دو پيش‌بيني از آينده بازار نفت
تقابل درآمد و پايداري نفتي بين رتبه‌داران نفتي
گروه اقتصادي |قيمت نفت روز گذشته 21 سنت افزايش يافت اما اين افزايش هم نتوانست نفت را به 50 دلار برساند. بسياري از كارشناسان بر اين باور هستند كه روال كاهشي قيمت نفت همچنان ادامه خواهد يافت و دوران نفت سه رقمي به پايان رسيده و بعيد است در بازه زماني چند سال آينده نفت به دوران خوش سه رقمي خود نزديك شود.
اين پيش‌بيني‌ها موجب شده تا كشورهاي توليدكننده نفت به فكر تصميم‌گيري عاجل براي مقابله با تداوم كاهشي قيمت نفت باشند، هرچند كه پيش‌بيني‌هاي اخير كارشناسان در مورد كاهش توليد نفت شيل به دليل قيمت بالاي توليد آن موجب شده تا برخي توليد‌كنندگان هنوز به بازگشت نفت به روزهاي خوش سه رقمي يا حداقل بالاي 60 دلار اميدوار باشند.
با اين حال صندوق بين‌المللي پول در تاره‌ترين گزارش خود از روند تداومي كاهش قيمت نفت و تاثير آن بر توليد‌كنندگان نفت –اعضاي اوپك – هشدار داده است: «ايران تا 10 سال مي‌تواند در برابر قيمت پايين نفت دوام بياورد كه اين زمان براي عربستان پنج سال پيش‌بيني شده است. در صورتي‌كه قيمت نفت در حدود 50 دلار باقي بماند، ذخاير ارزي اكثر كشورهاي منطقه طي پنج سال يا كمتر تمام خواهد شد. اين وضعيت به صورت ويژه شامل كشورهايي نظير عربستان، عمان و بحرين مي‌شود. تدوام قيمت پايين نفت تنها در سال جاري 360 ميليارد دلار از ذخاير ارزي منطقه را كاهش خواهد داد. با كاهش قيمت نفت از 100 دلار در سال گذشته به حدود 45 دلار در سال جاري، مازاد بودجه‌هاي عظيم كشورهاي منطقه به سرعت در حال تبديل شدن به كسري بودجه‌هاي عظيم است. بسياري از اين كشورها مجبور شده‌اند تا به ذخاير ارزي خود دست‌درازي كنند.»
بر اساس گزارش اين نهاد بين‌المللي، «كشورهاي صادركننده نفت نيازمند تطبيق سياست‌هاي هزينه‌اي و درآمدي خود با كاهش قيمت نفت هستند تا از ثبات مالي خود اطمينان حاصل كنند. كاهش قيمت نفت زماني اتفاق افتاده است كه بسياري از اين كشورها به علت درگير شدن در جنگ‌هاي منطقه‌اي و آشفتگي در بازارهاي مالي با افزايش هزينه‌ها روبه‌رو شده‌اند. عربستان به عنوان بزرگ‌ترين توليدكننده نفت جهان، بايد نفت خود را با قيمت بشكه‌اي 106 دلار بفروشد تا بتواند در بودجه توازن ايجاد كند. از اين رو، اين كشور بايد از ذخاير ارزي خود براي جبران كسري بودجه استفاده كند. بر اساس گزارش صندوق، ذخاير مالي عربستان به سختي، تنها براي پنج سال با نفت 50 دلاري كافي است. به اين علت است كه عربستان به سرعت به فكر حفظ منابع مالي خود افتاده است. اين كشور در اوايل امسال با فروش چهار ميليارد دلار اوراق قرضه، ذخاير دست و پا كرده است و بانك مركزي آن نيز در شش ماه گذشته بيش از 70 ميليارد دلار از شركت‌هاي مديريت دارايي نظير بلك راك ارز جمع‌آوري كرده است.»
بر اساس پيش‌بيني‌هاي كپيتال ايكانوميست، «كسري تراز جاري عربستان پس از سال‌ها مواجه با مازاد بودجه عظيم، به 20 درصد توليد ناخالص داخلي در سال جاري افزايش خواهد يافت. ميزان ذخاير ارزي عربستان هنوز نزديك به 700 ميليارد دلار است اما به سرعت در حال كاهش است. به نظر نمي‌رسد كه عربستان ماليات‌ها را افزايش دهد اما مجبور است كه حداقل برخي هزينه‌ها را كاهش دهد. بعيد است كه رياض از ترس تكرار بيداري اسلامي در سال 2011، هزينه برنامه‌هاي اجتماعي و نظامي را كاهش دهد.»
به همين جهت صندوق بين‌المللي پول در گزارش خود مي‌نويسد: «وضعيت ايران به نسبت همسايگانش بهتر است. قيمت سر به سر نفت براي ايران 72 دلار در هر بشكه برآورد شده است. در غير اين‌صورت ايران با كسري بودجه مواجه مي‌شود. بر اين اساس، ايران تا 10 سال مي‌تواند با نفت 50 دلاري كنار بيايد. بحرين كمتر از پنج سال، امارات 30 سال و كويت و قطر 25 سال در برابر نفت 50 دلاري مي‌توانند مقاومت كنند اما ذخاير ارزي عراق به معناي واقعي به علت هزينه‌هاي بالاي مقابله با گروه تروريستي داعش پايان يافته است.»
با اين حال فتيح بيرول، يكي از مقامات ارشد آژانس بين‌المللي انرژي در آخرين اظهارات خود نسبت به شرايط بازار نفت در جهان اعلام كرده است: «بر اساس پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته به دولت‌ها توصيه مي‌شود بر پايين ماندن قيمت نفت حساب نكنند. بر اساس بررسي‌هاي صورت گرفته بر عوامل تاثيرگذار بر بازار نفت جهاني، كشورها نبايد بر پايين ماندن قيمت نفت در ماه‌هاي آينده حساب كنند. در سال 2016 سرمايه‌گذاري‌هاي نفتي در جهان براي دومين سال متوالي كاهش خواهد يافت. اين احتمال وجود دارد كه طي سال آينده توليد نفت سبك امريكا با كاهش روزانه 400 هزار بشكه‌اي مواجه شود.»
فتيح بيرول، همچنين پيش‌بيني كرده است: «در صورت ادامه روند قيمتي كنوني همانند سال جاري كه سرمايه‌گذاري‌هاي نفتي در جهان با كاهش 20 درصدي همراه شد در سال 2016 نيز شاهد كاهش هر چه بيشتر سرمايه‌گذاري‌هاي نفتي خواهيم بود كه اين كاهش در مناطق با هزينه استخراج بالاتر محسوس‌تر خواهد بود. در صورت تحقق اين مساله اين اولين بار در بيست سال گذشته خواهد بود كه براي دو سال پياپي سرمايه‌گذاري‌هاي نفتي در جهان روندي كاهشي را خواهد پيمود. با وجود افزايش توليد نفت ايران با لغو تحريم‌ها و ورود 400 تا 600 هزار بشكه نفت كشور به بازار جهاني طي ماه‌هاي آينده، عوامل ژئوپولتيك تاثيرگذار بر بازار نفت در خاورميانه همچنان وجود دارند كه مي‌توانند عرضه نفت از اين منطقه را با مشكل مواجه كنند. با وجود همه موارد، عرضه بالاي نفت تا اواسط سال 2016 ميلادي ادامه خواهد يافت و اين انتظار وجود ندارد كه افزايش قابل توجهي در قيمت نفت طي ماه‌هاي آينده اتفاق بيفتد.»