پروژه پنهان ارزان‌سازی سهام سایپا در آستانه واگذاری ۴۲ درصد از سهام تودلی
درحالی که فرآیند رسمی ارزیابی و واگذاری ۴۲درصد از سهام چرخه‌ای گروه خودروسازی سایپا طبق مفاد ماده ۵ قانون برنامه هفتم توسعه آغاز شده است، برخی تحرکات رسانه‌ای و انتشار اخبار غیرواقعی، از آغاز پروژه‌ای هدفمند برای کاهش ارزش سهام این گروه خودروسازی حکایت دارد؛ پروژه‌ای که کارشناسان بازار سرمایه از آن با عنوان «ارزان‌سازی سهام پیش از واگذاری» یاد می‌کنند. در روزهای اخیر انتشار سلسله گزارش‌هایی درباره «افزایش بدهی‌های بانکی و مالی سایپا» سبب شکل‌گیری ابهاماتی در فضای رسانه‌ای و بازار سرمایه شده است؛ اخباری که نه‌تنها مستند به داده‌های رسمی نیست، بلکه با اطلاعات منتشر شده در سامانه کُدال نیز مغایرت دارد. شاخص‌های رسمی بورس و داده‌های منتشر شده در سامانه کُدال نشان می‌دهد گروه خودروسازی سایپا طی شش ماهه نخست سال جاری توانسته مسیر اصلاح مالی و مدیریتی خود را با سرعت قابل‌‌توجهی پیش ببرد.
بزرگ‌ترین اصلاحات مالی یک دهه اخیر اتفاق افتاد
مطابق با صورت‌های مالی منتشر شده، زیان عملیاتی سایپا از ۲.۸ هزار میلیارد تومان در نیمه نخست سال گذشته به ۹۱۰ میلیارد تومان در سال جاری کاهش یافته است؛ معادل کاهش ۶۸ درصدی زیان عملیاتی در کمتر از یک‌سال. همزمان، بدهی‌های بانکی سرفصل شده نیز از بیش از ۲۱ هزار میلیارد تومان به کمتر از ۲ هزار میلیارد تومان کاهش یافته که از بزرگ‌ترین اصلاحات مالی یک دهه اخیر در این صنعت محسوب می‌شود. درآمد فروش سایپا نیز طی شش ماهه ابتدایی سال بیش از ۹درصد افزایش یافته و ساختار تولید با تمرکز بر محصولات کم‌زیان و سودده بازطراحی شده است. تحلیلگران بازار سرمایه این تحولات را نشانه‌ای از بازگشت سایپا به مسیر تعادل عملیاتی می‌دانند.
رشد تولید، توسعه محصول و آغاز عصر موتورهای نوین
فراتر از شاخص‌های مالی، سایپا در حوزه تولید و توسعه محصول نیز عملکردی کم‌سابقه به ثبت رسانده است. تولید خودروهای تجاری در سایپا دیزل رشد ۳۴۶درصدی داشته و این شرکت در هفت ماهه نخست سال جاری حدود دوبرابر کل تولید سال گذشته را محقق کرده است. در بخش فناوری نیز سایپا با رونمایی از خانواده جدید موتورهای ملی شامل مدل‌های M15K، N20، N25، ME16 و D20 TGDI، عملا وارد عصر تازه‌ای از قوای محرکه داخلی شده است. توسعه این موتورهای نسل جدید با همکاری شرکت DAE صورت گرفته و گامی مهم در مسیر کاهش وابستگی و افزایش بهره‌وری سوخت به شمار می‌آید. در همین راستا، پروژه تولید آریا هیبرید پلاگین به عنوان نخستین خودروی هیبرید پلاگین ساخت داخل آغاز شده است؛ خودرویی با توان ۲۴۵ کیلووات، مصرف ۲.۷ لیتر در صد کیلومتر و پیمایش ترکیبی ۱۲۰۰ کیلومتر که از ۱۲۲ استاندارد ایمنی بین‌المللی تبعیت می‌کند.
۱۰ محصول جدید در یک‌سال؛ تنوع سبد تولید و عبور از رکود
سال جاری را می‌توان یکی از پرتحرک‌ترین دوره‌های سایپا در زمینه توسعه محصول دانست. در کنار عرضه خودروهای آریا، پارس‌نوا، پیکاپ هانتر، سیتروئن C3-XR ، وانت‌های ارتقا یافته زامیاد و اتوبوس اروند، دو محصول مونتاژی جدید ۴۲۱P و ۴۴۱P نیز به سبد تولید افزوده شده‌اند. به این ترتیب، سایپا با وجود محدودیت‌های مالی و فشارهای قیمتی ناشی از سیاست‌های کنترلی، موفق شده است دامنه تولیدات خود را به ۱۰ محصول جدید گسترش دهد و حضور خود در بازارهای متنوع داخلی را تقویت کند.
پروژه رسانه‌ای برای ارزان‌سازی سهام؟
درحالی که روند اصلاح ساختار مالی و توسعه محصول در سایپا به روشنی در حال پیشرفت است، انتشار برخی اخبار خلاف واقع در فضای رسانه‌ای، با هدف القای بحران و تضعیف ارزش سهام این گروه در بورس تفسیر می‌شود. تحلیلگران بازار معتقدند این دست از جریان‌سازی‌ها معمولا زمانی شدت می‌گیرد که شرکت‌های بزرگ در آستانه واگذاری قرار می‌گیرند. در چنین مقاطعی، برخی بازیگران بازار با بهره‌گیری از ابزار رسانه و ایجاد نگرانی عمومی، به دنبال کاهش مصنوعی ارزش سهام و خرید ارزان‌تر در مرحله خصوصی‌سازی هستند. به باور ناظران مستقل، اتفاقی مشابه اکنون در مورد سایپا در حال وقوع است؛ درحالی که شاخص‌های واقعی از ثبات و رشد تدریجی حکایت دارد، انتشار اخبار نادرست درباره بدهی یا بحران نقدینگی می‌تواند اعتماد سهامداران و سرمایه‌گذاران را مخدوش کند و بستر را برای خریداران خاص که می‌خواهند سهام سایپا را ارزان خریداری کنند، فراهم کند.
مسیر واگذاری شفاف و نظارت چندلایه
با این حال فرآیند واگذاری ۴۲درصد از سهام چرخه‌ای گروه سایپا تحت نظارت همزمان سازمان بورس و مرکز وکلا و کارشناسان رسمی قوه قضايیه انجام می‌شود. در این چارچوب، ارزیابی دارایی‌ها، تعیین ارزش منصفانه سهام و اجرای مراحل واگذاری به صورت کاملا شفاف در دستور کار قرار دارد. قرار است پس از تعیین قیمت کارشناسی نهایی، واگذاری سهام از طریق سازمان بورس و طبق ضوابط معاملات عمده انجام شود؛ اقدامی که در صورت موفقیت، می‌تواند الگوی تازه‌ای برای خصوصی‌سازی در صنعت خودرو کشور باشد.در مجموع باید گفت که واقعیت‌های موجود در صورت‌های مالی، رشد تولید، کاهش بدهی‌ها و توسعه فناوری در سایپا، همگی حاکی از بازگشت این گروه خودروسازی به مسیر تعادل و ثبات است. در چنین شرایطی، هرگونه انتشار اخبار غیرمستند یا فضاسازی منفی می‌تواند در خدمت پروژه‌ای پنهان برای ارزان‌سازی سهام سایپا پیش از واگذاری باشد. تجربه‌های گذشته نشان داده است که کاهش مصنوعی ارزش بنگاه‌های بزرگ پیش از خصوصی‌سازی، نه‌تنها به زیان سرمایه‌گذاران و دولت، بلکه به ضرر کل صنعت منتهی می‌شود، از این‌رو انتظار می‌رود نهادهای ناظر، مانع شکل‌گیری چنین روندی شوند تا واگذاری سهام سایپا در مسیر واقعی، شفاف و منصفانه خود پیش برود.