جاويد قربان‌اوغلي در گفت‌وگو با «اعتماد»:
ايران ابتكار ائتلاف مبارزه با تروريسم را به دست بگيرد
گروه ديپلماسي|وحشت؛ شايد اين رساترين تعبيري باشد كه جمعه شب و روز شنبه در پاريس وجود داشت. در حالي كه نمايندگان قريب به 19 كشور و نمايندگان سازمان ملل و اتحاديه اروپايي به اتريش آمده بودند تا درباره حل و فصل بحران سوريه به رايزني بپردازند، اتفاقات تروريستي جمعه شب، نگاه‌ها را از وين به پاريس معطوف كرد. گروه تروريستي داعش نيز با پذيرش مسووليت اين حوادث تروريستي، مخرج مشترك رويدادهاي وين و پاريس شد. با اتفاقات پاريس هم حسن روحاني كه قرار بود روز گذشته نخستين سفر اروپايي خود به فرانسه و ايتاليا را شروع كند، سفر خود را لغو كرد و محمدجواد ظريف به جاي رم و پاريس عازم وين شد تا خود شخصا رياست هيات ايراني در اجلاس وين را برعهده گيرد. در خصوص تاثير حوادث تروريستي پاريس در روند تصميم‌گيري مبارزه با تروريسم در نشست بين‌المللي وين3 گفت‌وگويي با جاويد قربان‌اوغلي، كارشناس ارشد مسائل سياست خارجي داشته‌ايم كه در ادامه مي‌آيد.
چه ارتباطي ميان تلاش‌هاي بين‌المللي براي حل و فصل بحران سوريه و حوادث تروريستي پاريس دارد؟
حادثه تروريستي‌اي كه رخ داد با واكنش‌هاي سريع و محكوميت‌هاي شديد رهبران دنيا و از جمله رييس‌جمهور ايران روبه‌رو شد، بسيار تلخ بود و هيچ وجدان آزاده‌اي به هيچ‌وجه كشته شدن تعدادي از انسان‌هاي مظلوم و بي‌گناه را قبول نمي‌كند. در اين مساله كه اين كشتار با شديدترين وجه قابل محكوميت است، ترديدي نيست و كسي نبايد در نفي آن شكي داشته باشد. نكته دومي كه در اين باره بايد گفت آن است كه تروريسم، خوب و بد ندارد و هر كجا باشد و با هر شكلي رخ دهد، بايد محكوم شود. نمي‌توان از استانداردهاي دو گانه تبعيت كرد و در برابر اتفاقات تروريستي كه در لبنان، سوريه، عراق و ايران و... رخ مي‌دهد، سكوت كرد ولي در برابر حوادث تروريستي پاريس واكنشي نشان داد يا آنكه بگوييم حوادث تروريستي در عراق، سوريه، ايران و... بد است ولي اگر در فرانسه يا هر كجاي ديگر رخ بدهد، خوب است. از سوي ديگر، اين حوادث تروريستي نشان داد كه بايد عزم جدي از سوي همه كشورهاي دنيا براي مبارزه با تروريسم شكل بگيرد. به عبارت ديگر، بايد ائتلافي جهاني براي مبارزه با تروريسم ايجاد شود تا اين لكه ننگ از بين رود. خوشبختانه اين مساله از سوي آقاي روحاني در دو سال پيش مطرح شد و ايشان در مجمع عمومي سازمان ملل در سال 2013 ايده جهان عاري از خشونت و افراطي‌گري را مطرح كردند كه تروريسم را هم مورد شموليت خويش قرار مي‌دهد و در نهايت، بايد اين پيام به جهان داده شود كه انساني كه در پاريس با پديده شوم تروريسم روبه‌رو شد با انساني كه در ايران، عراق، سوريه و لبنان و... با تروريسم روبه‌رو است، يكي است و شامل كرامت انساني مي‌شود.
اين حوادث تروريستي چه تاثيري مي‌تواند بر نشست بين‌المللي وين3 داشته باشد؟
قطعا اين حادثه بر اين اجلاس تاثير مي‌گذارد. نكته مهمي كه درباره اين مساله بايد اشاره كنم در رابطه با ماهيت اين مساله است كه با ابهامات بزرگي روبه‌رو است. فرانسه كشور كوچك و كم‌قدرتي نيست كه اين اتفاقات در آنجا به راحتي رخ بدهد. سال قبل هم حادثه تروريستي شارلي ابدو در پاريس رخ داده بود. اين اتفاق دو وجه مي‌تواند داشته باشد؛ وجه اول، ضعف سيستم‌هاي امنيتي و اطلاعاتي فرانسه است و وجه دوم، ناشي از افزايش قدرت و نفوذ گروه‌هاي تروريستي. وجه اول قابل جبران است ولي اگر اين مساله نشات گرفته از وجه دوم باشد، مي‌تواند زنگ‌هاي خطر را براي تمامي كشورهاي دنيا به صدا درآورد كه خطر تروريسم، افراط و خشونت بالاست. در برخي اخبار نيز آمده كه تروريست‌ها شعارهايي در حمايت از گروه‌هاي معارضه سوريه داده‌اند. صحت اين خبرها مشخص نيست ولي فرانسه از جمله كشورهاي حامي گروه‌هاي معارضه است. اگر انفجار هواپيماي روسي در صحراي سيناي مصر را هم در كنار اين مساله قرار دهيم، اين مسائل نشان مي‌دهد كه تروريست‌ها مي‌خواهند دنيا را نشانه بگيرند. از سوي ديگر، يكي از مهم‌ترين مباحث در نشست بين‌المللي سوريه تفكيك معارضين از گروه‌هاي تروريستي براي مشاركت دادن در دولت آتي است. بي‌ترديد حوادث روز جمعه پاريس جو اين كنفرانس را تحت شعاع قرار مي‌دهد كه بايد سريع‌تر اقدام كنند زيرا اين گروه‌ها قابل شناسايي هستند. از سوي ديگر، كشورهايي مانند قطر، تركيه و عربستان در اين اجلاس حضور دارند كه در حمايت از گروه‌هاي تروريستي سوريه در مظان اتهام هستند و اين فرصت خوبي است تا ايران براي مقابله اين كشورها نهايت بهره‌برداري را بكند. به نظرم آقاي ظريف در اين اجلاس بايد اين مساله را در كانون توجه افكارعمومي جهاني قرار دهد كه منشأ اين گروه‌هاي تروريستي كجاست و حاميان آنها چه كساني هستند. ما بايد اين نشانه‌ها را بدهيم و ائتلافي بر عليه حاميان تروريسم ايجاد كنيم تا زمينه‌ها براي استقرار يك دولت مشروع در سوريه فراهم شود.
ايران از مدت‌ها قبل بر مبارزه با تروريسم تاكيد داشته و در سوريه نيز حضور مستشاري دارد. اين اتفاقات مي‌تواند منجر به اين شود تا ايران رهبري مبارزه با تروريسم را برعهده بگيرد؟
اين اتفاق بعيد است زيرا طرف مقابل، اتهاماتي به ايران به اشكال مختلف وارد مي‌كند و هنوز توهماتي دارند. من فكر مي‌كنم پذيرش اين مساله نزديك به صفر است ولي ايران مي‌تواند مبتكر ائتلافي با كشورهايي كه از تروريسم بيزار هستند، باشد تا عليه تروريسم اقدامات جديدي را سامان دهند و از سوي ديگر، بتوانند آن كشورهايي كه حامي داعش و ساير گروه‌هاي تروريستي هستند را تحت فشار قرار دهند و منزوي كنند.
*در حل بحران سوريه دو ديدگاه وجود دارد؛ ديدگاه ايران مبني بر اولويت مبارزه با تروريسم و ديدگاه ديگر كنار رفتن بشاراسد. اين اتفاق به چه ميزان مي‌تواند منجر به اين شود تا ديدگاه ايران در اجلاس وين تفوق يابد؟
ممكن است اين حوادث به تقويت ديدگاه ايران كمك كند كه چنانچه بشار اسد در شرايط كنوني از قدرت كناره‌گيري كند يا بركنار شود منجر به تقويت تروريسم مي‌شود. هم‌اينك اين ديدگاه از سوي بسياري از كشورها به جز چند كشور مانند تركيه و عربستان مورد پذيرش قرار گرفته است و آنها هم مي‌گويند بشاراسد مي‌تواند بخشي از راه‌حل براي خروج از بحران سوريه باشد.
آيا افزايش حجم حملات تروريستي داعش مي‌تواند منجر به تغيير نگاه استراتژيك امريكا نسبت به خاورميانه و حضورشان در منطقه مي‌شود؟
همان طور كه گفتم اين اتفاق يا نشات گرفته از ضعف سيستم‌هاي امنيتي غربي است يا از افزايش قدرت و نفوذ گروه‌هاي تروريستي. در صورتي كه غرب و به ويژه امريكا به اين نتيجه برسد كه قدرت و نفوذ گروه‌هاي تروريستي افزايش يافته است، نگاه‌هاي بيشتر را به خاورميانه معطوف مي‌كند. البته اين توجه بيشتر هم ناشي از تغيير نگاه استراتژيك نيست بلكه مي‌تواند منجر به نگاه متمركزتر باشد. امريكا بايد به اين نتيجه برسد به جاي مخالفت با كشورهايي مانند ايران كه واقعا مخالف تروريسم هستند، با كشورهاي حامي تروريسم مخالفت كند.