هتل امپريال وين روز جمعه ميزبان نشستي بود كه شايد آغاز روند سياسي جديد در حل بحران پنج ساله سوريه باشد. هر چند نشست چهارجانبه وين ميان وزراي خارجه امريكا، روسيه، عربستان و تركيه درباره بحران سوريه، بدون توافق درمورد بشار اسد پايان يافته، اما جان كري، وزير خارجه امريكا مي‌گويد ماحصل اين نشست، مي‌تواند تغييرات چشمگيري در سوريه ايجاد كند. جان كري اعلام كرده است نشست گسترده ديگري آخر اكتبر با حضور وزراي خارجه روسيه، امريكا، تركيه و عربستان درباره سوريه برگزار مي‌شود. گفتني است نشست چهار جانبه وزيران خارجه ايالات متحده، روسيه، تركيه و عربستان سعودي با هدف يافتن يك راه‌حل سياسي براي پايان دادن به جنگ داخلي سوريه، در حالي روز جمعه در وين پايتخت اتريش برگزار شد كه روز سه‌شنبه بشار اسد در سفري غير منتظره به روسيه با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه در كرملين ديدار داشت.
تداوم اختلاف‌ها يا آغاز توافق‌ها؟
پس از نشست چهارجانبه وين، سخنان هر كدام از نمايندگان كشورهاي حاضر در نشست، حاوي تاكيد بر اختلاف‌ها، اما ابراز اميدواري درباره توافق‌هاي احتمالي و پيش‌رو است.
رضايت امريكا: جان كري، وزير خارجه امريكا درباره محورهاي بحث در نشست چهارجانبه وين درباره سوريه، در سخناني ضمن ابراز اميدواري نسبت به دستاوردهاي نشست، تاكيد كرد كه اختلافات درباره روند سياسي انتقال قدرت در سوريه همچنان پابرجاست اما مذاكرات وين سازنده بود. به گزارش آسوشيتدپرس، كري گفت كه او، سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه، عادل جبير وزير خارجه عربستان سعودي و فريدون سينيرلي اوغلو همتاي ترك آنها، توانسته‌اند نظرات جديدي را مطرح كنند كه مي‌تواند وضعيت در سوريه را تغيير دهد. وزير خارجه امريكا وعده داد طرح‌هاي پيشنهادي با تمام اصولي كه تعيين شده و با حساسيت‌هاي ملت‌ها، اپوزيسيون و تمام كساني كه در مناقشه درگير هستند، تطبيق مي‌كند.
وزيرخارجه امريكا همچنين احتمال داد به زودي نشست ديگري درباره سوريه برگزار شود و اين‌بار از ايران براي شركت در مذاكرات دعوت به عمل مي‌آيد. اين در حالي است كه جان كري در آستانه نشست وين گفته بود؛ همه طرف‌ها بر لزوم پيگيري راه‌حل سياسي براي بحران سوريه توافق دارند اما بشار اسد مانع رسيدن به اين راه‌حل است و اكنون مساله اين است كه چگونه اين روند سياسي آغاز شود.
تاكيد روسيه بر اختلاف اساسي: سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه نيز كه در پايان ديدار چهارجانبه وين در برابر سيل سوالات قرار گرفته بود، در گفت‌وگو با خبرنگاران، با انكار اخبار منتشر شده درباره بررسي موعد بركناري بشار اسد از قدرت در نشست وين، تاكيد كرد كه تنها مردم سوريه سرنوشت رييس‌جمهوري خود را تعيين مي‌كنند. وي بر مشاركت ايران و مصر در هرگونه مذاكرات در آينده درباره سوريه تاكيد كرد و گفت: موضع روسيه در قبال كساني كه بر بركناري بشار اسد تاكيد دارند همچنان ثابت است. اما لاوروف افزود كه شركت‌كنندگان در نشست چهارجانبه با ايجاد ساختاري براي حمايت از روند سياسي در سوريه توافق كردند. سرگئي لاوروف همچنين اعلام كرد كه مسكو از امريكا، عربستان و تركيه دعوت كرده به يك مركز هماهنگي، كه روسيه و اردن پيشتر درباره آن موافقت كرده‌اند، ملحق شوند. هماهنگ كردن عمليات هوايي برفراز سوريه هدف عمده اين مركز خواهد بود. گفتني است روسيه پس از آغاز حملات موشكي به سوريه در آخر سپتامبر، از اوايل هفته جاري خواستار مشاركت كشورهاي بيشتري در مذاكرات براي حل بحران سوريه شده است. وزير خارجه روسيه روز پنجشنبه نيز گفته بود ايران، مصر، اردن، قطر و امارات متحده بايد بخشي از گفت‌وگوها براي حل بحران سوريه باشند. اما نكته حائز اهميت ديگر اين است كه پيشتر ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه اعلام كرد همتاي سوري او در جريان سفر به مسكو گفته است براي گفت‌وگو با برخي گروه‌هاي مخالف مسلح، آماده است.
تاكيد بر بيانيه ژنو1: عادل جبير، وزير خارجه عربستان در تشريح نشست چهارجانبه وين، در سخناني گفت كه تمامي طرف‌ها با حل و فصل سياسي بحران سوريه براساس بيانيه ژنو توافق كرده‌اند. وي گفت كه تنها اختلاف ميان طرف‌ها در اين نشست درباره بركناري بشار اسد و دوره‌اي است كه وي بايد در آن بركنار شود. جبير با بيان اينكه رياض هيچ مخالفتي با مشاركت كشورهاي ديگر در نشست‌هاي بررسي بحران سوريه ندارد، تصريح كرد: ما همچنان معتقد هستيم براي حل بحران سوريه بيانيه ژنو۱ بايد اجرايي شود. لازم به ذكر است وزير خارجه عربستان قبل از نشست وين گفته بود «تحركات روسيه در سوريه باعث بروز جنگ مي‌شود.»
حمايت از ارتش آزاد
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه يك روز پس از نشست وين در اظهاراتي غافلگير‌كننده اعلام كرد كشورش آماده حمايت هوايي از گروه‌هاي مخالف ميهن‌پرست از جمله ارتش آزاد سوريه براي مقابله با داعش در سوريه است. لاوروف در گفت‌وگو با شبكه يك تلويزيون روسيه گفت كه كشورش همچنين آماده هماهنگي كامل با امريكا در سوريه است هر چند تاكيد كرد كه امريكا اطلاعات مربوط به مواضع تروريست‌ها و گروه‌هاي مخالف ميهن‌پرست را در اختيار روسيه قرار نداده است. ارتش آزاد سوريه از گروه‌هاي مخالف مورد حمايت امريكا است كه علاوه بر نبرد با نيروهاي دولتي با داعش هم مي‌جنگد. روسيه پيشتر گروه‌هاي مخالف دولت بشار اسد را گروه‌هاي تروريستي خوانده بود.
همكاري ايران و ديگران
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، يك روز قبل از نشست وين گفته بود كه به اعتقاد دولت روسيه، ايران، مصر، اردن، امارات متحده عربي و قطر بايد در مذاكرات براي حل بحران سوريه شركت داده شوند.
لاوروف با اشاره به نشست‌هاي قبلي در مورد سوريه گفت وقتي كه روسيه با مذاكره براي حل بحران سوريه موافقت كرد، گفت كه چنين مذاكراتي بدون مشاركت ايران معني ندارد. وزير خارجه روسيه افزود: در شرايط فعلي، ما قانع شده‌ايم كه ضروري است مصر، قطر، امارت متحده عربي و اردن هم در گروه بررسي و حل بحران سوريه مشاركت داشته باشند.
شوراي همكاري خليج‌فارس
همزمان با تلاش‌هاي ديپلماتيك براي حل بحران سوريه، شوراي همكاري خليج فارس كه از مخالفان دولت سوريه حمايت مي‌كند، اعلام كرد بشار اسد، رييس‌جمهوري سوريه نمي‌تواند در دوران انتقالي نقشي ايفا كند. عبدالعزيز ابوحامد العويشق، دستيار دبيركل شوراي همكاري خليج فارس در اظهاراتي گفت اين شورا مي‌تواند براي بشار اسد در مذاكرات براي حل بحران، نقشي قائل شود اما رييس‌جمهوري سوريه نخواهد توانست در دوران انتقالي، نقشي ايفا كند. شوراي همكاري خليج فارس همچنين هشدار داده است كه دخالت نظامي روسيه در سوريه مي‌تواند به افزايش تنش‌ها ميان امريكا و روسيه منجر شود.
منطقه پرواز ممنوع
با وجود رايزني‌هاي سياسي و ديپلماتيك درباره سوريه، برخي منابع امريكايي گزارش مي‌دهند امريكا در اقدامي جديد مربوط به سوريه، ايجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اين كشور را مورد بررسي قرار مي‌دهد. به گزارش روزنامه نيويورك تايمز، دولت باراك اوباما اينك در حال بررسي ايجاد منطقه پرواز ممنوع است. هدف ايجاد يك منطقه پرواز ممنوع و ايجاد كريدورهوايي كمك‌هاي انسان‌دوستانه است تا از اين راه شهروندان سوري در حال فرار، بدون واهمه از حملات هوايي جنگنده‌هاي سوري و روسي، موفق به ترك كشور شوند. به نوشته اين روزنامه امريكايي، دولت امريكا ايجاد چنين منطقه‌اي بر فراز مرزهاي سوريه با تركيه و اردن را به عنوان امكاني براي حمايت از فرار آوارگان سوري به خارج از كشور مي‌داند.