رقصِ گاز فلفل در دانشگاه علامه طباطبايي
احسان شريعتي بازگشت به خويشتن را رسالت اصلي دانشجويان اعلام كرد
مريم وحيديان/ عهد و پيمان ياران دبستاني در روز دانشجو هميشه با شور و طراوت اين قشر همراه بوده است. روزي كه قدمتي در تاريخ ايران دارد و يادآور تلخ و شيريني‌هاي بسياري است. دانشگاه علامه نيز شاهد برگزاري مراسمي كاملا دانشجويي بود. برنامه‌اي كه از ابتدا تا پايان با همت و زحمت دانشجويان برگزار شد. اين گفته دانشجويي بود كه پشت تريبون در ابتداي مراسم اعلام كرد كه در اين دانشگاه پس از سال‌ها برنامه‌اي با هويت كاملا دانشجويي برگزار شده است. صحبت‌ها و سخنراني‌ها همه معطوف به تقدير از جايگاه دانشجو در تحولات مهم كشور داشت. دانشجويان به پاي تريبون آمدند و از مطالبات و مشكلات و دردهاي خود گفتند. سخنرانان اين مراسم دكتر احسان شريعتي، مدرس دانشگاه و نجفقلي حبيبي رييس اسبق اين دانشگاه بودند كه به تبيين هويت جنبش دانشجويي و اهميت آگاهي قشر دانشجو تاكيد داشتند و نهايتا در پايان مراسم نيز به سوالات دانشجويان پاسخ دادند. دانشگاه علامه روزي با شور و شوق دانشجويي را سپري كرد اگر چه پايان اين مراسم با حواشي در خور تامل همراه بود.
دانشجو قشر آگاه و پيشگام جامعه است
احسان شريعتي، محقق و مدرس دانشگاه طي سخناني در اين مراسم با بيان اينكه دانشگاه نهادي شكننده است، اظهار كرد: دانشگاه نمادي از نهاد فرهنگ و آگاهي است كه در برابر نهادهاي سنتي و مقتدر جامعه دستخوش فشارها و شكنندگي‌هاي بسياري بوده است. وي با تاكيد بر اينكه دانشجويان به عنوان قشر آگاه و پيشگام جامعه نقش مهمي در پيش و به ويژه پس از انقلاب سال 57 داشته‌اند، خاطرنشان كرد: فسلفه دانشگاه و دانشجو چيزي جز فلسفه دوست داشتن و عشق به دانش و فرزانگي نيست. دانشگاه محلي براي نيل به حقيقت علمي است. اين مدرس دانشگاه با بيان اينكه امروز در كشور از تعريف اصلي دانشگاه بنا به دلايلي فاصله بسياري داريم، ادامه داد: دانشگاه‌ها نه پشت جبهه موسسات تجاري، سياست و ديانت، بلكه بنا به تعريف خود محل پژوهش، جست‌وجوگري، آزادي، آزادانديشي و آزادي بيان است اما امروز هنوز در كشور ما دانشجويان محروم از تحصيل، ستاره‌دار و دانشجويان زنداني حضور دارند. شريعتي در ادامه با انتقاد از سيستم تعليم و تربيت موجود در كشور خاطرنشان كرد: متاسفانه با برخي تغييراتي كه پس از انقلاب در سيستم آموزشي كشورمان انجام شد سيستم تعليم و تربيت ما تبديل به فيلتري براي تربيت و انتخاب نخبگان جهت معرفي به مراكز علمي دنيا شد. وي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود با اشاره به نقش و رسالت دانشجويان در جامعه، گفت: مسووليت دانشجو بازگشت به خويش است و رسالت او اين است كه دانشگاه را به محيطي آزاد و شكوفا تبديل كند و در آن باغي متنوع از گل‌هاي مختلف بپروراند.
تفاوت نوع فعاليت دانشجو از احزاب در آستانه انتخابات
شريعتي با بيان اينكه آرمان‌گرايي و آرمان امروز به واژه‌هايي با بار منفي تبديل شده‌اند، اظهار كرد: گرچه امروز واژه‌هاي آرمان‌گرايي تبديل به واژگاني با بار منفي شده است اما اين آرمان‌گرايي مورد نظر ما با انقلاب‌هاي اخير و تجاربي كه در دنيا به دست آمده مورد آزمون قرار گرفته و محقق شده است. مي‌توانيم هنگامي كه از آزادي، عدالت، توسعه و آگاهي حرف مي‌زنيم اين آرمان‌ها را به نظام‌هاي عملي قابل اجرا تبديل كنيم. او ضمن تاكيد بر اينكه انديشمنداني همچون ماركوزه و سارتر قدرت بالايي براي جنبش دانشجويي قايل بوده و هويت آن را ياري رسان به جنبش طبقاتي در كشور‌ها مي‌دانند، اظهار كرد: نوع فعاليت دانشجويي در آستانه انتخابات بايد از فعاليت حزبي متفاوت باشد. وي افزود: دانشجو بايد پيش از هر چيز جايگاه خويش را بشناسد و براي اين جايگاه مطالباتي داشته باشد. شريعتي ضمن تاكيد بر اينكه دانشجو نمي‌تواند دنباله‌رو احزاب باشد، گفت: دانشجو نبايد در جامعه منفعل باشد و بايد مطالبات و خواسته‌هاي دانشجويي خود را مطرح كند. وي تصريح كرد: دانشگاه بايد بينش، انديشه، حافظه تاريخي و ضمنا ارگان داشته باشد. همچنين دانشجويان بايد از جنبش‌هاي دانشجويي در سراسر تاريخ درس بگيرند.
دانشجو بايد سياسي باشد
نجفقلي حبيبي، رييس اسبق دانشگاه علامه ديگر سخنران اين برنامه بود كه دانشجويان اين دانشگاه با لوح تقديري از مديريت پيشين او در دانشگاه تقدير كردند. حبيبي ضمن تاكيد بر اينكه از پيش از انقلاب تاكنون جنبش دانشجويي نقشي پيشرو در تغييرات سياسي كشور ما داشته اظهار كرد: يكي از اتفاقات مهم دانشجويي كشور اتفاقي بود كه در سال 32 رخ داد و هنوز هم به نيكي از آن ياد مي‌كنيم. حبيبي با بيان اينكه آمادگي و آگاهي ذهني دانشجويان اهميت ويژه‌اي دارد، بيان كرد: دانشجو بايد بداند كه كيست و چه بايد بكند. همچنين مسوولان كشور بايد بدانند كه در قبال دانشجو چه وظايفي دارند. وي افزود: حركت‌ها و فعاليت‌هاي دانشجويي كلاسي است براي اينكه دانشجو براي مساله فردا آماده شود. ما بايد بدانيم كه جوانان امروز مديران فردا هستند و بر اين اساس بايد در دانشگاه براي مسووليت‌هاي آينده آمادگي كسب كنند. در گذشته عده‌اي معتقد بودند كه دانشجو بايد در دانشگاه تنها درس بخواند و فعاليت سياسي نداشته باشد. در حالي كه لازمه آماده شدن براي مسووليت فردا ديد سياسي و تخصص است. از اين نظر دانشجو بايد جامعه را بشناسد. وي با بيان اينكه ما در كجا مي‌خواهيم به جوانان آموزش سياسي دهيم، گفت: اكنون ما احزاب كارآمدي در كشور نداريم تا جوانان در احزاب آموزش سياسي لازم را ببينند. وي افزود: اگر هم گاهي در راه فعاليت‌هاي دانشجويي تندروي‌هايي از سوي دانشجويان صورت بگيرد، نبايد با برخورد‌هاي قهري با آنان رفتار كرد. اگر كودكي در يك خانواده اشتباهي انجام دهد نبايد او را كتك زد يا به زندان انداخت. بر فرض كه حرفي تند بوده و به فردي از مسوولان كشور برمي‌خورد. اين گفته نجفقلي حبيبي با تشويق دانشجويان همراه شد.
دانشجو نبايد نا اميد شود
نجفقلي حبيبي در ادامه سخنان خود تصريح كرد: در هر مقطع تاريخي كه جوانان در برخورد‌ها، گفت‌وگو‌ها و جدال‌ها شركت داشتند، تربيت شده‌اند و نهايتا ديديم كه از ميان آنها مديران كارآمدي بيرون آمده است. وي ضمن تاكيد بر اينكه دانشجو نبايد نااميد شود، اظهار كرد: در زمان انقلاب نيز شرايط سختي حكمفرما بود اما دانشجويان نااميد نشدند و شرايط امروز را رقم زدند. همچنين ما بايد بدانيم كه تلاش‌هاي دانشجويان به هيچ عنوان نبايد معارضه تلقي شود. وي افزود: براي چه كسي خوشايند است كه دانشجو درس بخواند و كلاس برود و نداند در جامعه چه مي‌گذرد؟ آگاهي نسل جوان از موقعيت كشور بسيار اهميت دارد. وي با تاكيد بر اينكه دانشگاه بي‌خطر‌ترين و كم هزينه‌ترين مكان در جامعه براي تربيت سياسي است. دانشجو نبايد دنباله‌روي احزاب باشد. عملا هم ممكن نيست كه احزاب در دانشگاه دفتر و پايگاهي داشته باشند. اين گفته حبيبي با تشويق دانشجويان همراه شد. وي افزود: آرمان‌هاي اين قشر كشور همواره جلوگيري از استبداد، آزادي و جلوگيري از امپرياليسم و سلطه خارجي بوده و هست كه در اسلام اهميت ويژه‌اي دارد. در زمان انقلاب نيز جريان چپ و جبهه ملي و ديگر جريان‌ها مطرح بود و انقلابي كه با پرچمداري امام تشكيل شد، توانست همه آنها را در دل خود جاي دهد. در اين بخش از مراسم اعلام شد كه كليپي براي مراسم آماده شده بود كه به دلايلي از سوي حراست اجازه پخش نيافت.
حاشيه‌ها
از قبل اعلام شده بود كه پس از نشست احسان شريعتي و نجفقلي حبيبي، نشستي ديگري با حضور محمد علي نجفي، مشاور رييس‌جمهور و محسن مهرعليزاده، معاون رييس‌جمهور اصلاحات برگزار مي‌شود اما با وجود آنچه در پوسترها آمده بود برخي صحبت‌ها از گوشه و كنار از عدم حضور نجفي در مراسم خبر مي‌داد.
پس از مراسم اول هنگامي كه دانشجويان همراه با نواي يار دبستاني از سالن خارج مي‌شدند، صداي سرفه‌هاي مكرر شنيده شد. گويا چند نفري همزمان با اتمام برنامه در سالن بهشتي دانشكده حقوق و علوم سياسي پس از پايان مراسم از اسپري گاز فلفل استفاده كرده بودند.
جمعي از دانشجويان در سالن برگزاري مراسم مانده و خواستار پيگيري اين اتفاق شدند. آنها معتقد بودند كه هيچ دانشجويي ضمن تدابير امنيتي دانشگاه در هنگام ورود گاز فلفل به همراه نداشته و بايد از طريق دوربين‌هاي مدار بسته سالن اين موضوع پيگيري شود و نهايتا با حضور سليمي، رييس دانشگاه در سالن شهيد بهشتي دانشكده حقوق، به دانشجوياني كه همچنان مشكل تنفس داشتند و سرفه مي‌كردند، قول پيگيري داده شد.
پرسش و پاسخ
برخي انديشه‌هاي علي شريعتي را در انقلاب 57 بسيار موثر مي‌دانند. آيا نظام تشكيل شده پس از انقلاب 57 شباهتي به مدل مطلوب شريعتي دارد؟
شريعتي: بسياري شريعتي را مسوول اتفاقاتي كه پس از او رخ داده مي‌دانند. بايد بدانيم كه شريعتي متفكر نظام نبود بلكه او متفكر نهضت‌ها بود. حتي اگر از انديشه‌هاي شريعتي نظامي ساخته شود اگر نظامي جزمي و سيستم ساز باشد شباهتي به تفكرات او ندارد. شريعتي با فاصله طبقاتي مخالف بود. او با زر و زور و تزوير مبارزه مي‌كرد و هر حكومت سياسي با اين ويژگي‌‌ها را نقد مي‌كرد. او مخالف نظام سرمايه داري بود. يك بار از فوكو درباره انقلاب ايران پرسيدند كه آيا حكومتي ديني مي‌تواند حكومتي موفق باشد. او پاسخ مي‌دهد كه ما با ديني بودن حكومت‌ها مشكلي نداريم بلكه با خود حكومت‌ها مشكل داريم. نلسون ماندلا معتقد بود كه نبايد با آدم‌ها مبارزه كرد بلكه با سيستم‌ها بايد مبارزه كرد.
حبيبي: شريعتي تاثير عميقي در انقلاب 57 داشت. بسياري از انديشه‌هاي او شعار انقلابي مردم بود. اين گفته او كه شهيد قلب تاريخ است باعث شد كه مردم در فضاي انقلاب شركت كنند. متاسفانه عمر شريعتي به انقلاب نرسيد و همچنين ديگر متفكرين انقلابي ما همچون مطهري در زمان تبيين قانون اساسي نبودند. اين به ضرر خود ما است كه به نام اسلام و دين كه در اساس پاك و درست است بر ضد آن رفتار شود.