خشم و سوگ كاربران شبكه‌هاي اجتماعي از تراژدي منا ادامه دارد
ايران منتظر بازگشت پيكر جانباختگان منا به كشور
اعتماد| ساخت هشتگ #عكس_العمل_ما_خشن_و_سخت_خواهد_بود واكنش بخشي از كاربران اينستاگرام به سخنان روز گذشته رهبري بود: «اندك بي‌احترامي به حجاج ايراني و همچنين عمل نكردن دولت عربستان به وظايف خود در قبال بد‌ن‌هاي مطهر، موجب عكس‌العمل سخت و خشن ايران خواهد شد.» فضاي شبكه‌هاي اجتماعي همچنان با واكنش‌ها و اخبار مربوط به حادثه منا و كشته‌شدن جمعي از حجاج ايراني آميخته است. هرچند پس از رو‌به‌رو شدن وزير امور خارجه كشورمان با رييس‌جمهور امريكا فضاي شبكه‌هاي اجتماعي به سوي واكنش‌هاي مربوط به حال و احوال اين دو نفر ميل پيدا كرده است اما اخبار مربوط به حج هنوز هم جاي خود را در ميان كاربران اين شبكه‌ها حفظ كرده‌اند.
239 كشته، 241 مفقود و 27 مجروح آخرين آماري است كه با گذشت يك هفته از تراژدي منا اعلام شده. خشمي كه به ازاي كاهش آمار مفقودان و افزايش تعداد جانباختگان شدت مي‌گيرد در بازنشر مطالب مربوط به جبهه‌گيري عليه عربستان سعودي هويداست. يكي از كاربران توييتر از مشاهداتش از روبه‌روي سفارت عربستان در تهران نوشته است: «حصار بلندي دور سفارت عربستان كشيده‌اند و پليس خيابان بوستان را كنترل مي‌كند.» يكي از روزنامه‌نگاران فعال در اين شبكه اجتماعي هم تصويري از پرتاب گوجه به سمت كنسولگري عربستان در مشهد منتشر كرده است.
خشم نسبت به نحوه عملكرد عربستان چه پيش از وقوع حادثه و چه پس از آن و در خصوص رسيدگي به وضعيت مجروحان و انتقال اجساد گاهي نيز چهره نگراني به خود مي‌گيرد. وضعيت بازگشت پيكر جانباختگان به وطن يكي از اين نگراني‌هاست. كاربران شبكه‌هاي اجتماعي با بازنشر نقل‌قول‌هاي مسوولان در خصوص اينكه «هيچ ايراني جان باخته‌اي در عربستان دفن نشده است.» تلاش مي‌كنند تا نگراني در اين خصوص را اندكي كاهش دهند. به قول يكي از همين كاربران آنهايي كه فرزندشان در جنگ شهيد شده بعد از اين همه سال هنوز هم به دليل نديدن جنازه شهادتش را باور نكرده‌اند، حالا چطور خانواده يك حاجي بايد با اين موقعيت كنار بيايند؟
در فضايي كاملا متفاوت از اين اظهارنظرها بازار برخي از شايعات هم گاه داغ مي‌شود، يكي از آخرين شايعات دست به دست شده در شبكه‌هاي اجتماعي در خصوص قربانيان حج مربوط به بازنشر عكس قاسم افشار، مجري پيشكسوت خبر صدا و سيما به عنوان يكي از قربانيان حادثه منا بود كه باعث شد همكار قديمي او از طريق خبرگزاري‌ها وادار به واكنش شود. محمدرضا حياتي در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر ضمن اعلام خبر زنده بودن همكار خود گفته: « شايعاتي در فضاي مجازي مبني بر حضور قاسم افشار در حج و حادثه منا منتشر شده است كه هيچ حقيقتي ندارد... متاسفانه ما فرهنگ استفاده از اين شبكه‌هاي مجازي را نياموخته‌ايم و مي‌بينيم كه عده‌اي خيلي راحت هنرمندان و چهره‌ها را با اين پيام‌ها به بيمارستان مي‌فرستند يا مرگ آنها را اعلام مي‌كنند.»
قربانيان خاموش منا
از سوي ديگر با آغاز بازگشت حجاج به وطن آن سوي اعداد و ارقام كشته‌شدگان و مفقودان ماجرا خود را بهتر نشان مي‌دهد. كاربري در توييتر عكس لحظه ديدار پدر و دختري را در فرودگاه منتشر كرده است با اين توضيح: «چند روز فكر مي‌كرديم كه پدرمان در بين كشته‌شدگان است. حالا انگار زندگي دوباره به او داده شده.» چند روز بلاتكليفي و سوگواري براي پدري كه حالا زنده و سالم به وطن بازگشته است پايان خوشي براي اين خانواده بود در حالي كه قصه خانواده‌هاي بسياري با پاياني متفاوت رقم خورد. فشار رواني و اندوه البته تنها محدود به خانواده‌هاي داغدار و چشم انتظار نبود، كساني كه به هنگام وقوع حادثه در مكه بوده‌اند نيز با باري از تلخي و اندوه به كشور بازگشتند. نيوشا، كاربر توييتر در خصوص بازگشت اين گروه از حاجيان نوشته است: «عكس‌هاي بازگشت نخستين گروه حجاج رو نگاه مي‌كنم، طفلكي‌ها قشنگ؛ حال‌شون يه طوريه انگار از جنگ برگشتن، حق هم دارن.» از سوي ديگر يك پژوهشگر در صفحه فيس‌بوك خود در مطلب كوتاهي با عنوان «قربانيان خاموش فاجعه منا» نوشته است: «من فكر مي‌كنم بخشي از همين حجاج ايراني كه از فاجعه منا توانستند جان سالم به در ببرند از نزديك شاهد ضجه و ناله بخش ديگري از زايران زير دست و پاي خود بوده‌اند در حالي كه هيچ كاري هم نمي‌توانستند براي آنها بكنند. آنها قربانيان خاموش فاجعه منا هستند كه اگرچه ممكن است براي تخفيف اين رنج در كوتاه‌مدت از مكانيزم‌هاي جبراني مختلفي استفاده كنند ولي مساله اين است كه اين رنج‌ها فراموش نمي‌شوند. لذا شايد مناسب باشد خانواده‌هاي اين عزيزان يا سازمان حج و زيارت (به نحو سازماندهي شده) اين جامعه هدف را به مراكز مشاوره معتبر معرفي كنند تا مواجهه منطقي با پيامدهاي اين فاجعه صورت بگيرد.»
اما جديدترين خبر در شبكه‌هاي اجتماعي به انتشار عكس وزير بهداشت در جمع حاجيان در مكه بازمي‌گردد. سيدحسن قاضي‌زاده هاشمي با انتشار عكسي در صفحه اينستاگرام خود نوشت: «ساعتي پيش، با قلبي مالامال از اندوه، به ديدار خانواده‌هايي در ميان كاروان‌هاي حجاج كشورمان در مكه مكرمه رفتم كه همچنان چشم انتظار خبري از عزيزان‌شان بودند و عروج شان را باور نداشتند. دقايقي بود تلخ. غيرقابل توصيف. چشم‌هاي منتظر مادر سالخورده، اشك‌هاي گوشه چشم زن جوان براي همسرش، دختركي كه از شوك مرگ پدر بيرون نيامده بود و درد‌و‌دل‌هايي كه تحمل سنگيني مي‌خواست شنيدن‌شان... غم از دست دادن عزيز و غربت و برخي بي‌مهري‌ها و... رمق را از همه گرفته بود. پاي صحبت شان نشستم. چه سخت كه در گام اول، تنها مي‌توانستم براي‌شان طلب صبر كنم و البته به لطف خدا اميدوارم، كه همكاري‌ها مسوولانه‌تر شود و گام‌هاي بعدي به سرعت برداشته شود. همان تصميماتي كه در جلسه عصر امروز ستاد ويژه، در حضور رياست محترم جمهوري و در تهران اتخاذ شده است. اميد كه تلاش‌ها در روشن شدن وضعيت همه عزيزان‌مان به نتيجه برسد. گفتني‌هايي هم هست. شايد براي بعد.»