دستور كار روحاني در سفر به اروپا
جنگ با غول دوم
مهتاب قلي‌زاده/ خودش را براي نبرد در سه جبهه آماده كرده بود؛ «مذاكرات هسته‌اي»، «اقتصادي كه شبيه يك ويرانه بود» و «دلگرم كردن مردم به فضاي سياسي». حالا كه در نبرد هسته‌اي پيروز شده، خودش را براي گود اقتصادي مسلح مي‌كند. اين هفته راهي ايتاليا و فرانسه است؛ سفري براي مذاكرات دو جانبه اقتصادي؛ آنچه حدود 10 سال است ايران و اروپا تجربه‌اش نكرده‌اند. محمود احمدي‌نژاد هيچگاه سفرهايش به اروپا، رنگ و بوي مذاكرات دو جانبه اقتصادي نداشت.
حالا روحاني به سفري مي‌رود كه نه تنها توجه فعالان اقتصادي داخلي را به خود جلب مي‌كند كه به شركت‌هاي مهم اقتصادي اروپا هم چشمك مي‌زند. قراردادهايي با «ايرباس» و «پژو» شايد مهم‌ترين دستاوردهاي اين سفر مي‌شود. هرچند از محافل غيررسمي افراد بلند پايه دولت خبر مي‌رسد كه رقابت تنگاتنگي ميان «بويينگ» و «ايرباس» براي بستن قرارداد با كشورمان به وجود آمده است، اما از همين محافل هم خبر مي‌رسد كه ايرباس‌هايي با عمر سه و نهايت چهار ساله، نوروز نشده به ايران مي‌رسند.
سخت‌گيرترين يا مثبت‌ترين
فرانسه يكي از اروپايي‌هايي بود كه در روند مذاكرات هسته‌اي ايران و 1+5 سخت‌گيري‌هاي عجيبي از خود نشان داد. شايد از همين‌رو بود كه پس از آشكار شدن نخستين سيگنال‌هاي مثبت از توافق هسته‌اي فعالان فرانسوي هم پالس‌هاي مثبتي براي مذاكره با ايران فرستادند. نخستين جرقه‌هاي اين پالس‌ها هم مرداد ماه امسال بود. همان زمان كه «لوران فابيوس»، به عنوان نخستين وزير خارجه يك كشور اروپايي به تهران آمد. پس از سفر او بود كه «توتال» اعلام كرد فعاليت‌هاي نفتي‌اش را در ايران از سر مي‌گيرد؛ فرانسه و انگلستان نخستين هيات‌هاي‌شان را پس از اعلام توافق اوليه به ايران فرستادند؛ خبرهايي از «پژو» و «رنو» براي سرمايه‌گذاري در كشور به گوش رسيد؛ پاييز امسال هياتي صد نفره از مديران شركت‌هاي بزرگ فرانسوي از جمله شركت نفتي «توتال»، صنايع خودروسازي «پژو» و صنايع هواپيماسازي «ايرباس» راهي تهران شدند. نمايندگان شركت‌هاي كوچك‌تر در عرصه صنايع كشاورزي، خدمات حمل و نقل و داروسازي هم در اين سفر حضور داشتند. آنها حتي از حوزه‌هاي كشاورزي و سلامت هم چشم نپوشيدند و سخن از تشكيل كميته‌هاي مشترك همكاري براي اين حوزه‌ها به ميان آمد. اتفاقا همان زمان بود كه فابيوس در نشست خبري با همتاي ايراني‌اش گفت كه حامل پيام دعوت رييس‌جمهوري فرانسه از روحاني براي حضور در كشورش است.اوج ماجرا اما دعوت مسوولان فرانسه از وزير راه و شهرسازي ايران براي حضور در نمايشگاه صنايع هوانوردي جهان در پاريس بود؛ آمادگي شركت‌هاي بيمه‌اي اروپايي براي ورود به بازار هواپيمايي ايران نويد جوان‌تر شدن معدل سني اين ناوگان را داد. عباس آخوندي، وزير راه و ترابري ايران هم روز شنبه و ساعاتي پيش از اعلام اجراي برجام گفته بود ايران و شركت ايرباس فرانسه بر سر معامله ۱۱۴ فروند هواپيما به توافق رسيده‌اند. او البته توضيح داده بود كه وزير راه افزود: «در مجموع ۵۰۰ فروند هواپيما نياز است كه با يك حساب سرانگشتي مجموعا ۵۰ ميليارد دلار براي تامين آنها نياز داريم؛ در حالي كه اين ميزان پول اصلا در ايران وجود خارجي ندارد.»نكته آنكه وزير خارجه فرانسه در اين ميان اعلام كرد كشورش مايل است براي تنش جاري ميان تهران و رياض، كاري انجام دهد. فابيوس روز دوشنبه (28 دي‌ماه) در ملاقات با ملك سلمان و ديگر مقام‌هاي عربستان سعودي گفته بود: نظر ما بر تلاش در راستاي كاهش مناقشه است. فرانسه مي‌خواهد در اين زمينه و ساير مسائل با پرزيدنت روحاني در سفرش به پاريس گفت‌وگو كند.
گويند سنگ لعل شود در مقام صبر
حالا روحاني رهسپار رُم و بعد هم پاريس است؛ سفري كه قرار بود پيش از اينها و در بيست و سوم آبان ماه انجام شود. خونين‌ترين حملات تروريستي به فرانسه اما در همان روزها رخ داد و سفر حسن روحاني لغو شد. در برنامه پيشين، قرار بود روحاني در دو كشور اروپايي مذاكرات نخستين اقتصادي را كليد بزند و بعد هيات‌هاي تجاري ايران در اروپا قراردادهاي نهايي را ببندند. حالا اما خبر مي‌رسد خود رييس‌جمهوري پاي قراردادهاي احتمالي را امضا مي‌زند.
ايراني‌ها حالا از روابط گذشته‌شان درس گرفته‌اند. در مذاكره براي جذب سرمايه‌گذار خارجي و ورود شركت‌هاي خارجي به كشور بيش از پيش دنبال جذب سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي هستند. ايراني‌هاي امروز با 15- 10سال پيش خيلي فرق كرده‌اند. تجربه «پژو» به عنوان بزرگ‌ترين نمونه‌اي كه پس از تحريم‌ها به راحتي دست ايران را در پوست گردو گذاشت و كشور را ترك كرد به ايراني‌ها ياد داده كه بدون سرمايه‌گذاري مستقيم و انتقال فناوري، دست‌شان به جايي بند نيست.
فولاد، ساختمان، خودرو، چرم، دارو و...
حالا به گفته معاون ارتباطات و اطلاع‌رساني دفتر رييس‌جمهوري، روحاني در رُم مقام‌هاي اقتصادي ايتاليا را خواهد ديد و بعد به واتيكان مي‌رود. روزهاي نخستين آذر ماه امسال بود كه هياتي 360 نفره از فعالان اقتصادي ايتاليا به ايران آمدند. صنايع خودروسازي و چرم اين كشور جذابيت‌هاي زيادي براي ايران دارد. در سفر اقتصادي‌هاي ايتاليا به تهران، توافقنامه‌هايي در صنعت چرم از جمله آموزش تخصصي، انتقال فناوري‌هاي جديد، مدرن‌سازي و تاسيس يك مركز مدرن چرم امضا شد. همچنين توافقنامه‌هايي براي گسترش فعاليت‌هاي فرهنگي براي توسعه گردشگري، با يكي از مقام‌هاي اسبق وزارت فرهنگ ايتاليا و «مجيد ملانوروزي»، مديركل مركز هنرهاي تجسمي به امضا رسيد. وزير صنعت، معدن و تجارت ايران همان زمان گفته بود: متاسفانه در سال‌هايي كه گذشت حجم مبادلات دو كشور به حداقل رسيد ولي در همين شرايط هم حجم مبادلات دو كشور 5/1 ميليارد دلار است.
محسن جلالپور، رييس اتاق بازرگاني ايران هم خبر داده كه «بخش فولاد ايران در ايتاليا قرارداد خواهد بست، بخش ساخت و ساز و Construction هم قراداد خواهد بست، بخش داروهاي گياهي هم قرارداد خواهد بست و در هر دو كشور مجموعه‌هايي از كارهاي مختلف را انجام خواهيم داد.»
ديپلماسي را ياد بگيريم
يكي از هم‌سفران امروز حسن روحاني، «محمدرضا نجفي‌منش» است. او امروز عضو اتاق مشترك بازگاني ايران و فرانسه است و پيش از اين هم رييس انجمن قطعه‌سازان ايران بود. نجفي‌منش به «اعتماد» مي‌گويد: هدف اصلي از سفر رييس‌جمهوري و فعالان اقتصادي به ايتاليا و فرانسه، از سرگيري ارتباط‌هاي اقتصادي و در كنار آن تلاش براي نزديكي‌هاي سياسي ميان كشورها است. به همين خاطر حضور رييس‌جمهوري و فعالان اقتصادي در كنار يكديگر مي‌تواند به اين دو هدف ياري رساند. به‌قطع در اين سفر چند قرارداد امضا مي‌شود كه البته فعلا ما به عنوان همراهان رييس‌جمهوري و فعالان اقتصادي از آن بي‌خبريم اما وعده داده شده كه قراردادهاي مفيدي امضا شود.
او توضيح مي‌دهد: گويا اين سفر تفاوت‌هايي با قبل دارد، از جمله همراهي هيات وسيع‌تري. نجفي‌منش ادامه مي‌دهد: همين چند روز پيش كه رييس‌جمهوري چين در ايران حضور داشت، حدود 800 نفر وي را همراهي مي‌كردند. خوشبختانه اين رويه در ايران هم اجرايي شد و در سفر به فرانسه فعالان اقتصادي ايران با هدف همكاري اقتصادي با همتايان فرانسوي خود، روحاني را همراهي مي‌كنند. بالطبع زماني كه رييس‌جمهوري يك كشور در كنار فعالان اقتصادي به جايي سفر مي‌كند، پيامي مخابره مي‌شود كه نشان‌دهنده عزم يك دولت براي گسترش و توسعه صنعت و اقتصاد است.
به گفته اين فعال اقتصادي فرانسه در زمينه‌هاي خودرو، كشاورزي، هواپيماسازي، ساختمان، محيط زيست و گردشگري، كشور توانايي است و همكاري دو جانبه بين ايران و فرانسه مي‌تواند ما را در زمينه رفع كمبودها در حوزه‌هايي كه گفته شد، ياري كند. البته بايد به ياد داشته باشيم كه قبلا هم همكاري‌هاي گسترده‌اي بين ايران و فرانسه در زمينه خودروسازي وجود داشت ولي با فشار امريكا، آنها مجبور شدند ما را رها كنند. هر چند كه اين عمل خواست طرف فرانسوي نبود ولي به هر حال آنها ما را رها كردند. نجفي‌منش تاكيد كرد: لازم است كه در دوره جديد توجه بيشتري به قراردادهايي كه نوشته مي‌شود، داشته باشيم تا مانند گذشته دچار مشكل نشويم. از سوي ديگر بايد از دوره پيش برجام آموخته باشيم كه اجازه ندهيم تضادها به مرحله حاد برسد و تلاش كنيم مسائل را در حوزه ديپلماسي حل كنيم.