اتحاديه اروپا در حمايت قاطع از توافق هسته‌اي بيانيه صادر كرد
هشدار برجامي اروپا به ترامپ
گروه ديپلماسي
وزراي امور خارجه كشورهاي اروپايي شامگاه يكشنبه و صبح دوشنبه دور هم جمع شدند تا در خصوص جهان پس از ترامپ به نتيجه واحدي برسند. هرچند كه ابتدا گفته شد اين جلسات براي بحث در خصوص اختلاف نظرها ميان اروپا و دولت جديد امريكا در خصوص پرونده‌هاي مهم روسيه و توافق هسته‌اي ايران است اما زماني كه وزرا دور هم نشستند از هر دري سخن گفتند چرا كه دقيقا پرونده‌هاي مورد اختلاف قاره سبزنشين‌ها با كاخ سفيد يك يا دو مورد نيست و شايد مهم‌ترين آنها اختلاف با امريكا در خصوص چگونگي مواجه با تحريم‌هاي روسيه، برخورد با توافق هسته‌اي ايران يا مساله توافق در خصوص تغييرات جوي باشد. نشست‌هاي فوق‌العاده شب يكشنبه و البته نشست از پيش تعيين شده دوشنبه صبح وزراي امور خارجه كشورهاي اروپايي در بروكسل به خوبي نشان داد كه تا چه اندازه پيروزي مردي كه همه اروپا عليه او بسيج شده بودند و يكصدا نسبت به انتخاب او هشدار داده بودند، همه را شوكه كرده و البته در بهت فرو برده است. اتحاديه اروپا در بسياري از مسائل به كمك و همكاري با امريكا وابسته است و اين در حالي است كه ترامپ پايه‌اي‌ترين اصول همكاري فراآتلانتيكي را كه تعهد امريكا به كمك به تامين امنيت اروپا بوده را نيز قبول ندارد. برخي منابع مي‌گويند كه تيم پيرامون ترامپ به درخواست‌هاي ديپلمات‌هاي اروپايي با وي در امريكا جواب سر بالا مي‌دهند و همين امتناع كه احتمالا تلافي مخالفت‌هاي رهبران اروپايي با ترامپ در روزهاي رقابت‌هاي انتخاباتي در امريكا باشد، سياستمداران و استراتژيست‌هاي قاره سبز را در ابهام بيشتري فرو برده است. فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كه شام كاري يكشنبه ابتكار وي بود پس از ديدار با وزراي امور خارجه برخي كشورهاي اروپايي در پشت درهاي بسته خطاب به خبرنگاران گفت: كشورهاي عضو اتحاديه اروپا شركاي امريكا باقي مي‌مانند اما پايه‌هاي اين شراكت، ارزش‌ها، اصول و منابع اروپايي خواهد بود. مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در اين رويارويي با كنجكاوي خبرنگاراني كه گمان نمي‌كردند روزي از اروپايي‌ها در خصوص نحوه برخورد با رييس‌جمهور منتخب امريكا سوال كنند تاكيد كرد كه او به رهبران 28 كشور اروپايي تاكيد كرده كه قاره سبز نشين‌ها بايد در خصوص مسائل دفاعي و امنيتي روي پاي خود بايستند و به استقلال دست پيدا كنند. وي در اين خصوص گفت: ما بايد اتحاد اروپايي حول چندين محور كه تامين آنها در چندماه آتي بسيار مهم است را تقويت كنيم. موگريني در حالي از اتحاد اروپايي‌ها سخن مي‌گويد كه وزراي امور خارجه فرانسه و بريتانيا مي‌گويند كه نمي‌توان به انتخاب ترامپ در رقابت‌هاي رياست‌جمهوري امريكا نام بحران را داد و از سوي ديگر دولت ضدمهاجر مجارستان هم اعتقاد دارد كه سياست‌هاي رييس‌جمهور منتخب امريكا در قبال مساله مهاجران و ديگر پديده‌هاي بين‌الملل بسيار مناسب و در خور ستايش است. در حالي كه پايبندي ترامپ به شعارهاي انتخاباتي‌اش هنوز مشخص نيست و وي در برخي مصاحبه‌هاي مطبوعاتي و رسانه‌اي پس از پيروزي در انتخابات تعديل‌هايي در برخي مواضع ايجاد كرده است، به نظر مي‌رسد كه اروپايي‌ها نتوانستند در برابر اين مرد ناشناخته سياست صبوري و انتظار را در پيش بگيرند و ترجيح دادند در همان ابتداي ماجرا تكليف خود با دولت جديد امريكا را مشخص كنند. وزير امور خارجه بل‍ژيك در اين خصوص مي گويد: ما در چندماه آتي بايد موضع‌گيري‌هاي دولت جديد امريكا را ببينيم. من و همتاها در اروپا هنوز منتظر هستيم كه ببينيم نتيجه تغيير قدرت در امريكا چه خواهد بود. ما هركاري مي‌كنيم تا با تماس مستقيم و مثبت با دولت آتي در دوره انتقالي جاري باشيم. اروپايي‌ها كه روزهاي يكشنبه و دوشنبه دور هم جمع شده بودند پشت درهاي بسته نسبت به پايه‌هاي متزلزل اتحاد فراآتلانتيكي كه پس از جنگ جهاني دوم ميان اروپا و امريكا به وجود آمده بود ابراز نگراني عميق كردند. اروپايي‌ها مي‌گويند كه از اين پس بايد در دو مقوله دفاع از خود و تامين امنيت‌شان و همچنين مسائل قدرت نرم كه به شكل سنتي سوژه‌هاي مورد همپوشاني هر دو طرف بوده، مستقلا تصميم‌گيري كنند. حتي برخي مقام‌هاي اروپايي پا را از اين هم فراتر نهاده‌اند و ادعا كرده‌اند كه اروپايي‌ها بايد به چنان اتحاد و قدرتي دست پيدا كنند كه در برخي مناطق جهان و همچنين برخي معادله‌ها مقابل امريكا بايستند و حتي نفوذ امريكا را مهار كنند. البته كه منتقدان چنين رويكردي مي‌گويند اين رويكردها در محدوده حرف باقي مي‌ماند و هرگز عملي نخواهد شد.
سازمان ملل اجراي موفق برجام را تضمين كند
موگريني به عنوان مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا از نخستين ساعت‌هاي انتشار خبر پيروزي دونالد ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا تلاش كرد از حجم نگراني‌ها نسبت به تحقق ادعاهاي پيشين ترامپ در مورد پاره كردن برجام يا مذاكره دوباره بر سر آن بكاهد. وي پس از نشست شبانه با برخي وزراي امور خارجه اتحاديه نيز بار ديگر بر ماهيت چندجانبه بودن برجام تاكيد كرد و گفت: قبل از هر چيز بايد بر لزوم همكاري در نظام چندجانبه تاكيد كنم. براي ما بسيار مهم است كه روي اجراي توافق تغييرات آب و هوايي، منع اشاعه و محافظت از توافق هسته‌اي با ايران و به‌علاوه تجارت و بحران‌هايي كه تمام اطراف‌مان را فرا گرفته است، كار كنيم. ما در طول هشت سال اخير به خوبي با امريكا همكاري كرديم و خواهان يك رابطه قوي و نزديك با واشنگتن در دولت آينده هستيم. وي در ادامه افزود: در خصوص برجام نيز بگذاريد بسيار شفاف و صريح بگويم كه اين يك توافق دو‌جانبه نيست، بلكه توافقي چند جانبه است كه در قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل مورد تاييد قرار گرفته است. بنابراين، اين به نفع ما و به نفع وظيفه سازمان ملل است كه تضمين كند اين توافق به‌طور كامل و در تمام طول مدت اين توافق كه 10 سال است، اجرا مي‌شود. من شخصا يك وظيفه مشخص دارم تا تضمين كنم كه توافق از سوي تمام طرف‌ها اجرا مي‌شود و به‌طور قطع اين مساله به نفع اروپا است. بنابراين ما آن را يكي از عناصر كليدي قلمداد مي‌كنيم كه تغيير نخواهد كرد. توافق هسته‌اي با ايران يكي از چندين مساله كليدي است كه منافع اروپا در آن بسيار روشن است و براي ما اهميت دارد.
بيانيه 10بندي اتحاديه اروپا با موضوع ايران
وزراي امور خارجه اتحاديه اروپا كه روز دوشنبه در نشست رسمي در بروكسل گردهم آمده بودند بر يك نكته اتفاق نظر داشتند كه بايد تا زمان مشخص شدن وضعيت امريكا و اتحاد اروپا در سايه دولت ترامپ، بر نقش اين اتحاديه در پرونده‌هاي منطقه‌اي بيفزايند. در حالي كه نشست روز دوشنبه به وزراي امور خارجه اتحاديه اختصاص داشت اما گفته مي‌شود كه به زودي وزراي دفاع كشورهاي عضو اتحاديه نيز با هم ديدار خواهند كرد تا در خصوص وضعيت ناتو در سايه رياست‌جمهوري ترامپ و چالش‌هاي پيش روي اين نهاد نظامي با هم بحث و تبادل نظر كنند. رويترز در اين خصوص مي‌نويسد: وزراي امور خارجه در نخستين تصميم‌گيري جمعي خود سراغ حمايت قاطع و صريح از برجام رفتند. همان توافقي كه ترامپ آن را بدترين در نوع خود خوانده بود. در بيانيه 10بندي كه در اين خصوص از سوي اتحاديه اروپا منتشر شد، آمده است كه اتحاديه اروپا به برنامه جامع اقدام مشتركي كه آلمان، بريتانيا و فرانسه با ايران در خصوص آن به توافق رسيده‌اند، پايبندي كامل دارد. در اين 10 بند كه خبرگزاري فارس آن را ترجمه و منتشر كرده چند بند به تاكيد بر اجراي برجام، لغو كامل تحريم‌هاي هسته‌اي، تعهد جامعه جهاني به همكاري اقتصادي و تجاري و مالي با ايران تاكيد شده و در دو بند هم ادعاهاي گذشته در خصوص آنچه فعاليت‌هاي منفي ايران در منطقه خوانده مي‌شود و همچنين مساله نقض حقوق بشر مورد ادعاي غرب در ايران تكرار شده است:
با استناد به رايزني‌هاي شوراي اتحاديه اروپا در جولاي 2015 و بيانيه مشتركي كه نماينده عالي اتحاديه اروپا و جواد ظريف در نشست ماه آوريل در خصوص آن توافق كردند، اتحاديه اروپا براي گسترش بيشتر روابط با ايران به شيوه‌اي كه با برجام سازگار باشد، ابراز تمايل مي‌كند.
اتحاديه اروپا بر تعهد راسخ خود به توافق هسته‌اي ايران (برجام) كه يك تلاش چندجانبه توسط گروه 3+3 و ايران است، تاكيد مي‌كند. اين اتحاديه همچنين از اينكه برجام توسط تمامي طرفين در حال اجرا است استقبال مي‌كند. اتحاديه اروپا تاكيد دارد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از روز اجراي برجام تاكنون چهار گزارش را در تاييد تعهدات مرتبط هسته‌اي ايران منتشر كرده است. اتحاديه اروپا بر ضرورت ادامه همكاري‌هاي كامل ايران به شيوه‌اي مناسب با آژانس تاكيد دارد و از فعاليت‌هاي آژانس در نظارت بر اجراي توافق توسط ايران حمايت مي‌كند. اين اتحاديه همچنين ايران را تشويق مي‌كند تا پروتكل الحاقي مربوط به توافق پادمان‌ها را تصويب كند. اتحاديه اروپا علاوه براين بر ضرورت تداوم اجراي موثر و كامل برجام در مدت زمان توافق تاكيد دارد. اتحاديه اروپا بر حمايت خود از خانم موگريني به عنوان هماهنگ‌كننده كميسيون مشترك نيز تاكيد دارد.
اتحاديه اروپا به حمايت كامل و كارآمد برجام از جمله از طريق لغو تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با برنامه هسته‌اي ايران و تعامل با بخش‌هاي خصوصي و اپراتورهاي اقتصادي به ويژه بانك‌ها براي افزايش رشد تجارت و سرمايه‌گذاري متعهد است. به‌طور خاص، دستورالعمل مبسوط در خصوص لغو تحريم‌ها ارايه شده تا تضمين حاصل شود كه چارچوب نظارتي واضح و روشن است. شوراي اتحاديه اروپا به تعامل با تمامي طرفين مرتبط در خصوص اين موضوع ادامه مي‌دهد.
اتحاديه اروپا مشتاق است شاهد تداوم صدور مجوز اداره كنترل دارايي‌هاي خارجي امريكا براي انتقال هواپيماهاي مسافربري و قطعات يدكي و خدمات پس از فروش آنها به ايران باشد و از آن نيز استقبال مي‌كند. فروش تعداد قابل توجهي هواپيما به خطوط هوايي ايران نشانه مهمي از اجراي موفقيت آميز برجام است. كاربري نهايي منحصرا غيرنظامي اين هواپيماها مي‌تواند جابه‌جايي افراد را راحت‌تر ساخته و كمك شاياني به ايجاد محيط حمل و نقل هوايي امن‌تر داشته باشد.
پايبندي تمامي طرفين به تعهدات براي ادامه اعتمادسازي يك شرط ضروري است و اجازه بهبود مداوم و تدريجي روابط بين اتحاديه اروپا و اعضاي اين اتحاديه و ايران همان‌طور كه در نشست جولاي 2015 شوراي امور خارجي اتحاديه اروپا بيان شد را مي‌دهد.
شوراي اروپا بر حمايت از توسعه روابط ايران و اتحاديه اروپا در حوزه‌هاي منافع مشترك نظير گفت‌وگوهاي سياسي، حقوق بشر، همكاري‌هاي اقتصادي، تجارت و سرمايه‌گذاري، كشاورزي، حمل‌و نقل، انرژي و تغييرات جوي، همكاري‌هاي هسته‌اي غيرنظامي، محيط زيست، حفاظت مدني، علوم، تحقيق و نوآوري، آموزش، شامل تبادلات دانشگاهي، مسائل مربوط به حوزه‌هاي انساني، منطقه‌اي، پناهجويان، مواد مخدر، فرهنگي آنچنان كه در بيانيه مشترك آمده و در نشست خانم موگريني و وزير خارجه ايران در ماه آوريل مورد توافق قرار گرفته است، تاكيد دارد. شوراي اروپا از راهبرد هماهنگ اتحاديه اروپا در زمينه تعامل تدريجي با ايران به نحوي جامع و مشاركتي در حوزه منافع متقابل، حساس و حياتي در صورت وجود اختلافات و سازنده در عمل حمايت مي‌كند. به عنوان بخشي از اين تعهد، شوراي اروپا به‌طور كامل از افتتاح بي‌درنگ دفتر هيات نمايندگي اتحاديه اروپا در ايران به عنوان يك گام مهم در اجراي دستورالعمل همكاري‌هاي گسترده حمايت مي‌كند.
شوراي اتحاديه اروپا از توسعه روابط اقتصادي اتحاديه اروپا با ايران در نتيجه اجراي برجام استقبال مي‌كند و بر حمايت خود از دسترسي ايران به سازمان تجارت جهاني به عنوان راهي براي پيشبرد اصلاحات مربوط به بازار و پيوستن مجدد ايران به اقتصاد جهاني و نظام تجارت قانونمند تاكيد دارد. براي آنكه ايران بتواند به‌طور كامل از لغو تحريم‌ها از جمله تعامل مجدد و كامل با بانك‌ها و تجار اروپايي بهره ببرد، مهم است كه به موانع مربوط با سياست‌هاي مالي و اقتصادي، جو تجاري و حاكميت قانون بپردازد. شوراي اتحاديه اروپا از تصويب و تعهد عالي سياسي ايران به طرح كارگروه اقدام مالي (FATF) براي مبارزه با پولشويي و تامين مالي اقدامات تروريستي و تصميم ايران براي دريافت كمك فني استقبال مي‌كند و همچنين خواستار اجراي فوري و به موقع آن است. اتحاديه اروپا و اعضاي آن آماده همكاري با ايران در اين زمينه‌ها از جمله ارايه كمك‌هاي فني براي اجراي طرح FATF است و استفاده از اعتبارات صادراتي براي تسهيل تجارت، تامين بودجه پروژه‌ها و سرمايه‌گذاري در ايران را بررسي مي‌كند. شوراي اتحاديه اروپا، از چشم‌انداز حكم بانك سرمايه‌گذاري اروپا براي وام‌دهي يك كشور سوم به ايران، استقبال مي‌كند.
شوراي اروپا بر تعهد رييس‌جمهوري ايران براي بهبود حقوق بشر در اين كشور تاكيد مي‌كند. با اين وجود اين شورا همچنان نگران اوضاع حقوق‌بشر به ويژه در رابطه با استفاده مكرر از حكم اعدام عليه جوانان و قاچاقچيان مواد مخدر است. اتحاديه اروپا با استفاده از حكم اعدام در تمام شرايط مخالف است. اين شورا بر ضرورت تضمين حقوق برابر زنان و تمامي اقليت‌ها شامل اقليت‌هاي قومي و مذهبي، احترام به آزادي بيان، گردهمايي و اجتماع و اجراي پيمان‌هايي كه ايران عضو آن است در كنار موافقت كردن با كنوانسيون‌هايي كه ايران عضو آنها نيست، تاكيد دارد. شوراي اروپا همچنين از ايران مي‌خواهد تا با گزارشگر ويژه سازمان ملل همكاري داشته و به وي دسترسي‌هاي لازم را اعطا كند. اتحاديه اروپا به دنبال رسيدگي به اين مسائل به شيوه‌اي سازنده از جمله از طريق گفت‌وگو درباره حقوق بشر است كه در نهايت حزوه‌هاي همكاري در اين زمينه را مشخص كند.
شوراي اتحاديه اروپا از افزايش تنش‌هاي منطقه‌اي نگران است و از راه‌هايي براي تقويت يك جو منطقه‌اي سازنده‌تر حمايت مي‌كند. ايران نقش مهمي در منطقه دارد و بسيار مهم است كه گام‌هاي ملموس و سازنده‌اي بردارد كه بهبود اوضاع منطقه به يك واقعيت تبديل شود. اتحاديه اروپا بر يك رويكرد متعادل براي منطقه تاكيد دارد و از تمامي كشورهاي منطقه مي‌خواهد كه در راستاي تنش‌زدايي گام بردارند و از اقداماتي كه بر خشونت، فرقه‌گرايي و قطب‌گرايي دامن مي‌زند، دوري كنند. در اين راستا، شوراي اروپا با ساختار نظامي در منطقه از جمله برنامه موشكي ايران نگران است و از ايران مي‌خواهد از فعاليت‌هايي خودداري كند كه بي‌اعتمادي را افزايش مي‌دهد و اين فعاليت‌ها شامل آزمايش‌هاي موشك بالستيكي مي‌شود كه با UNSCR 2231 و بيانيه‌هاي مرتبط با آن ناسازگار است.
اتحاديه اروپا بر نتيجه‌گيري خود در تاريخ 17 اكتبر 2016 درباره سوريه تاكيد دارد و خيلي فوري خواستار پايان حملات بيش از حد و نامتناسب رژيم سوريه و همپيمانان آن عليه غيرنظاميان، پرسنل درماني و خدمات انساني و همچنين زيرساخت‌هاي انساني و غيرنظامي كه هم عمدي و هم بي‌رويه است، مي‌شود. بنابراين شوراي اروپا از ايران مي‌خواهد كه از نفوذ خود بر دولت سوريه براي پايان دادن به خشونت‌ها عليه غيرنظاميان، پرسنل خدمات انساني و زيرساخت‌هاي انساني و غيرنظامي استفاده و امكان دسترسي بدون مانع كمك‌هاي انساني را فراهم كند و به صورت سازنده در فرآيند سياسي مذاكرات شركت كند. شورا از ايران مي‌خواهد كه به‌طور كامل براي فراهم آوردن زمينه براي احياي فرآيند سياسي جامع تحت رهبري سوريه و با نظارت سازمان ملل مشاركت كند. شورا از تعامل نماينده عالي در اين خصوص استقبال و از او دعوت مي‌كند با بازيگران كليدي منطقه در حمايت از تلاش‌هاي استفان دي‌ميستورا به همكاري ادامه دهند.