تقويم تاريخ هفته سوم مهرماه
15 مهر|امضاي متمم قانون اساسي توسط محمدعلي شاه قاجار (1286 ش)
با اوجگيري نهضت مشروطيت ايران، مظفرالدين شاه قاجار مجبور شد تا با خواست مردم موافقت كرده و در چهاردهم مرداد 1285 ش ضمن صدور فرمان مشروطه، دستور تشكيل مجلس شوراي ملي را صادر كند. از آن پس، متن قانون اساسي مشتمل بر 51 اصل با نام نظامنامه سياسي، تنظيم شد و در هشتم دي 1285 به امضاي شاه رسيد. صرفنظر از ماهيت و محتواي اين قانون اساسي كه مبتني بر خواسته‌هاي واقعي مردم نبود، اصولا بدون وقت كافي و با عجله و عمدتا در جهت مسائل مجلس شوراي ملي تدوين شده بود و بسياري از مسائل مهم و اساسي و ديگر حقوقي را كه در قانون اساسي مطرح مي‌شود، دارا نبود. اين قانون بيشتر به آيين نامه مجلس شباهت داشت و تامين‌كننده نياز فوري ملت در زمينه به دست گرفتن اختيارات و حقوق سياسي از طريق تشكيل مجلس شوراي ملي بود. از سوي ديگر، روشنگري روحانيت كه در صف مقدم نهضت و مبارزات مشروطيت بود، با وجود كارشكنيهاي مداوم درباريان و غربزدههاي فريب خورده، شرايط و جوي را به وجود آورد كه پس از مرگ مظفرالدين شاه، در همان آغاز سلطنت محمد علي ميرزا كميسيوني براي تهيه متمم قانون اساسي در مجلس شوراي ملي تشكيل شد. اين كميسيون كه مركب از پنج نفر بود، متني را بر اساس قانون اساسي بلژيك، فرانسه و بالكان تهيه كرد كه قابل قبول همه نمايندگان مجلس نبود. با مقاومت برخي روحانيون از جمله آيت‌الله شيخ فضل‌الله نوري در پافشاري بر افزودن مادهاي در متمم قانون اساسي مبني بر نظارت پنج تن از علماي تراز اول هر عصر براي جلوگيري از تصويب قوانين مخالف اسلام در مجلس، متممي تصويب شد. پس از پايان كار، متمم قانون اساسي در 107 اصل براي امضا تقديم شاه شد. محمدعلي شاه، ابتدا در امضاي اين قانون وقتكشي مي‌كرد اما با درخواستهاي مكرر مردم از نمايندگان و تلگرافهاي علماي نجف مبني بر امضاي متمم، سرانجام شاه ناگزير شد كه آن را در پانزدهم مهرماه 1286 ش برابر با 29 شعبان 1325 ق امضا كند.
16 مهرماه|دستگيري و تبعيد شبانه آيت‌الله «سيد حسن مدرس»
به خواف به دستور «رضاخان» (1307 ش)
در پي مخالفت‌هاي مكرر آيت‌الله مدرس با رضاشاه پهلوي، به دستور رضاشاه، رييس شهرباني تهران به همراه تعدادي از نيروهاي نظامي به منزل آيت‌الله مدرس هجوم بردند. پس از ضرب و شتم، ايشان را بدون عمامه، عبا و كفش، از خانه بيرون برده و به ماموران شهرباني مشهد تحويل دادند. آيت‌الله مدرس، پس از آن به شهر خواف تبعيد شد، تا آنكه پس از سال تبعيد، در دهم آذر 1316 به شهادت رسيد.
17 مهرماه|اعدام «ارنستو چه گوارا» انقلابي معروف امريكاي لاتين (1967م)
ارنستو چهگوارا مبارز انقلابي امريكاي لاتين در سال 1928م در آرژانتين به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در رشته پزشكي به پايان رساند و پس از آشنايي با فيدل كاسترو مبارز انقلابي كوبا، به نهضت آزاديخواهي او براي رهايي كوبا پيوست. چهگوارا فقر و تبعيض ناشي از استثمار ملت‌هاي امريكاي جنوبي توسط دولت ايالات متحده امريكا را مشاهده كرد و با تفكري ضد امپرياليستي رشد كرد. او در پيروزي انقلاب كوبا در سال 1959م نقش فعالي ايفا كرد و پس از پيروزي انقلاب نيز مدتي مشاغل دولتي اختيار كرد. اما روحيه انقلابي وي به او اجازه قانع شدن به پست و مقام را نداد و عازم نقاط مختلف جهان شد تا با تشكيل نيروهاي مقاومت مسلحانه، امپرياليسم امريكا را نابود سازد. آخرين نقطه عزيمت چهگوارا، كشور بوليوي در امريكاي لاتين بود؛ لذا راهي اين كشور شد و در آنجا با تشكيل يك گروه چريكي هزار نفري به مبارزه عليه دولت وابسته به امريكا در بوليوي پرداخت. پس از مبارزات طولاني استقلالطلبانه و آزاديخواهانه ضد سلطه استثمارگرانه ايالات متحده، سرانجام نيروهاي دولتي بوليوي به كمك عوامل سازمان سيا، مخفيگاه چهگوارا و مبارزان همراه او را يافتند و پس از دستگيري، ارنسْتو چهگوارا را در نهم اكتبر 1967م در 39 سالگي تيرباران كردند. چه گوارا در امريكاي مركزي و جنوبي، نماد مبارزه، استقلال و آزادي به شمار ميرود. او در اين سرزمينها، با وجود داشتن تفكرات چپگرايانه، محبوب همه كساني است كه از سلطه دولت استثمارگر امريكا و رنجهايي كه بر مردم مستضعف امريكاي جنوبي ميرود، به ستوه آمدهاند.
18 مهر|پايان جنگ دوم ايران و روس با شكست «عباس ميرزا» وليعهد فتحعليشاه قاجار (1242 ق)
عهدنامه گلستان كه در پي شكست ايران از روسيه در جنگ اول دو كشور به امضا رسيد، مرز بين ايران و روسيه را به درستي معين نكرده بود. از اين رو نارضايتي مردم نواحي ايراني تملك شده توسط روسها، باعث شد كه شعله جنگ، بار ديگر فروزان شود. در ابتدا، پيروزي با قواي ايران بود ولي بعدها، نيروهاي روسي، ضربات سختي وارد آورده و بر اثر خيانت و نيز بدگويي بعضي از افراد، سپاه ايران شكست را پذيرا شد. تسخير قلعه عباس‌آباد توسط روسها، اميد ايران را به يأس تبديل كرد و خواهان صلح شد. پس از آن قرارداد تركمانچاي منعقد شد كه به مراتب از عهدنامه گلستان شومتر بود. به موجب اين قرارداد ولايات وسيعي از ايران به روسيه الحاق شد و امتيازات فراواني به اين دولت تعلق يافت.
19 مهر|انتصاب دكتر فاطمي به وزارت امور خارجه 1331
دوره دوم زمامداري مصدق در واقع از ظهر روز قيام خونين سي‌ام تير‌ماه 1331 شروع شد. مجلس شوراي ملي در بعد‌از‌ظهر آن روز با اكثريت 61 راي از 64 راي نمايندگان حاضر، به زمامداري مجدد مصدق اظهار تمايل كرد و مصدق كابينه خود را در جلسه پنجم مرداد‌ماه به مجلس معرفي كرد. روز نوزدهم مهرماه 1331 دولت مصدق اعلام كرد كه در كابينه تغيير مهمي داده شده است و آن انتصاب دكتر سيد حسين فاطمي، نماينده مجلس و مدير روزنامه باختر امروز به عنوان وزير امور خارجه بود. علت اين اقدام مصدق اين بود كه در آن لحظات بحراني دكتر مصدق و يارانش تصميم به قطع رابطه سياسي با دولت انگلستان گرفتند كه حسين نواب، وزير خارجه وقت كه آن روحيه مستقل اعضاي جبهه ملي را نداشت و تحت تاثير سياست‌هاي غربي قرار داشت زير بار آن نرفت. دكتر مصدق ناگزير شد وي را از كابينه خارج سازد و دكتر فاطمي را به عنوان وزير خارجه معرفي كند. دكتر فاطمي چند روز پس از رسيدن به سمت جديد قبل از هر چيز قطع رابطه ايران با كشور انگلستان را اعلام كرد. او مي‌دانست كه عوامل داخلي آن كشور استعماري همچنان درصدد برانداختن دولت ملي است. محمدرضا شاه با اين اقدام وي موافق نبود. اين اقدام جسورانه دكتر فاطمي كينه شديدي را در دل انگليس‌ها ايجاد كرد.
20 مهر| درگذشت «ستارخان» سردار ملي (1332 ق)
ستارخان در سال 1284 ق در قره‌داغ آذربايجان به دنيا آمد. در ابتدا به صورت جواني عيار‌منش زندگي مي‌كرد و دوستاني همچون خود داشت. پس از آغاز مشروطه و رويداد محاصره تبريز، به مشروطه‌خواهان پيوست و در اثر رشادت‌ها و پايمردي‌هاي فراوان، عنوان سردار ملي گرفت. او جزو كساني بود كه پس از فرار محمدعلي شاه، فاتح تهران بودند. اما پس از چندي با دولت درگير شده و توسط آنها خلع سلاح و منزوي شد. اواخر عمر خود را در تهران و با تني زخمي و روحي خسته گذرانيد و سرانجام در 48سالگي بدرود حيات گفت و در صحن حرم شاه عبدالعظيم (ع) در ري به خاك سپرده شد.