سالمندی، مساله امروز ، بحران فردا
هرچند براساس اطلاعات موجود در حال حاضر حدود 35درصد از سالمندان كشور (65 سال و بيشتر) تحت كوشش هيچ نظام حمايتي اعم از نظام بيمه اجتماعي قرار ندارند نگاه کنیم به برخی آمارها:
۱- روند سالمندی در ایران نشان می‌دهد از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۵ در یک سیر صعودی به بیش از ۷میلیون نفر رسیده است.این آمار نسبت به سال ۱۳۹۰ دارای ۲۰/۴ درصد افزایش بوده است.
۲- مقدار شاخص پیری جمعیت در شش دهه، از حدود ۱۵ نفر در هر ۱۰۰ نفر به بیش از ۳۸نفر یعنی ۲/۶ برابر افزایش یافته است.
۳- آمارها نشان می‌دهد تعداد خانوارهای دارای سرپرست سالمند ۲۲/۳ درصد افزایش یافته در حالی که تعداد کل خانوارها در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۰، حاکی از افزایش ۱۴/۳ درصدی است.
۴- به علت کمبود درآمد، در برخی استان‌ها نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان مثل سیستان و بلوچستان ۲۹/۸ درصد، هرمزگان ۲۶/۵ درصد، ایلام ۲۵/۶ درصد و کمترین میزان مشارکت مربوط به استان سمنان و تهران با حدود ۱۲ درصد است.
۵- در ارتباط با میزان سواد، آمارهای منتشره حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۵، در حدود ۴۵/۱ درصد از جمعیت سالمند نسبت به جمعیت ۶ساله و بیشتر بی‌سواد هستند. مطالعات نشان می‌دهد در آینده تعداد بیشتری از سالمندان دارای تحصیلات عالی خواهند بود که به طور طبیعی نیازهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متفاوت‌تری خواهند داشت.
۶- برای درک مساله فقر و سالمندی توجه به این نکته قابل تامل است که در سال ۹۵، از کل سالمندان کشور ۲۲ درصد مورد حمایت کمیته امداد امام خمینی(ره) و ۸/۲ درصد نیز تحت پوشش سازمان بهزیستی بوده‌اند.این تعداد در استان سیستان و بلوچستان ۸۲درصد، هرمزگان ۷۶درصد و کمترین آنها در استان تهران ۲/۹ درصد تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) قرار داشته‌اند. در مورد بهزیستی، استان‌های خوزستان ۱۶/۷ درصد و ایلام ۱۳/۷ درصد بیشترین تعداد سالمند تحت پوشش را دارا بوده‌اند.
این آمارها در وهله نخست، نشانگر نابرابری درآمدی و فقر در استان‌های حاشیه‌ای به مرکز بوده و همچنین به روشنی رابطه فقر و سالمندی را نیز نشان می‌دهند.
با توجه به آنچه بیان شد، امروز به سیاستگذاری‌های ویژه‌ای نیاز است:
نگاه به سالمندی به عنوان فرصت نه مساله، زیرا با چنین رویکردی می‌توان زمینه نوعی از برنامه‌ریزی‌های بهینه، برای ساختن جایگاهی مطابق شأن سالمندان آینده با بهبود وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی رافراهم کرد.
شايان ذكر است، سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي هدفمند و جامع در حوزه سالمندي مستلزم شناخت مسائل و چالش‌هاي پيش رو در آينده است. برنامه‌ریزی و بستر‌سازی برای گسترش نوعی از تامین اجتماعی به نحوی که سالمندی با زیست همراه با فقر همراه نشود که در قالب بیمه سلامت رایگان و افزایش پوشش‌های بیمه‌ای سالمندی (مستمري تضميني اجتماعي) و حتی به کار گیری سالمندان در برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی قابل انجام است.