ژنو، ميزبان گفت‌وگوهاي صريح ايران و اروپا
اعلام آمادگي تهران براي احياي برجام و تاكيد بر عدم حمايت نظامي ايران از روسيه در جنگ اوكراين، اصلي‌ترين محورهاي رايزني وزير خارجه ايران در ديدار با وزراي خارجه ساير كشورها بود
گروه ديپلماسي
پنجاه و دومين نشست شوراي حقوق بشر در ژنو از روز گذشته به مدت تقريبا شش هفته آغاز به كار كرد. آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد در سخنراني افتتاحيه به جنگ در اوكراين، فقر و نژادپرستي اشاره كرد و با دفاع از اعلاميه جهاني حقوق بشر تاكيد كرد كه اين اعلاميه «از همه طرف مورد حمله قرار گرفته» است. گوترش در بخش ديگري از سخنانش گفت: «فقر شديد و گرسنگي براي اولين‌بار در دهه‌هاي گذشته در حال افزايش است و همه‌گيري [كرونا] منجر به همه‌گيري نقض حقوق مدني و سياسي شده است.»
دبيركل سازمان ملل افزايش تعداد آوارگان و پناهجويان در جهان را محكوم كرد و در مورد جنگ اوكراين، به اعدام‌هاي خودسرانه، شكنجه، ناپديد‌شدن‌هاي اجباري و خشونت جنسي اشاره كرد. او با اشاره به جنگ اوكراين گفت: «تهاجم روسيه به اوكراين باعث بزرگ‌ترين نقض حقوق بشري شد كه امروز با آن مواجه هستيم.»
حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه نيز در سخنراني در نشست شوراي حقوق بشر به انتقاد از استانداردهاي دوگانه غرب در بحث حقوق بشر و برخورد با جمهوري اسلامي ايران در شش ماهه اخير پرداخت (متن كامل اين سخنراني را در سايت اعتمادآنلاين بخوانيد).
تكرار موضع ايران درباره جنگ اوكراين مخالف گسترش ناتو و استمرار جنگ
نشست شوراي حقوق بشر مانند هر نشست رسمي بين‌المللي ديگري در اين سطح حاشيه‌هايي شايد مهم‌تر از متن دارد. حاشيه‌هايي كه با ديدارهاي روساي هيات‌هاي نمايندگي اعزامي از سوي كشورهاي عضو شكل مي‌گيرد. درباره هيات اعزامي ايران به رياست حسين اميرعبداللهيان، اهميت اين ديدارها در رويارويي مستقيم او با همتاهايي از كشورهاي اروپايي و سايرين پس از گذشت قريب به شش ماه از آغاز تنش ميان دو طرف بر سر دو موضوع ادعاي كمك تسليحاتي ايران به روسيه در جنگ اوكراين و وضع تحريم‌هاي حقوق بشري به دليل آنچه سركوب معترضان ايراني خواندند، بود.
ديدار با وزراي خارجه فنلاند، ارمنستان، بلژيك، اندونزي و دبيركل سازمان ملل از برنامه‌هاي وزير خارجه در نخستين روز حضور در ژنو بود. نگاهي به روايت منتشر شده از سوي وزارت خارجه ايران نشان مي‌دهد كه محور اصلي سخنان اميرعبداللهيان در اين ديدارها رد ادعاهاي مطرح شده درباره حمايت نظامي ايران از روسيه در جنگ اوكراين است. تاكيد بر آمادگي ايران براي به سرانجام رساندن مذاكرات احياي برجام هم در شرايطي كه امريكا و ايالات‌متحده مي‌گويند فعلا احياي برجام در اولويت آنها نيست محور دوم سخنان وزير خارجه در گفت‌وگو با همتاهاي خود از ساير كشورها بود.
وزير امور خارجه صبح روز دوشنبه در اولين ديدار دوجانبه در حاشيه نشست شوراي حقوق بشر با «پكا هاويستو»، وزير خارجه فنلاند ديدار كرد. اميرعبداللهيان با اشاره به تلاش‌هاي خوب جمهوري اسلامي ايران درخصوص برقراري آتش‌بس در اوكراين گفت: ما قويا مخالف گسترش ناتو و استمرار جنگ در اوكراين و مخالف تهديد حاكميت و تماميت ارضي كشورها هستيم. جنجال‌هاي غيرواقعي در مورد ادعاي صدور پهپادهاي ايراني به روسيه براي استفاده در جنگ اوكراين مطرح شده اما به‌رغم برگزاري گفت‌وگوهاي تيم فني وكارشناسي ايران و اوكراين، تاكنون سند و مدركي موثقي درباره اين ادعا به طرف ايراني ارايه نشده و جمهوري اسلامي ايران همان‌گونه كه از كانال‌هاي مختلف ديپلماتيك به طرف اوكرايني منعكس كرده، آماده برگزاري دور دوم گفت‌وگوهاي تيم‌هاي فني و كارشناسي دو كشور است.
اعلام آمادگي كامل ايران براي بازگشت به برجام
وزير خارجه در ادامه گفت‌وگو با همتاي فنلاندي با اشاره به مذاكرات در جريان ميان سازمان انرژي اتمي ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از توافق براي سفر رافائل گروسي، مديركل آژانس به تهران در آينده نزديك خبر داد و ابراز اميدواري كرد كه در صورت پرهيز از اعمال فشارهاي سياسي بر آژانس، پيشرفت‌هاي خوبي درخصوص مسائل فني حاصل شود.
اميرعبداللهيان درباره مذاكرات احياي برجام نيز گفت: ما از ماه سپتامبر سال گذشته ميلادي، آماده احياي برجام و بازگشت همه طرف‌ها به توافق بوديم، اما رويكرد دوگانه امريكا و متعاقبا محاسبات غلط آنها درخصوص اغتشاشات اخير داخلي در ايران، باعث ايجاد وقفه در توافق شد. اكنون با اشاره به پيام‌هاي تبادل شده و تحركات ديپلماتيك اخير، اميدواريم كه شاهد بازگشت همه طرف‌ها به توافق منطبق با مفاد توافق امضا شده سال ۲۰۱۵ باشيم.
اعلام آمادگي ايران براي تبادل زنداني با بلژيك
دومين ديدار مهم روز گذشته وزير خارجه در ژنو با خانم حاجه لحبيب وزير امور خارجه بلژيك بود. هر چند كه در روايت منتشر شده از سوي وزارت خارجه ايران به رايزني‌هاي دو طرف درباره مسائل كنسولي اشاره كوتاهي شده اما اين مساله از مهم‌ترين دلايل ديدار وزير خارجه بلژيك با همتاي ايراني با توجه به بازداشت و صدور حكم سنگين براي يك امدادگر بلژيكي در ايران بوده است. روز سه‌شنبه 20 دي ماه بود خبرگزاري ميزان متعلق به قوه قضاييه اعلام كرد كه اليويه وند‌كاستيل، امدادگر بلژيكي بازداشت‌شده در ايران، به دليل چهار فقره اتهام مجموعا به ۴۰ سال زندان محكوم شده است كه براساس قانون مجازات اسلامي، ۱۲.۵ سال زندان آن قابل اجراست. براساس اين گزارش، اين حكم از سوي دادگاه انقلاب اسلامي تهران صادر شده و يك حكم بدوي قابل تجديدنظرخواهي است. خبرگزاري ميزان اتهام‌هاي اين شهروند ۴۱ ساله بلژيكي را «جاسوسي عليه جمهوري اسلامي به نفع سرويس اطلاعاتي بيگانه، همكاري با دولت متخاصم امريكا عليه جمهوري اسلامي، قاچاق حرفه‌اي ارز به مبلغ ۵۰۰ هزار دلار و پولشويي به همين ميزان» اعلام كرده است. از ايران نيز اسدالله اسدي، دبير سوم سفارت جمهوري اسلامي ايران در وين، در بلژيك دادگاهي و به 20 سال زندان محكوم شده است. اسدي به اتهام دست داشتن در عمليات بمب‌گذاري عليه گردهمايي گروه تروريستي منافقين در پاريس بازداشت شد. در حالي كه ايران و بلژيك عهدنامه‌اي براي انتقال زنداني بين دو كشور امضا كردند كه در صورت اجرا، مي‌تواند زمينه آزادي اسدالله اسدي شود اما در ژوئن ۲۰۲۲ دادگاهي در بروكسل انتقال اسدالله اسدي، ديپلمات جمهوري اسلامي به ايران و هر كشور ثالث ديگري را، تا اطلاع ثانوي، ممنوع اعلام كرد.
در چنين شرايطي حسين اميرعبداللهيان در ديدار با همتاي بلژيكي اعلام كرد كه ايران در چارچوب توافق قبلي، آماده حل مشكل مربوط به زندانيان دو كشور است.