هشتگ‌ها خبر از تغيير فصل مي‌دهند
شب زنده‌داري مجازي ايران در شب فرجام
فرزانه قبادي/ هشتگ #IranDeal در توييتر ترند شد. بالغ بر 157 هزار توييت در مورد مذاكرات هسته‌اي ايران در وين، آن هم در چند ساعت پاياني مذاكرات در هتل كوبورگ وين. كاربران ايراني در سراسر دنيا كه ماه‌ها در انتظار گذاشتن متن توافق روي ميز مذاكره بودند، از عصر روز 22 تيرماه شمارش معكوس‌شان را براي انتشار اين خبر آغاز كردند. ثانيه شمارها در تلگرام و توييتر و فيسبوك روايات مختلفي را از زمان قرائت تفاهمنامه توسط تيم مذاكره‌كننده بيان مي‌كردند. خبرنگاران اعزامي به وين در اين بين حكم تنها مراجعي را داشتند كه اخبار موثق را از محل مذاكرات با سرعت در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌كردند. بازنشر اخبار اين خبرنگاران در توييتر و فيسبوك و همچنين استناد به سخنان آنها موجي را در فضاي مجازي ايجاد كرده بود كه هيجان رسيدن به لحظه پايان مذاكرات را دو چندان مي‌كرد. كوچك‌ترين خبري كه از وين مخابره مي‌شد بازتاب وسيعي در فضاي مجازي داشت و به سرعت بازنشر مي‌شد، هر كس به نوبه خود سعي مي‌كرد تحليلي از اتفاقات ارايه دهد.
شب بيداري آخرين شب مذاكره در ميان ايرانيان يكي از لذت‌بخش‌ترين شب‌بيداري‌هاي مجازستان بود. به تعبير كاربران توييتر «شيفت شب» در اين شبكه اجتماعي يكي از پوياترين لحظات خود را سپري كرد. لحظاتي كه نقطه عطفي در تاريخ ايران محسوب مي‌شد و همه ايرانيان در سراسر دنيا تصميم گرفته بودند در اين لحظات حساس در كنار هم حضوري هر چند مجازي، اما حقيقي داشته باشند و اين لحظات پرهيجان را با هم تقسيم كنند. «طهورا» در يكي از توييت‌هاي خود در لحظات ثانيه شماري شبانه مردم در توييتر نوشت: «هميشه دوست داشتم تو يكي از برهه‌هاي تاريخي مهم حضور داشته باشم غير از اون سال‌هاي تاريخي بد شاهد يه ثبت تاريخي خوب هستيم كه ما هم حضور داريم.» كاربر ديگري با نام «ولگرد» در توييتر در لحظاتي كه هنوز مذاكرات در هتل كوبورگ در جريان بود، نوشت: «با تمام اين زياده خواهي و ماجراجويي‌ها، داريم به توافقي مي‌رسيم كه توش هيچي نباشه اميد هست... فردايي بهتر براى فرزندان امروز شايد.»
فيسبوك هم از اين جريان عقب نبود، هرچند كه سرعت انتشار مطالب در اين شبكه مجازي به مراتب كمتر از توييتر است، اما تصاوير ظريف و تيم مذاكره‌كننده تبديل به محبوب‌ترين تصاوير تايم‌لاين اين شبكه شده بود، فضاي فيسبوك اين اجازه را به كاربران مي‌دهد كه تحليل‌هاي شخصي‌شان را با دوستانشان به اشتراك بگذارند. بازار تحليل‌هاي مختلف، پيش‌بيني‌ها و بازخواني تاريخ دوازده سال گذشته هم داغ بود. غافل نبايد بود از كساني كه در اين آخرين لحظات هم دست از خواندن آيه يأس و منفي‌بافي برنمي‌داشتند. اما موج غالب موجي بود كه همراه با تلاش‌هاي چند ماهه تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي بود و قدردان اين تلاش‌هاي شبانه‌روزي تيمي كه براي نجات ايران از بحراني چندين ساله تلاش مي‌كرد.
بعد از خروج تيم مذاكره‌كننده از هتل خبرساز وين، و حضورشان در مركز رسانه‌اي وين و اعلام خبر توافق هم فضاي پر هيجان و شاد رسانه‌هاي مجازي ادامه داشت. «اسامه» در يكي از گروه‌هاي تلگرامي بعد از اعلام خبر توافق در مورد اين روز تاريخي نوشت: «خيلي خوشحالم كه دو سال پيش به روحاني راي دادم و عقلانيت و اعتدال بر جامعه حاكم شد و نتيجه‌اش را امروز بعد از 22 ماه مذاكره ديديم، براي همه مردم كشورم خوشحالم، براي همه كساني كه وطن‌شان را دوست دارند و طي اين سال‌ها به واسطه اين تحريم‌ها سختي‌هاي زيادي كشيدند.»
«مسلم» بعد از انتشار خبر توافق در توييتر نوشته بود «بزرگ‌ترين اتفاق زندگي‌ام را در 21 سالگي ديدم.» يكي از كاربران با نام «مانيويج» هم در توييت خود در كنار تصوير ظريف نوشته بود: «امروز تمام جهان نام تو را كنار صلح زمزمه كردند اي وطن.» اما در ميان اين مطالب و خبرهاي خوب، مي‌شد جملاتي به تلخي اين جمله را هم ديد: «در روز توافق هسته‌اي يادي مي‌كنيم از محمود استادمحمد كه تحريم سبب شد داروهاي او نباشد يا ميليوني باشد. او مي‌توانست هنوز باشد.» و مطالب ديگري كه از روحاني خواسته بودند همان‌طور كه به وعده‌اش در مورد بحث هسته‌اي عمل كرد، به وعده‌هاي ديگرش هم عمل كند تا شادي مردم تداوم پيدا كند. خواسته‌اي كه غالب كاربران دنياي مجازي آن را مطرح مي‌كردند و صراحتا از روحاني مي‌خواستند تا به همان ميزان در تحقق اين وعده استوار بود و ايستاد، در تحقق وعده‌هاي ديگر هم همين ايستادگي را داشته باشد تا درهاي ديگر هم به روي مردم باز شود.
سايتي به نام ياري كه ماه‌هاست براي جمع‌آوري پيام‌هاي مردمي خطاب به تيم مذاكره‌كننده راه‌اندازي شده، در لحظات اول قطعي شدن خبر توافق شاهد حجم زيادي از پيام‌هاي تبريك و تشكر مردمي بود كه از شنيدن خبر توافق هسته‌اي شاد بودند. فاطمه در اين سايت نوشت: «درود بيكران به شما مردان سختكوش كه باعث شديد باري ديگر مردم ايران با تمام وجودشون شاد واميدوار باشن، اميدوار به ايراني آزاد و آرامش در تمام دل‌هاي نا آرام مردم.» عسل در اين سايت خطاب به تيم مذاكره‌كننده نوشت: «تبريك و خسته نباشيد. بزرگ‌ترين واقعه قرن رو آفريديد و من به عنوان يك ايراني افتخار مي‌كنم كه شاهد اين توافق هستم.»
در كنار اين حضورهاي مجازي و قرار‌هايي كه براي برگزاري جشن هسته‌اي در فضاي مجازي گذاشته مي‌شد، كمپين‌هايي هم بودند كه روي تغيير تصوير پروفايل كاربران زوم كرده بودند و پاي‌شان به تمام شبكه‌ها رسيد و توانستند اين شبكه‌ها را ظريف باران كنند. ظريف، نخستين وزير كابينه روحاني كه جاي خود را در پرمخاطب‌ترين رسانه جهان، يعني شبكه‌هاي اجتماعي، باز كرد و از طريق همين رسانه با ايرانيان سراسر دنيا ارتباط برقرار كرد، در طول دوران وزارتش در كابينه مردم از طريق صفحات شخصي‌اش در جريان فعاليت‌ها و تصميماتي كه در وزارتخانه تحت مديريتش مي‌گرفت، امروز تبديل به محبوب‌ترين شخصيت سياسي ايران شده است؛ شخصيتي كه به گفته خودش توانست به همراه تيم همراهش «اختلافي را كه بيش از 10 سال به طول انجاميد، حل و فصل كند» و شادي را پس از سال‌ها به كام مردم ايران بنشاند.