نمايشي به نويسندگي عباس جمالي و كارگرداني مرتضي ميرمنتظمي
«فيل قرمز» در آمستردام و پاريس به صحنه مي‌رود
پيام رضايي
نمايش «فيل قرمز» به نويسندگي عباس جمالي و كارگرداني مرتضي ميرمنتظمي در تيرماه امسال در آمستردام و پاريس به صحنه خواهد رفت. «فيل قرمز » سال گذشته نيز در ژاپن به روي صحنه رفته بود. ميرمنتظمي در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: اين اجراها در ادامه حضور در ژاپن است. «نمايش «فيل قرمز» را نخستين بار سال گذشته در ژاپن اجرا كرديم. در آن جشنواره استقبال خوبي از كار ما شد. مديران فستيوال‌ها و كمپاني‌هاي مختلف هم بودند كه از ما براي اجرا دعوت كردند و اين دو سفر پيش رو به آمستردام و پاريس به دعوت همان‌هااست.» البته اين اجرا در مقايسه با اجراي ژاپن تغييراتي نيز داشته است: «من در كار تغييراتي ايجاد كردم. در ابتدا اين كار يك بازيگر داشت. براساس صحبت‌هايي كه داشتيم عباس جمالي دوباره متن را بازنويسي كرد و حالا ما با سه بازيگر اجرا مي‌كنيم. البته داستان هم كمي تغيير كرده. » او مي‌گويد: در تمرينات به اين نتيجه رسيده كه اين تغييرات را اعمال كند. «براي من اين‌گونه است كه در تمرين مشخص مي‌شود كار چه خواهد شد. مي‌شود اين‌طور بيان كرد كه خود تمرين به من گفت بايد سه بازيگر باشد. با اينكه ما براي جشنواره مشكلاتي داشتيم چون دوبازيگر اضافه كرده بوديم، اما عباس جمالي نوشت. به نوعي كار بازنويسي اجراي ژاپن است كه خود آن اجرا هم بازنويسي نمايش فركانس بود.»
مير منتظمي در سال 92 نمايش «فركانس» را در ايران به صحنه برد و مي‌گويد كه اين اثر ادامه همان نمايش است: «اين كار يك جورهايي در ادامه نمايش «فركانس» است كه من در سال 92 آن را اجرا كردم. يعني خيلي شبيه به آن كار است. در مورد يك فرمانده جنگ است كه از جنگ برگشته و در يك مكان مراقبت شده قرار گرفته است. اين مكان ويژگي‌هاي خاص خودش را دارد. در واقع اين فرمانده جنگ در وضعيت‌هاي مختلف با آدم‌هاي مختلف زندگي‌اش سرو كار دارد. با مادر، دختر، همسر و دوستش.»
مرتضي ميرمنتظمي كه تاكنون اجراهاي بين‌المللي در كشورهاي مختلف ازجمله ايتاليا، لهستان، چك، ژاپن، ارمنستان، بلاروس، كره جنوبي به‌روي صحنه برده است، درباره مقايسه تئاتر ما به تئاتر جهان مي‌گويد: «ما از جنبه نرم‌افزاري برابري مي‌كنيم و حتي مي‌توان گفت كه در برخي جاها جلوتر هم هستيم. اما در جنبه سخت‌افزاري بسيار عقبيم. ما ايده‌هاي خوبي داريم اما شرايط اجرا چندان مهيا نيست.»
با اين‌همه او معتقد است كه هنوز نمي‌توان تئاتر ايران را بين‌المللي دانست: «نه هنوز. چون ما مي‌توانيم درباره اشخاص صحبت كنيم نه تئاتر ايران. مي‌توانيم بگوييم امير كوهستاني اما نمي‌توانيم بگوييم تئاتر ايران در عرصه بين‌المللي. براي همين نمي‌توانيم جمع ببنديم و بگوييم تئاتر ما. خيلي از كارگردان‌ها و گروه‌هاي ما نمي‌خواهند اين نگاه را داشته باشند. فكر مي‌كنم تئاتر ما هنوز به آن نقطه نرسيده و فقط درباره افرادي حرف مي‌زنيم كه تعدادشان بسيار كم است.»
او درباره نتايج اين تعامل بين‌المللي نيز حرف‌هايي دارد. «اگر اين تعامل وجود داشته باشد مي‌توانيم در همه زمينه‌ها خودمان را بهروز كنيم. تئاتر كه مال ما نبوده است. ما وارد كرديم پس نمي‌توانيم فقط به داشته‌هاي خودمان اكتفا كنيم. بايد مراوده كنيم. اينترنت هم جوابگو نيست. بايد برويم، ببينيم، كار مشترك كنيم و به‌طور كلي هم‌كلام شويم. قطعا كيفيت كارها بالاتر خواهدرفت.» اما مرتضي ميرمنتظمي بيشترين دستاورد اين حضور و تعامل جهاني را احترام به جايگاه مخاطب مي‌داند: «نكته ديگري كه بسيار مهم است و مي‌تواند در اين تعاملات بين‌المللي تقويت شود مساله احترام به تماشاگر است. آنها خيلي به تماشاگران‌شان احترام مي‌گذارند. به شعور و شخصيت او احترام مي‌گذارند. اما به نظر من در اينجا ما بعضي جاها اين كار را نمي‌كنيم. اگر سطح تئاتر ما و نه فقط برخي اشخاص خاص، به سطحي جهاني برسد شايد ما هم به مخاطب‌مان احترام بيشتري بگذاريم و جاي انتخاب بيشتري به او بدهيم.»
«فيل قرمز» تاكنون در ايران اجرا نشده و شهر آمستردام با سه اجرا در سوم و چهارم تيرماه (۲۳ و ۲۴ ژوئن) و شهر پاريس با دو اجرا در ۱۵ و ۱۶ تيرماه (۲۸ و ۲۹ژوئن) ميزبان اين نمايش خواهد بود.