تركيه و مصر فصل تازه‌اي را در روابط ديپلماتيك تجربه مي‌كنند
ماه عسل اردوغان و السيسي
پس از نزديك به يك دهه تيرگي روابط با مصر، رجب طيب اردوغان قرار است به دعوت عبدالفتاح السيسي به قاهره سفر كند.هر دو رهبر تقريبا يك دهه است رابطه نزديك و بي‌تنشي نداشتند، چرايي‌اش بازمي‌گردد به كودتاي سيسي در سال 2013 عليه سلف خود، محمد مرسي، متحد اردوغان.اما روابط دو بازيگر از سال 2021 پس از يك دوره تلاش‌هاي ديپلماتيك پشت پرده بهبود يافته، نخستين شاهد براي اثبات اين ادعا، تنش‌زدايي آنكارا و قاهره در جام جهاني دوحه در سال 2022 است؛ زماني كه اردوغان و سيسي براي اولين‌بار براي مدت كوتاهي ديدار كردند.
هاكان فيدان، وزير امور خارجه تركيه هفته گذشته به عنوان آخرين نشانه از ارتقاي روابط گفت كه تركيه مي‌تواند هواپيماهاي بدون سرنشين به مصر بفروشد. فيدان در يك مصاحبه تلويزيوني بدون ارايه جزييات بيشتر گفت: «ما توافقنامه‌اي براي ارايه جنگنده‌هاي هوايي بدون سرنشين (مصر) و ساير فناوري‌ها داريم.» فيدان كه پس از حمله اسراييل به غزه، درگير ديپلماسي شاتل در منطقه است، ماه اكتبر به قاهره سفر كرد و با مقامات ارشد مصري ازجمله سيسي ديدار داشت.
در همين راستا مهمت اوزكان، استاد دانشگاه دفاع ملي تركيه در گفت‌وگو با ميدل ايست‌اي تنش‌زدايي ميان دو بازيگر را «تغيير راهبرد دو كشور از سرسختي استراتژيك به سوي روابط استراتژيك» قلمداد كرد. پس از بهار عربي، مسائل خاصي وجود داشت كه تركيه و مصر سرسختانه از آنها دفاع كردند. با اين حال، شرايط در حال تغيير موجب شده تا اين سرسختي به‌طور نسبي كمرنگ شود. اين تحليلگر در ادامه خاطرنشان كرد كه فرآيند عادي‌سازي با قدرت‌هاي منطقه‌اي بخشي از اهداف سياست خارجي دولت تحت رهبري اردوغان است.اوزكان افزود: فيدان از زمان انتصاب خود در تلاش براي بهبود روابط با ساير كشورها بوده است.به عنوان مثال، تركيه به عنوان بخشي از سياست خارجي خود پس از انتخابات، سرانجام درخواست الحاق سوئد به ناتو را تصويب كرد، با امريكا در مورد فروش هواپيماهاي جنگي اف-16به توافق رسيد، مذاكرات دوجانبه با يونان انجام داد و روابط خود را با امارات متحده عربي و عربستان‌سعودي تحكيم كرد. نزديكي به مصر نيز در همين چارچوب قابل تبيين است.
در همين حال، آنكارا اقداماتي را براي كاهش حضور رهبران اخوان‌المسلمين در تركيه انجام داده؛ گزاره‌اي كه يكي از بزرگ‌ترين نگراني‌هاي مصر است. شبكه ماهواره‌اي Mekameleen، يك رسانه ضد سيسي، پخش برنامه‌هايش از تركيه را در سال 2021 متوقف كرد و از برخي تبعيديان برجسته در تركيه خواسته شد تا انتقادات خود را از رژيم سيسي كاهش دهند.تركيه و مصر كه در طول قرن گذشته روابط نسبتا ناهمواري داشتند، با امضاي توافقنامه تجارت آزاد در سال 2005 به شكل قابل‌توجهي به يكديگر نزديك شدند.
اما روابط مصر و تركيه در سال 2013 زماني كه سيسي، وزير دفاع وقت، با حمايت امارات متحده عربي و عربستان‌سعودي، دولت مرسي را سرنگون كرد، تيره شد.در ادامه اين رخداد، دولت سيسي، رسانه‌ها و شخصيت‌هاي عمومي را عليه اردوغان و حمايت ادعايي او از اخوان‌المسلمين بسيج كرد، هماني كه كودتا را غيرقانوني اعلام كرد. علاوه بر اين، اختلافات بر سر تعدادي از مسائل منطقه‌اي، به ويژه در باب تنش‌ها در ليبي و فلات قاره در شرق مديترانه، به عنوان موانعي در جهت ترميم روابط باقي ماند.تحليلگران بر اين باورند كه روابط تركيه و مصر نه تنها براي دو كشور، بلكه براي منطقه نيز اهميت حياتي دارد.جوزپه دنتيس، رييس بخش خاورميانه و شمال آفريقا در مركز ايتاليايي مطالعات بين‌المللي (CeSI) گفت كه تمامي كشورهاي حوزه خليج‌فارس تا ليبي، سودان تا اسراييل و فلسطين، مستقيما تحت تاثير نزديك شدن روابط بين مصر و تركيه قرار خواهند گرفت.ناظران مي‌گويند، در شرايط كنوني علاوه بر تركيه، كشورهاي حاشيه خليج‌فارس و مصر نيز براي سازش زمينه‌سازي مي‌كنند، اين گزاره بالاخص با توجه به مشكلات اقتصادي مصر و تركيه قابل تامل است.
به همين ترتيب، تركيه روابط خود با امارات متحده عربي را براي جذب سرمايه‌گذاري از اين كشور نفتخيز خليج‌فارس پس از سال‌ها تنش، از سر گرفته است.دنتيس گفت: «ما ممكن است شاهد دوران پربار جديدي بين دو كشور باشيم، به ويژه با توجه به مشكلات مشترك داخلي اجتماعي-اقتصادي ميان دو بازيگر.» به گفته اوزكان، روند عادي‌سازي روابط تركيه و مصر بايد به عنوان بخشي از شرايط متغير در منطقه ارزيابي شود.به همين ترتيب، دنتيس استدلال مي‌كند كه سفر اردوغان «فرصتي براي گفتمان كاهش تنش منطقه‌اي در حال انجام است.» واضح است كه از منظر مصر، اين پيشرفت مثبت است، زيرا مي‌تواند تا حدي ثبات را در باب چندين موضوع داخلي و منطقه‌اي محقق كند.در اين ميان اوزكان با اشاره به جنگ غزه بر اين باور است كه بازيگران منطقه متوجه شده‌اند كه «نياز به ارتباط» دارند و از همين رو فرآيند عادي‌سازي روابط مصر و تركيه شتاب گرفته است.هرچند دو بازيگر از رويكرد محتاطانه‌اي پيروي مي‌كنند.