هشدار درباره پديده خودكشي تقليدي
سامان توكلي
روانپزشك
اين روزها مرتب اخباري از خودكشي افراد مختلف در سطح شهر تهران و در شرايطي ميشنويم كه در ملأ عام و در معرض ديد جامعه انجام ميشوند. بررسي زمينههاي فردي و اجتماعي اين نوع از خودكشي اهميت دارد و در كنار آن و با افزايش تعداد اين موارد در روزها و هفتههاي اخير، اين نگراني وجود دارد كه اين نوع خودكشي تبديل به يك مشكل اجتماعي شود و گسترش يابد. يكي از عوامل و پديدههايي كه در نوشتارگان مربوط به خودكشي و عوامل موثر بر آن به آن پرداخته شده، احتمال افزايش موارد خودكشي به دنبال خودكشي افراد صاحبنام و انتشار وسيع اخبار مربوط به آن است. نمونههاي متعددي وجود دارند كه به دنبال خودكشي افراد محبوب و سرشناس و انعكاس رسانهاي وسيع آن، دستكم تا مدتي، شيوع خودكشي بهطور كل و خودكشي با همان روش بهطور خاص، ممكن است افزايش پيدا كند.
اين موارد باعث شده است تا به موضوع خودكشي تقليدي به عنوان يك پديده اجتماعي مرتبط با خودكشي پرداخته شود و از جمله به نقش رسانهها در افزايش آن توجه شود. مراجع معتبر مرتبط با سلامت روان و پيشگيري از خودكشي راهنماها و دستورالعملهاي مفيدي براي رسانهها پيشنهاد و در آن شرح دادهاند كه نحوه انتشار اخبار مرتبط با خودكشي به چه شكلي باشد و نباشد و تاثير آن بر ميزان موارد خودكشي مورد توجه قرار گرفته است.
در هفتهها و روزهاي اخير با خبر چندين مورد خودكشي در خيابانها و مكانهاي عمومي مواجه بودهايم. در دوران رسانهها و شبكههاي اين اخبار به شكلي وسيع و با ذكر جزييات و عكس منتشر ميشوند و به سرعت هم در معرض ديد تعداد زيادي از افراد قرار ميگيرند.
با تكرار اين موارد، اين نگراني وجود دارد كه انعكاس و انتشار وسيع اين اخبار، بدون در نظر گرفتن ظرايف مربوط به آن موجب گسترش اين پديده شود و موضوع را به پديدهاي اجتماعي و فراگير تبديل كند. به نظر ميرسد، انجمنها و سازمانهاي مرتبط با سلامت و سلامت روان، وزارت بهداشت و رسانهها و سازمانهاي مرتبط با آن لازم است در اين زمينه اطلاعرساني كنند تا هم رسانههايي مانند صداوسيما و نشريات و هم افراد در رسانهها و شبكههاي مجازي درباره اين پديده بيشتر بدانند و از پيامد انتشار اين نوع اخبار آگاه شوند و در انعكاس اخبار مربوط به خودكشي از راهنماهاي مربوط با آن استفاده كنند.
با همين هدف، كتابچه «راهنماي انعكاس خبر خودكشي در رسانهها» سال ۱۳۸۶ به وسيله دفتر سلامت رواني- اجتماعي و اعتياد وزارت بهداشت، با همكاري معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي كرمان، تهيه شده است. جداي از وظايف سازمانها و انجمنهاي مرتبط، هر كدام از ما ميتوانيم به سهم خود در رعايت اين موارد و آگاهسازي اطرافيان خود كمك كنيم.