سفر به بيروت با نگاه به دمشق

گروه ديپلماسي| دور دوم سفرهاي منطقه‌اي محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان با ترك تهران به مقصد بيروت آغاز شد. در دور نخست اين تور منطقه‌اي قرعه به نام كشورهاي قطر، كويت و عراق افتاده بود و اين‌بار نوبت به لبنان، سوريه، پاكستان و هند رسيده است. تا روز دوشنبه تركيه نيز در ليست ميزبان‌هاي وزير امور خارجه بود كه به دلايل نامعلومي از اولويت دور دوم سفرهاي ظريف به كشورهاي منطقه خط خورده است. وزير امور خارجه ايران در حالي راهي كشورهاي سوريه و لبنان شده است كه در دو هفته اخير تهران به قلب تلاش‌هاي ديپلماتيك براي حل بحران سوريه با نيل به راهكار سياسي و پايان دادن به هرج و مرج نظامي در اين كشور تبديل شده بود. حضور نماينده ويژه ولاديمير پوتين، وزير امور خارجه روسيه در امور خاورميانه و وليد معلم، وزير خارجه سوريه در تهران و ديدارهاي سه‌جانبه در پايتخت ايران با محوريت پرونده سوريه حكايت از روزهاي جديدي در رابطه ميان تهران و كشورهاي منطقه بر سر پرونده سوريه دارد. ايران طرح چهارماده‌اي خود براي پايان دادن به بحران سياسي و امنيتي در سوريه را در اختيار سازمان ملل قرار خواهد داد و آن‌طور كه ‌گري سيك در گفت‌وگو با «اعتماد» گفته بود به نظر مي‌رسد امريكايي‌ها نيز جايي براي ايران در مذاكرات سياسي سوريه خالي خواهند كرد. جايي كه اگر در چهار سال گذشته به تهران اختصاص داده شده بود شايد بحران سوريه زودتر از اين بازه زماني به پايان رسيده بود. گفته مي‌شود كه ظريف در تور دوم خود به كشورهاي منطقه با ميزبان‌هاي خود از دستاوردهاي سياسي توافق جامع هسته‌اي به‌دست‌آمده با 1+5 هم سخن خواهد گفت اما به نظر مي‌رسد در بيروت و دمشق كه گرفتاري‌هاي سياسي خاص خود را دارند عنان كلام و بحث‌ها بيشتر به سمت مسائل دوجانبه و بحران‌هاي منطقه‌اي بچرخد. در حالي كه برخي گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي انتشار مطلبي از محمدجواد ظريف در روزنامه جمهوريت تركيه كه اصلي‌ترين منتقد سياست‌هاي دولت رجب طيب اردوغان در داخل تركيه است را عامل اصلي به تعويق افتادن سفر به آنكارا مي‌دانند اما يك مقام مسوول در وزارت امور خارجه ايران مي‌گويد كه اين سفر در دستوركار است و به دليل عدم انطباق برنامه‌ها در اين محدوده زماني، در نخستين زمانبندي بعدي انجام خواهد شد. پيش از به تعويق افتادن سفر ظريف به تركيه، تحليل‌هاي رسانه‌اي حاكي از اين بود كه با توجه به نظر موافق تركيه با توافق هسته‌اي ايران، ظريف در سفر به اين كشور با مقام‌هاي ميزبان در خصوص طرح ايران درباره سوريه رايزني‌هاي بيشتري خواهد داشت. سفر ظريف به بيروت و دمشق هم در رسانه‌هاي متفاوت منطقه‌اي و بين‌المللي با تعبيرها و تفسيرهاي متفاوتي روبه رو شده است. در حالي كه پس از توافق هسته‌اي ايران با 1+5، بسياري از ناظران مسائل منطقه‌اي به دنبال ارايه تحليل‌هايي در خصوص تغيير رويكرد ايران در مسائل منطقه‌اي بودند به نظر مي‌رسد كه دستگاه ديپلماسي ايران چنين رويه‌اي را دنبال نمي‌كند و بيشتر به دنبال استفاده از برگ‌هاي خود در مسائل منطقه‌اي براي پيشبرد ثبات سياسي و آرامش امنيتي در روزهاي بحران‌هاي تروريستي در منطقه است. برخي از رسانه‌هاي منطقه‌اي در تحليل‌هاي خود در خصوص نيت‌شناسي ايران در سفر به بيروت و دمشق نوشته‌اند كه وزير امور خارجه ايران به سوريه و لبنان رفت تا به متحدان خود در دمشق و همچنين حزب‌الله لبنان در جنوب بيروت بگويد كه تهران همچنان به اتحاد با اين دو ظلع از محور مقاومت ادامه مي‌دهد. پس از توافق هسته‌اي در وين، رييس‌جمهور كشورمان بارها به مناسبت‌هاي مختلف تاكيد كرد كه ايران همچنان به حمايت از ملت‌هاي در سركوب ادامه خواهد داد. جمله‌اي كه نشان از ثبات سياست‌هاي منطقه‌اي ايران در روزهايي كه توافق هسته‌اي باب جديدي در رابطه ميان تهران و غرب گشوده است، دارد. گفته مي‌شود كه مدت‌زمان اقامت ظريف در بيروت حدود 48 ساعت خواهد بود و وي در اين مدت با مقام‌هاي عاليرتبه لبناني از رييس پارلمان تا نخست‌وزير، از وزير امور خارجه تا دبيركل حزب‌الله لبنان ديدار و رايزني‌هايي خواهد داشت. لبنان همچنان از بحران عدم انتخاب رياست‌جمهوري رنج مي‌برد و بسياري از تحليلگران منطقه‌اي اعتقاد دارند كه حل تنش‌هاي سياسي ميان تهران و رياض مي‌تواند به حل بحران سياسي در لبنان كمك قابل توجهي بكند. علاوه بر رايزني در خصوص سوريه و بحران‌هاي منطقه‌اي و همچنين داعش، تهران و بيروت در خصوص افزايش همكاري‌هاي اقتصادي پس از اجرايي شدن توافق هسته‌اي هم با يكديگر رايزني خواهند كرد. برخي منابع خبري از احتمال همكاري ميان دو كشور در حوزه انرژي سخن مي‌گويند. در حالي كه سوريه، پاكستان و هندوستان سه مقصد بعدي ظريف در اين سفر منطقه‌اي هستند، روس‌ها نيز از حضور ظريف در مسكو در هفته آتي خبر مي‌دهند. به نظر مي‌رسد قطار رفت و آمدهاي ظريف كه تا چهاردهمين روز از ماه جولاي بيشتر با نيت پيشبرد پرونده مذاكرات هسته‌اي بود جاي خود را به ديپلماسي منطقه‌اي فعال و فراگيري براي افزايش قدرت ايران داده‌اند. محمدجواد ظريف پس از ورود به فرودگاه بيروت در جمع خبرنگاران خاطرنشان كرد كه در جريان اين سفر درباره امنيت و ثبات در منطقه و گسترش زمينه‌هاي همكاري با لبنان با مقامات اين كشور گفت‌وگو خواهد كرد. ظريف در اين خصوص گفت: ما خواستار همكاري جدي بين دو دولت ايران و لبنان هستيم و دستان‌مان را به سوي كشورهاي خاورميانه دراز مي‌كنيم. ما در اين منطقه نيازمند فرصت‌هاي مشتركي هستيم و حال كه اين فرصت تاريخي در منطقه كه همان شكست بازي بسيار خطرناك رژيم صهيونيستي درباره پرونده هسته‌اي است به دست آمده بايد از طريق همكاري با هم با چالش‌هاي مشترك منطقه كه همان رژيم صهيونيستي و افراطي‌گري است، مقابله كنيم. وزير خارجه كشورمان ضمن تشكر از مهمان‌نوازي مقامات و مردم لبنان گفت: از همه كشورهاي مسلمان خاورميانه دعوت مي‌كنم كه به نداي گفت‌وگوي جمهوري اسلامي ايران پاسخ مثبت دهند.