آشنايي در فضاي مجازي زمينهساز آزار دختر نوجوان شد
معاون مبارزه با جرايم جنايي پليس آگاهي تهران: شاكي از خانه پدري خود فرار كرده و با شخصي آشنا شده كه خود را مديرعامل شركتي معرفي كرده و دختر را مورد آزار قرار داده است
گروه حوادث
طي سالهاي اخير آشنايي ناآگاهانه دختران و پسران در فضاي مجازي زمينهساز برخي اتفاقات هولناك شده است، چراكه بعضي افراد با فريب و هويت جعلي، سوءاستفاده عاطفي و تهديد حريم خصوصي براي باجگيري در فضاي مجازي حضور پيدا ميكنند.
سوم دي ماه جاري، «مرتضي نثاري»، معاون مبارزه با جرايم جنايي پليس آگاهي پايتخت از دستگيري فردي خبر داد كه متهم به آزار و اذيت يك دختر 17 ساله بوده است.
نثاري در تشريح جزييات اين پرونده گفته است: «در اواخر آذر ماه امسال دختري 17 ساله با هويت معلوم، با ارايه پروندهاي از شعبه ۱۳ دادگاه كيفري يك تهران به اداره شانزدهم پليس آگاهي مراجعه و اعلام كرده كه در اوايل مردادماه سال جاري به دليل اختلافات خانوادگي از خانه پدري خود در شهرهاي شمالي خارج شده و به تهران آمده است. شاكيه مدت كوتاهي را در پاركها و پايانههاي مسافربري سپري كرده و در فضاي مجازي با فردي آشنا شده كه خود را مديرعامل يك شركت معرفي و با فريب، او را به خانهاي در شهرستانهاي شرقي تهران منتقل ميكند. متهم در يكي از شبها با تهديد و اجبار اقدام به آزار شاكيه كرده و سپس او را از خانه بيرون ميكند. متهم پس از وقوع جرم متواري ميشود، اما با دستور مقام قضايي و بهرغم طرح اوليه پرونده در حوزه شهرستان مورد نظر، رسيدگي مجدد به منظور تسهيل روند پيگيري و حمايت از شاكيه به اداره شانزدهم پليس آگاهي ارجاع شد. در جريان تحقيقات گسترده پليسي، متهم با شگردهاي اطلاعاتي و پليسي در ميدان منيريه تهران شناسايي و در عمليات كارآگاهان پليس آگاهي دستگير شد. بررسيها نشان داد هويت اصلي متهم فرزاد است كه داراي سوابق متعدد سرقت خانه بوده و پيشتر نيز بارها توسط پليس دستگير شده است. متهم در ابتدا منكر جرم بود كه پس از مواجهه حضوري با شاكيه و ارايه مستندات، به بزه ارتكابي اعتراف كرد و با صدور قرار بازداشت موقت روانه زندان شد.»
مرتضي نثاري، معاون مبارزه با جرايم جنايي پليس آگاهي تهران همچنين در مورد فضاي مجازي به خانوادهها هشدار داده و گفته است: «در سالهاي اخير، تغيير سبك زندگي و گسترش شبكههاي اجتماعي، فرصتها و در عين حال تهديدهاي جديدي را بهويژه براي نوجوانان و جوانان ايجاد كرده است. متاسفانه بخشي از پروندههاي اجتماعي و جنايي كه امروزه در پليس آگاهي مورد رسيدگي قرار ميگيرد، ريشه در اعتماد ناآگاهانه در فضاي مجازي دارد. در بسياري از اين پروندهها، افراد سودجو با هويتهاي جعلي، عناوين فريبنده و وعدههاي حمايتي يا شغلي، اعتماد قربانيان بهويژه نوجوانان آسيبپذير را جلب كرده و زمينه وقوع آسيبهاي جدي روحي، جسمي و اجتماعي را فراهم ميكنند. نكته نگرانكننده اين است كه اغلب قربانيان، پيش از وقوع حادثه، هيچ شناخت واقعي از طرف مقابل نداشتهاند و روابط صرفا بر پايه پيامها و ادعاهاي غيرواقعي شكل گرفته است. بررسيهاي تخصصي پليس نشان ميدهد فرار از خانه، قطع ارتباط موثر ميان والدين و فرزندان، نبود آموزش مهارتهاي زندگي و سواد رسانهاي كافي از مهمترين عوامل افزايش آسيبپذيري نوجوانان در برابر چنين تهديدهايي است. اين موضوع نشان ميدهد پيشگيري، صرفا وظيفه پليس نيست و نيازمند همراهي خانوادهها، مدارس و نهادهاي فرهنگي است. از خانوادهها انتظار ميرود با گفتوگوي مستمر، بدون تنش و مبتني بر اعتماد، ارتباط خود را با فرزندان تقويت كرده و نسبت به نوع روابط آنها در فضاي مجازي حساسيت آگاهانه داشته باشند. نوجوانان نيز بايد بدانند هيچگونه كمك واقعي، بدون شناخت حضوري، مدارك مشخص و مسيرهاي قانوني قابل اعتماد نيست. پليس آگاهي با بهرهگيري از توان تخصصي، خود را متعهد به پيگيري قاطع مجرمان و حمايت از بزهديدگان ميداند، اما تاكيد ميشود كه پيشگيري آگاهانه، موثرترين و كمهزينهترين راه كاهش آسيبهاي اجتماعي است. اميد است با افزايش آگاهي عمومي و همكاري همهجانبه دستگاههاي مسوول، شاهد كاهش چنين حوادث تلخي در جامعه باشيم.»
جرم اغفال و فريب دختران
در دنياي امروز، فضاي مجازي به يكي از عناصر كليدي زندگي انسانها تبديل شده است. از ارتباطات روزمره و فعاليتهاي اجتماعي گرفته تا يافتن شريك زندگي، اين فضا فرصتهاي تازهاي را پيش روي افراد قرار داده است. آشنايي و ازدواج از طريق فضاي مجازي در سالهاي اخير رشد چشمگيري داشته و به يكي از روشهاي رايج براي انتخاب همسر تبديل شده است. طبق گزارشات انجمن تحقيقات امريكا (PEW) حدود 10 درصد از جمعيت امريكا از طريق شبكههاي اجتماعي آشنا شده و ازدواج كردهاند. محبوبيت شبكههاي اجتماعي و اپليكيشنهاي دوستيابي، امكان آشنايي با افراد متنوع از نقاط مختلف را فراهم كرده است. در مقاله ديگري اشاره شده است كه با ظهور سايتها و اپليكيشنهاي آشنايي آنلاين، درصد ازدواجهايي كه از طريق فضاي مجازي آغاز ميشود، به طرز قابل توجهي افزايش يافته است. از تنها ۲درصد در سال ۱۹۹۸ به حدود ۵۰درصد در سال ۲۰۱۷ رسيده است. اين روش به افراد كمك ميكند كه پيش از ورود به روابط جدي، فرصت بيشتري براي شناخت اوليه و ارزيابي معيارهاي خود داشته باشند. با اين حال، مانند هر روش ديگري، چالشهايي نيز وجود دارد؛ از جمله اعتمادسازي، شناخت واقعي افراد و خطرات احتمالي مثل هويتهاي جعلي و سوءاستفادههاي مختلف. اين مسائل نشان ميدهد كه استفاده از فضاي مجازي براي آشنايي نيازمند آگاهي و دقت بيشتري است.در اين مقاله، به بررسي مزايا، چالشها و تاثيرات آشنايي و ازدواج از طريق فضاي مجازي ميپردازيم. هدف اين است كه بفهميم آيا اين روش ميتواند راهي مناسب و مطمئن براي تشكيل يك زندگي مشترك پايدار باشد يا خير و چگونه ميتوان از فرصتهاي اين فضا به بهترين شكل بهره برد. يكي از معايب جدي، خطر وابستگيهاي احساسي زودهنگام و غيرواقعي است. در فضاي مجازي، فرد ممكن است بدون ديدن رفتارهاي واقعي و شرايط زندگي طرف مقابل، دلبسته شود. همچنين در صورت وجود فاصله مكاني زياد، برنامهريزي براي ملاقات حضوري يا زندگي مشترك ميتواند چالشبرانگيز و حتي گاه ناممكن باشد. برخي معايب آشنايي در فضاي مجازي شامل ۱) عدم اطمينان از هويت واقعي؛ در فضاي مجازي، هويتهاي جعلي يا ارايه اطلاعات نادرست يكي از بزرگترين نگرانيهاست. ۲) كمبود شناخت عميق؛ ارتباطات آنلاين گاهي نميتوانند جايگزين تعاملات واقعي و شناخت عميق از رفتارها و واكنشها شوند. ۳) خطر وابستگيهاي ناسالم؛ برخي افراد ممكن است در فضاي مجازي به شكلي ايدهآلگرايانه به طرف مقابل وابسته شوند، بدون آنكه شناخت كافي از زندگي واقعي او داشته باشند.
جرم فريب و اغفال يكي از جرايم مهم و حساس در قانونگذاريهاي مختلف است كه به نوعي به حيثيت و كرامت انساني لطمه ميزند. اين جرم بهويژه در قوانين كيفري ايران مورد توجه قرار گرفته است. در اين جرم، فردي با وعدههاي دروغين مانند وعده ازدواج يا با بهكارگيري شيوههاي فريبنده و نيرنگآميز، فرد ديگري را به يك رابطه ميكشاند. قانون مجازات اسلامي براي جرم فريب و اغفال مجازاتهايي سنگين و بازدارنده در نظر گرفته است تا از وقوع اين نوع جرايم جلوگيري كند. اين مجازاتها شامل حبس؛ فرد مجرم در صورت اثبات جرم ميتواند مجازات حبس را دريافت كند. مدت زمان حبس بستگي به شدت جرم، سن قرباني و نوع شيوه اغفال دارد. اين مجازات از چند ماه تا چند سال ممكن است متغير باشد. شلاق؛ در برخي موارد، مجرم به تعداد مشخصي ضربه شلاق محكوم ميشود. اين مجازات علاوه بر جنبه تنبيهي، با هدف بازدارندگي از ارتكاب مجدد جرم در آينده اعمال ميشود. ديه؛ در صورتي كه رابطه جنسي منجر به آسيب جسمي يا روحي به قرباني شود، مجرم ممكن است ملزم به پرداخت ديه باشد. اين ديه شامل جبران خسارتهاي مادي و معنوي به قرباني و خانوادهاش خواهد بود. در برخي موارد، مجازات فرد مجرم ممكن است تخفيف يابد. اين شرايط ميتواند شامل پشيماني صادقانه؛ اگر مجرم ابراز پشيماني كند و از اقدام خود نادم باشد، ممكن است مجازات كاهش يابد. همكاري با مقامات قضايي؛ اگر فرد مجرم همكاري لازم را با مقامات قضايي در روند رسيدگي به پرونده داشته باشد، ممكن است مجازات او كاهش يابد. ازدواج با رضايت طرفين؛ در برخي مواقع، اگر مجرم و قرباني بهطور داوطلبانه و با رضايت كامل به ازدواج يكديگر بپردازند، اين اقدام ميتواند منجر به تخفيف مجازات براي مجرم شود.
با اين حال جرم فريب و اغفال دختر تنها آثار حقوقي ندارد، بلكه تاثيرات عميقي بر زندگي اجتماعي و رواني قربانيان دارد. بسياري از قربانيان اين جرم ممكن است با مشكلات رواني جدي همچون افسردگي، اضطراب، احساس گناه، شرم و از دست دادن اعتماد به نفس مواجه شوند. علاوه بر اين، در برخي موارد، آسيبهاي اجتماعي و فرهنگي نيز به دليل اعتبار ناپايدار قرباني در جامعه ايجاد ميشود. اين مشكلات ممكن است بر زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي قرباني تاثير منفي بگذارد و به فرآيند درمان و بازتواني رواني او نياز داشته باشد.