مهدي نوروز / «نسبت اصلاح‌طلبان و دولت چيست و تا كجا بايد از روحاني حمايت كرد؟» اين دو سوال شايد از مهم‌ترين پرسش‌هايي باشد كه كنشگران سياسي اصلاح‌طلب به انحاي گوناگون تلاش و به دفعات به آن پاسخ داده‌اند. از مجموعه پاسخ‌هايي كه فعالان سياسي اصلاح‌طلب تا به امروز داده‌اند مي‌شود اشتراك آنان را در حمايت از دولت و حسن روحاني مشاهده كرد. اين حمايت در حالي ادامه دارد كه اصولگرايان و رسانه‌هاي تحت اختيارشان در مقاطع مختلف تلاش كرده‌اند تا اين پيام را به افكار عمومي منتقل كنند كه حمايت اصلاح‌طلبان از حسن روحاني، مقطعي و زودگذر خواهد بود. اين پروژه عمليات رواني جريان محافظه‌كار براي شكاف ميان اصلاح‌طلبان و دولت با نزديك شدن به ايام دو انتخابات مهم مجلس و خبرگان دوباره كليد خورده است. اين در حالي است كه فعالان سياسي اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد همچنان از حمايت خود از دولت روحاني خبر مي‌دهند. در همين راستا الهه كولايي و آذر منصوري متفق‌القول گفته‌اند كه پروژه اصلاح‌طلبان و دولت روحاني در راستاي منافع عمومي كشور و اصلاح رويه‌هاي نادرستي است كه دولت گذشته پايه‌ريزي كرده بود.
اصلاح‌طلبان تا كجا از روحاني حمايت مي‌كنند و چرا؟
الهه كولايي: با توجه به صدمات همه‌جانبه‌اي كه در سال‌هاي اخير به كشور وارد شده وظيفه اصلاح‌طلبان كمك به جرياني است كه امروز در دولت، قدرت اجرايي كشور را بر عهده گرفته تا به جبران آنچه از دست رفته و در واقع ترميم آسيب‌هاي وارد شده بپردازد بنابراين اگر اين شرايط را مورد توجه قرار بدهيم اصلاح‌طلبان بر اساس وظيفه‌اي كه براي بهبود همه‌جانبه كشور براي خود قايل هستند حمايت از دولت و تلاش‌هاي آن را به عنوان اولويت تلاش‌هاي خود در شرايط كنوني مورد توجه قرار داده‌اند و از آنجا كه اساسا در به قدرت رسيدن دولت هم رويكرد اصلاح‌طلبان بسيار تعيين‌كننده بوده و در واقع كناره‌گيري آقاي دكتر عارف بر اساس يك اجماع و در واقع صلاحديد بزرگان اصلاحات زمينه‌ساز به قدرت رسيدن دولت آقاي دكتر روحاني شد بنابراين در مسير تحقق منافع مردم و در واقع اجراي اهداف رشد و توسعه همه‌جانبه كشور كه در اين زمينه در واقع مشكلات و موانع جدي كه با توجه به سياست‌هاي سال‌هاي گذشته به وجود آمده به عنوان يك اولويت مورد توجه قرار دارد و جبران اين صدمات در كوتاه‌مدت و حتي ميان‌مدت به سادگي ميسر نيست بنابراين اين حمايت ادامه خواهد يافت تا زماني كه تلاش‌هاي دولت در مسير برآورده كردن خواسته‌ها و انتظارات مردم تنظيم و هدايت شود.
آذر منصوري: اساسا با توجه به رويكردي كه اصلاح‌طلبان در انتخابات 92 داشتند، حمايت قاطع اين مجموعه از دكتر روحاني در آن انتخابات و با توجه به تاكيدشان بر ائتلاف و نقش‌آفريني شخصيت‌هاي اصلي اصلاح‌طلبان در اين انتخابات قاعدتا همين رويكرد و مقدمه حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات 92 باعث مي‌شود كه دولت يازدهم به عنوان مجموعه‌اي جداي از اصلاح‌طلبان قلمداد نشود هرچند بنا بر گفته رييس دولت يازدهم اين دولت به نوعي با توجه به رويكرد اعتدالي تلاشش بر فراجناحي عمل كردن در مسووليتي است كه بر عهده دارد اما اين نافي رويكردي كه اصلاح‌طلبان در انتخابات داشتند و تلاش براي روي كار آمدن اين دولت و تداوم اين رويكرد تا زماني كه اين دولت حضور دارد و قوت بخشيدن به دولت يازدهم نخواهد بود؛ بنابراين اين رويكرد ادامه فعاليت دولت يازدهم به عنوان رويكرد جدي اصلاح‌طلبان مدنظر قرار خواهد گرفت. به دليل اقداماتي كه دولت تاكنون در دستور كار خود داشته است و نوع فعاليتي كه دولت، چه در حوزه سياست خارجي و چه در سياست داخلي داشته است قاعدتا اين حمايت ادامه خواهد داشت. از ابتدا هم اصلاح‌طلبان مبناي‌شان سهم‌خواهي از دولت يازدهم نبوده بلكه تاكيد و اصرار جدي‌شان دوركردن كشور از آسيب‌ها، بحران‌ها و مشكلاتي كه ميراث دولت گذشته بود مبناي عمل قرار گرفت. در ادامه هم همين رويكرد قاعدتا وجود خواهد داشت ضمن اينكه اين حمايت به معني نقد منصفانه و مشفقانه اصلاح‌طلبان از دولت يازدهم نيز هست زيرا هيچ دولتي نمي‌تواند منكر ضعف و اشكال در عملكرد خود بشود بنابراين در مقاطعي كه احساس شود عملكرد دولت يازدهم در درجه اول موجب تضعيف خود دولت خواهد شد و زيرمجموعه دولت به نحوي دارد عمل مي‌كند كه به دور شدن دولت از اهداف خود منجر مي‌شود، آنجا قاعدتا اصلاح‌طلبان با نقد منصفانه و مشفقانه ايراداتي كه به نحوه عملكرد دولت است را بيان مي‌كنند تا رفع بشود.
به نظر شما پروژه اصلي دولت آقاي روحاني چيست؟
الهه كولايي: به نظر مي‌رسد رويكرد توسعه همه‌جانبه كه جنبه‌هاي مختلف تامين حقوق مردم ايران را نيز دربردارد و مورد تاييد كامل اصلاح‌طلبان نيز باشد هرچند در روش‌ها و شيوه‌هاي اجراي اين سياست‌ها، تحقق خواسته‌ها و مطالبات كلي مردم به طور طبيعي اختلاف‌نظرها و تفاوت‌هايي وجود دارد اما به نظر نمي‌رسد با در نظر گرفتن گذشته و درس‌هاي آن شكافي بين اين مجموعه از نيروهاي تحول‌خواه قابل تصور باشد. به نظر مي‌رسد اصلاح‌طلبان و دولت و عوامل اجرايي بلندپايه كشور در شرايط كنوني ضرورت اين همراهي و يكپارچگي را بيش از گذشته مورد توجه قرار داده باشند چراكه شكاف‌ها و اختلاف‌هاي حاشيه‌اي كه در گذشته محور و مبنا شد هزينه‌هاي گزافي براي همگان دربر داشته كه به نظر مي‌رسد اين درس‌ها امروز فراروي جريان تحول‌طلبي و توسعه‌گرايي در كشور قرار داشته باشد كه باعث يكپارچه شدن كشور و نزديكي روزافزون نيروهاي اصلاح‌طلب با دولت اعتدال و توسعه شده است. به نظر مي‌رسد بين اين دو مجموعه با تمام تفاوت‌ها و تنوع‌ها ضرورت حركت يكپارچه امروز مورد توجه قرار گرفته باشد كه پيشرفت‌هاي آتي آنها را تضمين مي‌كند.
آذر منصوري: اين را قاعدتا خود دولت بايد به عنوان كسي كه قوه مجريه را به عهده گرفته و به عنوان يكي از نهادهاي قدرت در كشور به آن پاسخ بدهد اما به نظر مي‌رسد با توجه به رويكردي كه مجموعه جريان سياسي اصلاح‌طلب در انتخابات 92 دنبال مي‌كرد اولويت و بحث جدي دولت هم اعمال عقلانيت در اداره كشور در حوزه‌هاي داخلي و خارجي است و قاعدتا با توجه به عملكرد دولت از شروع كارش به نظر مي‌رسد اصلاح روندهايي كه به مصالح ملي آسيب رسانده و منافع ملي را در خطر قرار داده و به خصوص به آشتي و وحدت ملي آسيب رسانده مورد بازسازي قرار گرفته است. به نظر مي‌رسد كه دولت دارد تلاش مي‌كند تا با قوت بخشيدن به رويكرد اعتدالي زمينه وحدت و آشتي را در فضاي داخلي كشور فراهم كند ضمن اينكه در اين مسير قاعدتا آنچه مدنظر دولت قرار گرفته و بايد قوت بخشيده بشود اين است كه مطالبات مردم و مطالبات بدنه اجتماعي دولت و اكثريت مردم كه قاعدتا اميد بستند به دولت يازدهم تامين شود و تامين اين مطالبات به عنوان يكي از اهداف جدي اين دولت است و هر دولتي بخواهد حضورش استمرار داشته باشد در صحنه سياسي كشور و قدرت بايد تامين اهدافش را مد نظر قرار بدهد.
اين پروژه كجاي بازه كف و سقف مطالبات اصلاح‌طلبان قرار مي‌گيرد؟
الهه كولايي: از آنجا كه جريان اصلاحات با همه تنوع‌ها و تفاوت‌هاي دروني آن به دنبال شرايط مناسب براي حيات مادي و معنوي ايرانيان است و در واقع دولت نيز بر اساس رويكرد حاكم بر آن، حركت در اين مسير را دنبال كرده و مي‌كند. حركت در اين مسير با همه انتقادهاي وارد آمده بر عملكرد آن با در نظر گرفتن اين حمايت به نظر نمي‌رسد شكافي ميان اصلاح‌طلبان و دولت دكتر روحاني براي دستيابي به اهداف توسعه همه‌جانبه قابل تصور باشد، هم دولت و هم اصلاح‌طلبان پروژه‌اي را كه با هم شروع كرده‌اند در جهت تامين منافع عمومي كشور و بهبودي روزافزون مردم ادامه خواهند داد.
آذر منصوري: قاعدتا ما شعارمان در انتخابات 92 تاكيد بر مطالبات حداقلي و مشاركت حداكثري بود و قاعدتا فضاي كشور به اين نحو بود كه با توجه به تجربه‌اي كه هشت سال اصلاح‌طلبان پشت سر گذاشته بودند و هشت سال كشور متاسفانه در مسير بي‌تدبيري‌ها قرار گرفته بود اين مطالباتي حداقلي بود و من فكر مي‌كنم در ادامه دولت يازدهم آنچه مدنظر است كف مطالبات اصلاح‌طلبان است و انتخابات 92 يك نقطه عزيمت بوده براي تحقق اين مطالبات و در يك مسير گام به گام كه گره خورده با اهدافي كه دولت يازدهم در پي تحقق آن است و تحقق گام به گام اين مطالبات بايد تداوم پيدا كند و كشور و اصلاح‌طلبان به سمتي بروند كه به صورتي بتوانند پروژه دموكراتيزاسيون را در كشور جامه عمل بپوشانند. قاعدتا تا اطلاع ثانوي به اعتقاد من شعار و تاكيد اصلاح‌طلبان تاكيد بر مطالبات حداقلي و مشاركت حداكثري در انتخابات و حضور مردم در اين صحنه خواهد بود.
آيا در شرايط فعلي دولت آقاي روحاني بايد اهداف اصلاح‌طلبانه را پيگيري كند؟
الهه كولايي: به هر حال اهداف اصلاح‌طلبانه از مشي و سياست‌هاي دولت جدا نيست چرا كه تلاش براي تغيير وضع موجود و حركت به پيش همان مفهوم اصلاحات را در بر دارد. با توجه به اينكه تمام اين تلاش‌ها در چارچوب موازين قانوني كشور صورت مي‌گيرد به نظر مي‌رسد آنچه در دستگاه اجرايي و در نهاد دولت شكل گرفته با توجه به اين بخش مورد اشاره همان پيگيري اهدافي است كه در جريان اصلاحات مورد توجه قرار دارد اما همان‌گونه كه اشاره شد بدون شك تفاوت‌هايي در شيوه و اولويت‌گذاري و روش وجود دارد كه به نظر نمي‌رسد جنبه محوري داشته باشد و اولويت اين توجه امروز همه نيروها را كه خواستار بهبود شرايط عمومي كشور و دستيابي به حقوق حقه خود در همه سطوح هستند در برمي‌گيرد و مي‌تواند زمينه مناسب را براي آن فراهم كند و مانع بروز سستي و نارسايي در اين جريان شود.
آذر منصوري: قاعدتا همين طور است و اهداف اصلاح‌طلبان چيزي جز اصلاح روندهاي نامطلوب و ناصحيحي نيست كه ميزان قرار گرفتن راي مردم را بي‌خاصيت مي‌كند. با توجه به اهدافي كه مبناي فكري نظام جمهوري اسلامي است بي‌شك اين اهداف مبناي عمل اصلاح‌طلبان در ادامه راه قرار خواهد گرفت و تاكيد اصلاح‌طلبان اصلاح رويه‌هايي است كه كشور را از اهداف انقلاب دور مي‌كند.
توقع اصلاح‌طلبان از دولت آقاي روحاني چيست؟
الهه كولايي: به طور طبيعي انتظار از آقاي دكتر روحاني توجه به ظرفيت‌هاي همه‌جانبه‌اي است كه در كشور به ويژه در چارچوب توسعه انساني و سرمايه‌هاي اجتماعي وجود دارد و پرهيز از عوارض توسعه‌نيافتگي و مورد توجه قرار دادن ضرورت‌هاي پيشرفت كشور در عمل، نه در صحبت و شعار بلكه ايجاد فرصت‌هاي برابر براي همه افراد به گونه‌اي كه بتوانند وظايف و نقش خود را در رفع آثار عقب‌ماندگي به خوبي به انجام برسانند يعني ايجاد فرصت‌هاي برابر براي همه نيروها و افرادي كه در سطوح مختلف با كسب مهارت‌هاي لازم ظرفيت و آمادگي همكاري و همراهي با نهادهاي اجرايي را دارند و بايد فراتر از الزامات جوامع كمتر توسعه يافته مورد توجه قرار بگيرند و به كار گرفته شوند. ايجاد فرصت‌هاي برابر براي همه ايرانيان و مبارزه با فساد و رانت به نظر مي‌رسد يكي از مهم‌ترين اولويت‌هايي است كه زمينه تحقق اهداف توسعه همه‌جانبه را مي‌تواند فراهم سازد و از اين منظر اجراي قانون بيش و پيش از هر چيزي مي‌تواند تحقق يافتن اهداف اصلاح‌طلبان را تضمين كند. به نظر مي‌رسد اگر موازين قانوني و الزام‌هاي توسعه همه‌جانبه در سطح نيروهاي انساني و نخبگان به طور جدي مورد توجه قرار بگيرد و شرايط مناسب براي استفاده از اين ظرفيت عظيم در كشور فراهم شود طي كردن اين راه براي نهادهاي عالي قدرت در سطح اجرايي نيز هموارتر و آسان‌تر و ثمربخش‌تر باشد.
آذر منصوري: به نظر من اصلاح‌طلبان انتظاري را كه در مغايرت با منافع ملي و قوت بخشيدن راي مردم باشد از دولت روحاني ندارند؛ اين انتظار اساس روي كار آمدن اصلاح‌طلبان در انتخابات 92 بود. به هر ترتيب رويكردي وجود دارد كه درصدد مصادره كردن راي مردم و بي‌اثر كردن آن در چند دهه اخير فعاليت خودش را به عنوان جريان سياسي آغاز كرده و تلاش دارد ركن جمهوريت را بي‌اثر كند؛ جمهوريتي كه در تلازم با اسلاميت نظام و استقلال كشور و حفظ آزادي‌هايي است كه در فصل سوم قانون اساسي بر آن تاكيد شده است. تلاش اصلاح‌طلبان و انتظارشان از روحاني تحقق وحدت و آشتي ملي، اجراي بدون تنازل قانون اساسي و اصلاح روندهايي است كه در طول هشت سال قبلي كشور را در سراشيبي بحران‌ها و آسيب‌هايي قرار داد كه هنوز در حوزه‌هاي مختلف اين آسيب‌ها دارد مردم را رنج مي‌دهد و تلاش اين دولت بايد كاهش آسيب‌ها و تحقق اهدافي
گفته شده باشد.