گروه ديپلماسي| ا ين روزها توافق هسته‌اي ميان ايران و گروه 1+5 در كنگره امريكا در حال بررسي است. در هفته‌هاي گذشته وزراي امور خارجه، انرژي و خزانه‌داري اين كشور نيز نشست‌هاي متعدد در تشريح ابعاد برجام و توضيح در خصوص مذاكرات هسته‌اي و آثار آن با اعضاي كميته روابط خارجي سناي امريكا داشته‌اند. در كنار اين جلسات، گروه‌هاي موافق و مخالف توافق هسته‌اي نيز جلسات پي در پي براي جلب موافقت يا مخالفت با برجام برگزار كرده‌اند و لابي كردن‌هاي متعددي در جريان است. با اين وجود، هر روز اخبار متعددي از موافقت يا مخالفت نمايندگان كنگره امريكا در رسانه‌هاي اين كشور منتشر مي‌شود كه يكي از اين اعلام‌نظرها مربوط به مخالفت چاك شومر يكي از اعضاي بلندپايه حزب دموكرات در سناي امريكاست. اين مساله موجب شد تا در رابطه با حمايت و مخالفت حزب دموكرات با توافق هسته‌اي نظرات مخالفتي مورد گمانه‌زني قرار گيرد. اميرعلي ابوالفتح، كارشناس مسائل امريكا در گفت‌وگو با «اعتماد» به بيان ابعاد و آثار مخالفت اين سناتور بلندپايه دموكرات با توافق هسته‌اي مي‌پردازد و معتقد است كه هرچند كاخ سفيد به تاييد توافق هسته‌اي در كنگره در همان مراحل نخست اميدي ندارد اما اطمينانش در عدم رد وتوي رييس‌جمهور امريكا در مجلس سنا موجب ايجاد يك حاشيه براي توافق هسته‌اي شده است. اين تحليلگر مسائل سياست خارجي در صحبت‌هاي خود به فعاليت‌هاي سنگين گروه‌هاي مخالف توافق مانند آيپك براي رد برجام نيز اشاره مي‌كند. مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با اميرعلي ابوالفتح در ادامه مي‌آيد.
چاك شومر در مجلس سناي امريكا و حزب دموكرات از چه جايگاهي برخوردار است؟
بعد از آنكه هري ريد، رهبر سناتورهاي دموكرات اعلام كرد كه قصد دارد به زودي بازنشسته بشود، قرار شد تا نفر سوم حزب در سنا يعني چاك شومر مسووليت وي را برعهده گيرد و در صورتي كه شومر بتواند رهبر دموكرات‌هاي سنا شود، از جايگاه ويژه‌اي برخوردار خواهد شد. البته هم‌اينك نيز چاك شومر از جايگاه بانفوذي در سنا برخوردار است. وي يهودي است و بانفوذترين يهودي مجلس سناست. شومر نماينده ايالت نيويورك در سنا است و نيويورك نيز بزرگ‌ترين تجمع يهوديان امريكاست و حتي گفته مي‌شود كه اين تجمع با ميزان يهوديان ساكن در اسراييل برابري مي‌كند. اين يهوديان بسيار قدرتمند و از منابع مالي كلان و نفوذ رسانه‌اي بسياري برخوردار هستند و از نقش و جايگاه خوب و تعيين‌كننده‌اي در ساختار سياسي امريكا برخوردارند. با اين شرايط قابل پيش‌بيني بود كه شومر در برابر حزبش بايستد و موضع يهودي‌اش بر موضع امريكايي‌اش برتري يابد.
آيا اين موضع‌گيري مي‌تواند موجب نزول جايگاهش در ميان دموكرات‌هاي سنا شود؟
خير، قضاوت در اين‌باره خيلي زود است و نمي‌شود گفت صرف اين موضع‌گيري، اين مساله صورت گيرد اما برخي رسانه‌ها گمانه‌زني كرده‌اند كه در مقابل دولت دموكرات اوباما ايستادن مي‌تواند موجب كاهش اقبال وي توسط دموكرات‌ها شود.
اثر عدم حمايت اين سناتور دموكرات قدرتمند روي ساير سناتورهاي دموكرات چگونه است؟
به طوري نمايندگان كنگره در چهار دسته قابل تقسيم‌بندي هستند. اين چهار طيف عبارتند از مخالفان مطلق، مخالفان مشروط، موافقان مشروط و موافقان مطلق. تكليف جمهوريخواهان معلوم است و آنها مخالف مشروط و مخالف مطلق هستند ولي دموكرات‌ها در هر طيف و دسته حضور دارند مثلا باب منندز و شومر از مخالفان مطلق توافق هسته‌اي هستند. برني ساندرز كه از كانديداهاي احتمالي رياست‌جمهوري امريكاست يا دايان فاينستان كه يهودي پرنفوذ و قدرتمندي است از توافق هسته‌اي دفاع مي‌كنند. برآوردها مبني بر اين است كه كاخ سفيد در سنا نيازمند 45 راي است كه 27 راي براي موافقان مطلق توافق است.
فكر مي‌كنيد كه احتمال تاييد توافق هسته‌اي در همان مرحله اول در كنگره به چه ميزان است؟
كاخ سفيد و دولت دموكرات اوباما هيچ اميدي ندارند كه در همان مرحله اول بتواند تاييديه و راي مثبت نسبت به توافق هسته‌اي را در كنگره امريكا به دست آورد و براي به دست آوردن آن نيز تلاش نمي‌كند تا بتواند اكثريت را كسب كند بلكه همه نبرد و تلاشش براي اين است تا اگر كنگره توافق را رد و اوباما نظر كنگره را وتو كرد، سناتورها نتوانند اين وتو را بشكنند يعني دو سوم آرا را سناتورها كسب نكنند. هم‌اينك سنا آراي لازم را براي رد كردن وتو رييس‌جمهور امريكا ندارند مگر اينكه هجمه‌هاي لابي آيپك بتواند شرايط را عوض كند.
هم‌اكنون تلاش لابي‌هاي حامي اسراييل براي متقاعد كردن سناتورها براي مخالفت با توافق به چه شكل است؟
لابي‌هاي حامي اسراييل مجموعي از 60، 70 گروه است كه براي‌شان منافع و تامين امنيت اسراييل مهم است و به دنبال اين هستند تا سياست خارجي ايالات متحده حامي اسراييل باشد اما اين گروه‌هاي حامي اسراييل يكدست نيستند. اين يكدستي مربوط به ايران نيست. به طور كلي مي‌توان اين لابي‌هاي حامي را به دو طيف دست راستي و دست چپي تقسيم كرد. دسته راستي‌ها كه شاخص‌ترين آنها آيپك است، وابسته به حزب ليكود هستند و از شهركسازيهاي غيرقانوني رژيم صهيونيستي حمايت مي‌كنند و مهم‌ترين حامي نتانياهو هستند. در مقابل گروه‌هاي دست راستي، جناح چپ وجود دارد كه سابقه آنچناني‌اي ندارند و مانند آيپك پولدار نيستند و مطرح‌ترين آنها لابي جي. استريپ است و در واقع جريان ليبرالي يهوديان امريكاست. آنها مخالف شهركسازيهاي اسراييل و موافق مذاكرات صلح هستند. آنها معتقدند كه افراط جريان راست برخلاف امنيت اسراييل است. اين جناح از توافق هسته‌اي حمايت مي‌كند در حالي گروهي مانند آيپك مخالف توافق و خواستار جمع شدن برنامه غني‌سازي ايران است.
وضعيت جمهوريخواهان نسبت به توافق هسته‌اي روشن است اما آيا آيپك مي‌تواند نظر دموكرات‌ها را جلب كند؟
آيپك براي مخالفت با توافق هسته‌اي 25 ميليون دلار تبليغ تلويزيوني براي ماه آگوست سفارش داده ولي گروه جي. استريپ فقط دو ميليون دلار در حمايت از توافق هسته‌اي خرج كرده است. به نظر مي‌رسد كه تمايل يهودي‌هاي دموكرات به جريان جي. استريپ است و به نظر نمي‌رسد كه آيپك بتواند آنها را متقاعد كند ولي بايد دانست كه وابستگي دموكرات‌ها به اسراييل بيشتر از جمهوريخواهان است و سابقه ديرينه‌اي ميان دموكرات‌ها و حاكميت اسراييل وجود دارد و چه در سال 2008 و چه در سال 2012 گروه‌هاي حامي اسراييل بيشترين راي خود را به اوباما دادند.