توافق بر سر فريز نفتي بدون ايران بعيد نيست
محمد علي خطيبي ٭
عربستان كم‌كم حساسيت خود را نسبت به قيمت نفت آشكار كرده است. به نظر مي‌رسد قيمت نفت از آستانه تحمل اين توليد‌كننده بزرگ نفتي پايين‌تر آمده است از اين رو حاضر است در كنار ديگر توليدكنندگان اوپكي و غير اوپكي بنشيند تا طرحي براي حمايت از قيمت‌ها فراهم آورد.
نشست امروز توليدكنندگان نفتي در دوحه را بايد بر همين اساس مورد ارزيابي قرار داد. اين تنها عربستان نيست كه با حجم عظيم توليداتش نگراني خود از تداوم كاهش قيمت‌ها را آشكار كرده است. روسيه، ديگر توليد‌كننده بزرگ نفتي نيز در اين زمينه با عربستان همراه است و حمايت خود از طرح فريز نفتي را اعلام كرده است.
نشست فردا در شرايطي برگزار مي‌شود كه كاهش قيمت نفت دو سالگي خود را هم رد كرد و وارد سه‌سالگي شد. كاهش قيمت نفت را مي‌توان اهرم فشاري بر همه توليدكنندگان نفتي دانست اما به نظر مي‌رسد توان كشورهايي كه نفع خود را در كاهش قيمت‌ها مي‌جستند نيز براي رويارويي با نفت ارزان، تمام شده است. همين اتفاق موجب شد حامي بزرگ نفت ارزان به فكر تغيير رويه بيفتد. در اين ميان ايران نقشي مهم و اساسي را داراست. وزير نفت ايران از حضور در اين جلسه سر باز زد و نماينده ايران در اوپك را براي حضور در اين اجلاس راهي كرد. چنين برخوردي از قبل قابل پيش‌بيني بود چرا كه ايران در سال‌هاي اخير با شرايط بسيار ويژه‌اي روبه‌رو بود و تحريم‌هاي نفتي توان ايران را در بازار جهاني نفت كاهش داد. هر چند با توافقات هسته‌اي منع پيشين كنار رفت ولي كشورهاي ديگر صادركننده تلاش داشتند تا ايران را مجبور كنند كه سطح صادرات خود را در سطح شرايط تحريم نگه‌دارد كه طبيعتا اين حرف كاملا غلط است. نخستين حقي كه براي كشوري در شرايط ايران قايل مي‌شوند بازگشت به سطح توليد و صادرات قبل از تحريم‌ها است و هرگاه ايران صادراتي مشابه آنچه در سال 1388 و 1389 داشت، آن‌گاه مي‌توان بر سر ثابت نگه داشتن صادرات به نتيجه رسيد.
در اين راستا بايد چند نكته را مد نظر قرار داد:
1 – به نظر نمي‌رسد كاهش صادرات نفت گزينه مقبولي براي صادركنندگان عربي نفت باشد. در سال‌هاي عدم حضور ايران، كشورهاي نفت‌خيز بنا بر توان‌شان سعي كردند بخشي از بازار ايران را در اختيار بگيرند. زياده روي در اين امر بدان جا رسيد كه دو ميليون اضافه توليد در بازار وجود دارد اما كسي حاضر به عقب‌نشيني نيست.
2 – بي‌اعتنايي توليدكنندگان نفت به كاهش توليد و صادرات، سبب شد طرح فريز نفتي از سوي برخي كشورها پيشنهاد شود. پيشنهاد‌دهندگان، در نظر دارند با ارايه اين طرح و همراه كردن ايران، سهم كشورها از بازار جهاني نفت را در سطح فعلي تثبيت كنند و طبيعتا اين موضوع با حمايت ايران روبه‌رو نخواهد شد .
3 – با توجه به اينكه عربستان و روسيه توان تحمل نفت ارزان‌تر از اين را ندارند، ممكن است حتي با وجودهمراه نشدن ايران، نسبت به اجرايي كردن اين پيشنهاد اقدام كنند. اين اتفاق مي‌تواند اتفاق مثبتي براي ايران تلقي شود.
آنچه قابل پيش بيني است اينكه در صورتي‌كه صادرات نفت افزايش پيدا نكند، اضافه عرضه كنوني در يكي دو سال آينده جذب بازار خواهند شد و توازن را به وجود خواهند آورد. اگر با عينك خوش‌بيني شرايط مورد بررسي قرار گيرد نشست فردا مي‌تواند يك اتفاق خوب در بازار بحران زده نفت تلقي شود. ٭ نماينده پيشين ايران در اوپك