بازار نفت در سال ۲۰۲۴ چه خوابي براي توليد‌كنندگان اوپك ديده است؟
خواب آشفته (رياض)
محسن برهاني
سعودي‌ها كاهش يك‌جانبه توليد نفت خود را براي سال ميلادي آينده ادامه نخواهند داد و در عوض برخي ديگر از اعضاي كارتل اوپك پلاس را متقاعد كردند تا توليدات خود را كاهش دهند. حال سعودي‌ها منتظرند و اميدوار.
در ابتدا بايد سال ۲۰۲۳ را مرور كنيم. علي‌رغم صحبت‌هاي مداوم در مورد نزول تقاضاي انرژي در سال ۲۰۲۳، مصرف جهاني نفت ۲.۳ ميليون بشكه در روز رشد كرد، چون آخرين پس‌لرزه‌هاي همه‌گيري كرونا نيز به پايان رسيد و مصرف سالانه در سال جاري به بالاترين حد خود رسيد؛ تا اينجاي كار كه براي سعودي‌ها خوب بود.
نفت ايران مانع شد
مشكل در طرف ديگر ماجرا، يعني قسمت عرضه نفت بود. نخست، صنعت نفت شيل ايالات‌متحده پيش‌بيني بازار از كاهش رشد خود را به چالش كشيد و رشد سالانه قوي را ثبت كرد. در مرحله بعد، توليد نفت ايران نيز افزايش يافت، زيرا به ادعاي بلومبرگ واشنگتن چشم خود را بر اجراي تحريم‌ها بسته بود و ايران به دومين منبع بزرگ نفت اضافي در سال جاري تبديل شد. در همين حال، تحريم‌هاي غرب بر مسكو نيز پر از
راه در رو بود و نفت روسيه را بيش از حد انتظار
در دسترس قرار داد. علاوه بر اين، برزيل، گويان و چند توليدكننده غيراوپك نيز عرضه خود را افزايش دادند. بنا به نوشته تحليلگران بلومبرگ، اوپك پلاس به رهبري سعودي‌ها و روس‌ها، در واكنش به اين اتفاقات در اواسط سال دست به كاهش توليدات خود زدند و يك كف حداقلي در بازار نفت به وجود آوردند كه قيمت پايين‌تر از آن نرود، اما تنش‌هاي خاورميانه به افزايش قيمت‌ها در ماه اكتبر كمك بسياري كرد و قيمت نفت به بشكه‌اي ۱۰۰ دلار نزديك شد. چند روز فقط تا پايان سال باقي مانده و ميانگين قيمت هر بشكه نفت برنت در سال ۲۰۲۳ حدود ۸۲ دلار بوده است كه از نظر اسمي بد نيست، اما اگر با افزايش تورم از سال ۲۰۲۰ حساب كنيم، بسيار كمتر از قيمت‌هاي سابق است كه اوپك پلاس از آنها لذت مي‌برد.
رياض در آستانه چرخش سياست نفتي
حال در سال ۲۰۲۴ چه چيزي در انتظار همگان است؟ براي عربستان سعودي، اين يك وضعيت توام با انتظار و اميد است. اما، در پس زمينه يك بساز يا بسوز در كمين آنها است. اگر پيش‌بيني رياض از بازار سال آينده نادرست باشد، ممكن است تا پايان سال آينده مجبور به يك چرخش ۱۸۰ درجه در سياست‌هاي خود شود.
به نوشته جاوير بلاس، واضح است كه افزايش تقاضاي پساكوويد به پايان خود نزديك شده و رشد تقاضاي نفت كند خواهد شد. اما لطفا، بيش از حد بر كاهش سرعت تقاضا تاكيد نكنيم. تحليلگراني كه روند تقاضا را در ۲۰۲۳ خيلي صعودي نمي‌دانستند، قضاوت اشتباهي كردند و بلاس تاكيد كرد آنها دوباره در مورد ۲۰۲۴ نيز اشتباه مي‌كنند. آژانس بين‌المللي انرژي پيش‌بيني مي‌كند كه تقاضاي نفت در سال آينده ۱.۱ ميليون بشكه در روز افزايش مي‌يابد. اين افزايش مطابق با ميانگين روال سالانه‌اي بود كه از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ برقرار بوده است. اين يعني سير افزايش تقاضاي نفت نزولي نيست، بلكه به روند هميشگي خود بازگشته است.
كف ۷۰ دلار حفظ خواهد شد؟
در اين اوضاع، كاهش عرضه نفت قطعي به نظر مي‌رسد. در يك سناريوي خوش‌خيم، رشد توليد اعضاي خارج از اوپك پلاس افزايش تقاضاي جهاني نفت را تامين مي‌كند. عربستان‌سعودي نيز به اندازه كافي تلاش كرده تا قيمت‌ها را در سال آينده بالاي ۷۰ دلار در هر بشكه نگه دارد. اگر خوش شانس باشد، شايد سعودي بتواند بخشي از توليدات خود را كه روانه بازار نكرده به مرور زمان آزاد كند. اما بايد تا نيمه دوم سال آينده صبر كند، يعني كه كارتل اوپك پلاس احتمالا به سمت تمديد كاهش توليدات خواهد رفت.
خطر محاسبه‌اي اشتباه
سناريوي بالا در راستاي بحث انتظار و اميد است، اما سعودي‌ها و متحدان آنها اجازه خطا ندارند و هرگونه اشتباه محاسباتي در عرضه و تقاضا مي‌تواند بازار نفت را به زير بكشد. براي دومين سال متوالي، همگان بر اين باورند كه رشد نفت شيل امريكا كند خواهد شد. باتوجه به اينكه در سال ۲۰۲۳ اشتباه تفسير شد، به نظر عاقلانه است كه در مورد سال ۲۰۲۴ دوباره قضاوت قطعي نشود.
در مجموع، تصور بر اين است كه اوپك پلاس با خطر بيشتري از طرف عرضه مواجه است تا تقاضا. اگر مازادي به وجود بيايد، به ويژه به اين دليل كه صنعت شيل ايالات‌متحده مي‌تواند با قيمت زير ۷۵ دلار به درآمدزايي خود ادامه داده و توليدات خود را افزايش دهد، پس رياض با دوراهي دشواري روبه‌رو خواهد شد؛ يا اوپك پلاس را متقاعد مي‌كند كه كاهش بيشتري در توليدات خود لحاظ كند، چيزي كه باتوجه به اختلافات اعضاي اوپك بسيار بعيد به نظر مي‌رسد يا قيمت‌هاي بسيار پايين‌تر را مي‌پذيرد. به همين دليل است كه فكر مي‌كنم سناريوي انتظار و اميد مي‌تواند به بسوز و بساز تبديل شود.