حقوق دموكراسي ديجيتال
كامران مشفق آراني
در ميان پيشرفت‌هاي انقلابي در هوش مصنوعي، محاسبات كوانتومي و فناوري، دموكراسي با چالش‌ها و فرصت‌هاي جديدي در جهان آينده مواجه خواهد شد، تكامل ساختارهاي جامعه و توزيع مجدد قدرت باعث بررسي مجدد نظريه‌هاي دموكراسي شده و نياز به بازنگري در اصول آن ضروري خواهد بود. برخي طرفداران براي يك دموكراسي تكنوكراتيك استدلال خواهند نمود و از فرآيندهاي تصميم‌گيري كه به‌شدت به دانش تخصصي و تخصص فن‌آورانه متكي شده است، دفاع خواهند كرد. آنها احتمالا به اين باور خواهند رسيد كه تلفيق خرد كارشناسان با هوش مصنوعي با صداي جمعي مردم منجر به حكمراني آگاهانه‌تر و موثرتر مي‌شود. برخي ديگر از دموكراسي ديجيتال مستقيم، استفاده از فناوري براي اجازه دادن به شهروندان براي مشاركت مستقيم در تصميم‌گيري حمايت خواهند نمود. از طريق پلتفرم‌هاي ديجيتال امن، مردم خواهند توانست در بحث‌هاي بي‌درنگ شركت كنند، سياست‌ها را پيشنهاد دهند و در مورد موضوعات مهم ملي و جهاني راي دهند. هدف اين رويكرد فراگير، توانمندسازي افراد و تقويت حس مسووليت مشترك در جوامع است. با اين حال، با گسترش نفوذ هوش مصنوعي و محاسبات كوانتومي، چالش‌هايي را نيز پديدار خواهد كرد، نگراني‌هايي در مورد تمركز بالقوه قدرت در دست كساني كه فناوري‌هاي پيشرفته را كنترل مي‌كنند، به وجود خواهد آمد. دموكراسي با وظيفه اضطراري انطباق براي اطمينان از اينكه پيشرفت‌هاي تكنولوژيكي اصول برابري، انصاف و نمايندگي را تضعيف نمي‌كند، روبه‌رو مي‌شود. تئوري‌هاي دموكراسي تكامل بيشتري مي‌يابند و اصول جديدي براي رسيدگي به اين چالش‌ها تركيب و اتخاذ خواهد شد. يكي از اين نظريه‌ها يقينا توسعه مفهوم «حقوق دموكراسي ديجيتال» خواهد بود كه حقوق شهروندان براي دسترسي و درك الگوريتم‌ها و داده‌هايي را كه بر فرآيندهاي تصميم‌گيري تاثير مي‌گذارند تاييد مي‌كند. اين شفافيت به دنبال محافظت در برابر سوگيري‌هاي پنهان و اطمينان از مسووليت‌پذيري در استفاده از فناوري خواهد شد و در همين راستا نظريه ديگري بر اهميت حفاظت از حريم خصوصي و حفاظت از داده‌ها در عصر هوش مصنوعي و محاسبات كوانتومي تاكيد خواهد كرد. اين سازمان‌هاي نوپا نياز به چارچوب‌هاي قانوني قوي و دستورالعمل‌هاي اخلاقي را براي جلوگيري از سوءاستفاده از اطلاعات شخصي و حمايت از حقوق افراد در حوزه ديجيتال را تشخيص خواهند داد.
با گسترش تكنولوژي در جهان، در آينده احتمالا كشورهاي مختلف با مدل‌هاي دموكراتيك متنوعي دست و پنجه نرم كرده‌اند كه فرهنگ، ارزش‌ها و اولويت‌هاي منحصربه‌فرد آنها را منعكس خواهد نمود، برخي ساختارهاي حكمراني غيرمتمركز را خواهند پذيرفت و به جوامع محلي قدرت خواهند داد تا تصميماتي بگيرند (مدل فدراتيو) كه مستقيما بر زندگي آنها تاثير بگذارد و برخي ديگر بر تقويت همكاري و گفت‌وگو ميان ذي‌نفعان مختلف براي رسيدن به راه‌حل‌هاي مبتني بر اجماع تمركز خواهند نمود. با وجود پيچيدگي‌ها و چالش‌ها، اين جوهر دموكراسي است كه پابرجا خواهد ماند. اين اصل حياتي براي جوامع بايد بتواند با دوام خود از پيچيدگي‌هاي چشم‌انداز تكنولوژيك در حال تكامل، جوامع بشري را به سلامت به سر منزل آرمانشهر مدنظرش برساند. مردم همچنان به اصول مشاركت، نمايندگي و مسووليت‌پذيري ارزش خواهند داد و دموكراسي را براي رسيدگي به معضلات نوظهور و تضمين رفاه جوامع خود تطبيق خواهند داد. در چنين جهاني، آينده ترويج نظريه‌هاي دموكراسي نقش مهمي در شكل دادن به رابطه بين فناوري و حكومت خواهد داشت. آنها چارچوبي براي هماهنگ كردن پتانسيل هوش مصنوعي، محاسبات كوانتومي و ساير فناوري‌هاي دگرگون‌كننده با ارزش‌ها و آرمان‌هاي جوامع مختلف فراهم خواهند نمود و آينده‌اي فراگير و عادلانه را براي همه پرورش خواهند داد.
بشريت با جسارت بيشتر به سمت اين آينده نيل مي‌كند و تعادل بين فناوري و دموكراسي به يك كاوش مداوم در حال تبديل شدن است، با هدف مهار قدرت نوآوري و در عين حال حفظ اصول اصلي آزادي، برابري و عدالت، از طريق گفت‌وگوي مداوم و سازگاري، جهان به سمت آينده‌اي كاركردي در عمل و نه تنها در تئوري، كه در آن فناوري و دموكراسي دست به دست هم داده و افراد را توانمند مي‌كنند و پيشرفت جمعي را تقويت خواهند كرد تا شايد نابرابري به لطف اين پيشرفت‌هاي فلسفي و تكنولوژيك روزبه‌روز كمرنگ‌تر شود.