك‌ها چندان محسوس به نظر نمي‌رسد و بعيد است كه چندان استقبالي براي اين نرخ سود صورت گيرد. ضمن آنكه اگر نرخ بهره به 25درصد هم برسد باز هم فاصله آن با نرخ تورم حداقل 20درصد است و بنابراين اين موضوع اصلا صرفه اقتصادي ندارد كه سپرده‌هاي افراد در حسابي باشد كه اين ميزان سود دارد و با تورم موجود 45درصد فاصله دارد.
افقه با پيش‌بيني نرخ دلار در سال 1402 خاطرنشان كرد: برخلاف بسياري از اقتصاددان‌ها كه نرخ دلار را تابعي از تورم مي‌دانند بنده اين نرخ را تابعي از تورم نمي‌دانم بلكه تورم را تابعي از نرخ دلار مي‌دانم. نرخ دلار هم به شدت متاثر از آينده مذاكرات و تحريم‌هاست و هرگونه خوش‌بيني و بدبيني نسبت به احتمال موفقيت يا عدم موفقيت نسبت به عدم تحريم‌ها متغير اصلي پيشرو محسوب مي‌شود و هر زمان كه قيمت دلار كاهش يا افزايش داشته باشد ميزان تورم نيز از اين قيمت تبعيت مي‌كند و اين موضوع به وضعيت اقتصادي در سال پيش رو برمي‌گردد. اين كارشناس اقتصادي در ادامه گفت: دولت ايران و دولت‌هاي مقابل ايران هر چند تمايل به حل مشكلات تحريمي ايران دارند اما هر كدام انگيزه خودشان براي حل اين موضوع را دارند و فعلا هم هيچ نشانه‌اي دال بر اينكه تغييري در اين بخش ايجاد شود وجود ندارد.
افزايش قيمت دلار روندي تدريجي دارد
پيمان مولوي، كارشناس اقتصادي در مورد آينده قيمت دلار معتقد است؛ وضعيت دلار در ايران همواره به اين ترتيب بوده كه يك رشدي را تجربه مي‌كند و پس از ثبات نسبي در يك نقطه مجددا به حركت خود ادامه مي‌دهد. اما متاسفانه يك روند تدريجي و مداوم دارد و تا زماني كه تورم در كشور وجود دارد كاهش ارزش ريال ادامه خواهد يافت.
مولوي در ادامه به «اعتماد» گفت: اگر اين‌گونه فكر كنيم كه بازار ارز در حال حاضر به ثبات رسيده و حال زمان آن فرا رسيده كه دارايي‌ها به سمت بازار سرمايه يا بازارهاي ديگر حركت كنند بايد گفت اين روند تا حدودي آغاز شده اما اين حركت به دليل ريسك‌هاي بالا در بورس به سمت بازار سرمايه نيست بلكه به سمت بازار مسكن است. با وجود تورم 46درصدي تا زماني كه نرخ بهره افزايش پيدا نكند دارايي‌ها به سمت سپرده‌هاي بانكي حركت نخواهند كرد.
مردم مانند گذشته
براي خريد ارز صف نمي‌بندند
اين اقتصاددان در پاسخ به اين پرسش كه آيا جذابيت بازار ارز كمتر از قبل شده است؟ خاطرنشان كرد: در ايران هر كسي كه كار حرفه‌اي در اقتصاد مي‌كند همواره در حال خريد ارز است؛ اما آن‌گونه نيست كه ديگر مردم مانند گذشته صف ببندند و همواره شاهد آنيم كه اغلب مردم در زمان پيك قيمتي به دنبال خريد دلار مي‌روند.
مولوي افزود: ابتداي سال پيش‌بيني ما اين بود كه متوسط قيمت دلار در سال 1401 معادل 32 تا 33 هزار تومان شود كه امروز اين رقم در نقطه 32 هزار تومان قرار گرفته است و براي سال 1402 هم پيش‌بيني مي‌شود نرخ دلار 40درصد بيشتر از متوسط نرخ دلار در سال جاري باشد.