آينده روابط واشنگتن- مسكو چگونه خواهد شد؟
ترامپ و پوتين
خيلي دور، خيلي نزديك
ميثم سليماني
ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه و دونالد ترامپ رييس‌جمهور منتخب امريكا، به هواداراني مي‌مانند كه نمي‌توانند يكديگر را از نزديك ببينند، اما از راه دور پيغام‌هايي رد و بدل مي‌كنند تا نشان دهند هر دو منتظر روز موعود براي ملاقات و گفت‌وگو در جامه دو رييس‌جمهور هستند.
پوتين سياست صبر و انتظار را در پيش گرفته و در برابر همه اقدامات باراك اوباما عليه روسيه صبوري مي‌كند تا روز بيستم ژانويه فرا برسد و دونالد ترامپ كنترل كاخ سفيد را در دست بگيرد. از سوي ديگر دونالد ترامپ با پيغام‌هاي غير مستقيم به روسيه نشان مي‌دهد كه روزهاي سخت مي‌گذرد و من به كاخ سفيد مي‌رسم. اكنون بسياري رابطه ترامپ و پوتين را به يك معاشقه از راه دور تعبير مي‌كنند. دولت باراك اوباما كه آخرين روزهاي عمر كاري خود را سپري مي‌كند، روز پنجشنبه تحريم‌هاي جديدي را عليه روسيه اعمال كرد و 72ساعت به 35 ديپلمات روسي فرصت داد تا خاك امريكا را ترك كنند. بسياري منتظر يك اقدام متقابل از سوي دولت روسيه بودند، اما روسيه و شخص ولاديمير پوتين از اين اقدام صرف نظر كرد تا نشان دهد روسيه روي دولت آينده امريكا و شخص دونالد ترامپ حساب ويژه‌اي باز كرده است. از همين رو در پاسخ به اقدام پوتين، دونالد ترامپ در توييتي آن را ستود و نوشت «من هميشه مي‌دانستم كه او خيلي باهوش است.» اما با تمام اين تفاسير و شواهد موجود يك سوال جدي وجود دارد و آن اين است كه تا چه اندازه اميدواري به بهبود روابط ميان مسكو-واشنگتن در دولت آينده امريكا قابل تحقق است و تا چه اندازه اين نشانه‌هاي مثبت بهبود روابط به واقعيت بدل مي‌شود؟ ولاديمير فرولوف، تحليلگر مستقر در مسكو به واشنگتن پست مي‌گويد: كرملين رياست‌جمهوري دونالد ترامپ را يك موقعيت استراتژيك مي‌بيند و آن را مزيتي در رابطه ميان ايالات متحده و روسيه مي‌داند. روس‌ها واقعا مايل هستند با احتياط به سمت بهبود روابط با رييس‌جمهور ايالات متحده به دور از تعصبات دولت اوباما پيش بروند. در حالي كه برخي به‌شدت از روي كار آمدن دونالد ترامپ در امريكا نگران هستند و از عواقب آن مي‌ترسند اما روسيه و برخي كشورها ترامپ را يك معامله‌گر تجاري مي‌بينند كه مي‌توانند با هماهنگي آن به سمت تنظيم روابط و جاده همكاري‌هاي امنيتي با يكديگر بازگردند. موضوعاتي همچون از بين بردن و عقب راندن داعش، مقابله با گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي مبارزه با تروريسم از جمله موضوعاتي است كه روسيه و امريكا مي‌توانند با يكديگر همكاري امنيتي گسترده‌اي داشته باشند. طبق وعده‌هايي كه ترامپ در طول مبارزات انتخاباتي خود اعلام كرده، نشان داده است كه حاضر به معامله و مذاكره با مسكو بر سر سوريه و اوكراين است و حتي ممكن است مواضع دفاعي ناتو در مرز با روسيه را نيز تضعيف كند. از طرفي در خصوص اجرايي شدن تحريم‌هاي امريكا عليه روسيه ترديدهايي وجود دارد و بعيد به نظر مي‌رسد موضوع هك‌هاي انتخاباتي روسيه در دولت دونالد ترامپ به نتيجه ويژه‌اي برسد.
توماس پيكرينگ، سفير سابق ايالات متحده در روسيه در مصاحبه خود با سي‌ان‌بي‌سي گفت: من معتقدم كه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه قابل اعتماد نيست. او در اين مصاحبه افزود: باراك اوباما رييس‌جمهوري ايالات متحده در اين مقطع زماني گام بزرگي را در راستاي تحريم افرادي برداشت كه معتقد بود در انتخابات رياست‌جمهوري 2016 از سوي روسيه دخالت كردند و به نوعي اين نتيجه را تحميل كردند. پيكرينگ در پاسخ به اين سوال كه فكر نمي‌كنيد اين نوع اقدامات اوباما مي‌تواند يك سيگنال اميدوار‌كننده را ارسال كند كه ديگران مي‌توانند در سياست داخلي امريكا با حملات سايبري دخالت كنند نيز گفت: من اميدوارم كه رييس‌جمهور آينده راهي در اين راستا مدنظر قرار دهد. پيكرينگ در واكنش به تمجيد ترامپ از اقدام پوتين نيز گفت: تا زماني كه صداي واحد ضد امريكايي در روسيه وجود دارد، پوتين فكر مي‌كند كه بايد با تقويت اين موضوع امنيت كشور را حفظ كند و اهميت روسيه را نيز در امور بين‌المللي افزايش دهد. پيكرينگ تاكيد كرد كه ما بايد با افرادي كه در طرف مقابل قرار دارند مذاكره كنيم چه به آنها اعتماد داشته باشيم چه نداشته باشيم. از همين رو بايد رفتارها و گفتارهاي آنها را زيرنظر قرار دهيم. از سوي ديگر اين سوال كماكان باقي است كه تحريم‌ها و اقداماتي كه باراك اوباما در روزهاي آخر رياست‌جمهوري خود انجام مي‌دهد چه تاثير حقوقي را در پي خواهد داشت. كيمبرلي مارتين محقق روابط روسيه و ايالات متحده در كالج برنارد در مصاحبه با ان پي آر در خصوص اثر تحريم‌ها بر روسيه مي‌گويد: روشن نيست كه اين اقدامات بتواند اثر فوري داشته باشد اما ممكن است برخي از اين تحريم‌ها عواقبي طولاني مدت را در پي داشته باشند. اول اين است كه ايالات متحده نسبت به اين حملات دولت روسيه را به صورت مستقيم خطاب قرار مي‌دهد. اين اقدام پيامي را به متحدان امريكا از جمله فرانسه و آلمان ارسال مي‌كند كه ممكن است اقداماتي مشابه نيز در انتخابات آنها رخ دهد و بايد سازمان امنيت و همكاري اروپا نيز اين خطر را درك كند و دستگاه‌هاي امنيتي در برابر دستگاه‌هاي اطلاعاتي روسيه هشدار دريافت كنند چرا كه اگر اين موضوع تبديل به يك سنت شود تنها مربوط به يك كشور نيست و به ساير كشورها نيز سرايت خواهد كرد. از طرفي نكته مهم ديگري كه وجود دارد اين است كه اقدامي مشابه در خصوص چين و تهديد به تحريم اين كشور در سال 2015 موجب شد دو طرف پاي ميز مذاكره بنشينند تا در خصوص تهديدهاي سايبري و حملات هكري مذاكره كنند و به توافق برسند كه بسياري از كارشناسان معتقدند اين موضوع تاثير قابل توجهي بر كاهش تهديدات سايبري از سوي چين گذاشت.
مارتين همچنين در خصوص تحريم افراد رده بالاي سازمان اطلاعاتي روسيه نيز گفت: در اين خصوص بيشتر نام افراد مهم است. اين موضوع نشان مي‌دهد كه مقامات سطح بالاي بسياري از دولت روسيه درگير اين اقدام عليه امريكا بودند و قطعا در اين موضوع مسووليت داشتند. اين محقق كالج برنارد، در پاسخ به سوالي در خصوص اينكه دونالد ترامپ مي‌تواند تحريم‌ها را لغو كند نيز گفت: من فكر نمي‌كنم بتواند چنين كاري انجام دهد. باراك اوباما اقدام بسيار عاقلانه‌اي انجام داده كه مقامات اطلاعاتي روسيه را در تحريم‌هاي جديد مورد هدف قرار داده است، چرا كه اگر رييس‌جمهور منتخب زماني كه بخواهد اين تحريم‌ها را خنثي كند، قطعا با مخالفت جمهوريخواهان مجلس نمايندگان و سنا مواجه خواهد شد كه از جمله برجسته‌ترين آنها پل رايان، رييس مجلس نمايندگان و دو جمهوريخواه برجسته سنا يعني جان مك كين و ليندزي گراهام هستند. من فكر مي‌كنم اگر زماني ترامپ بخواهد اين تحريم‌ها را بردارد و آن را كاهش دهد با واكنش‌هاي سياسي فراواني مواجه خواهد شد.
در ادامه اين گفت‌وگو مارتين در پاسخ به اين موضوع كه آيا دو تفرجگاه ديپلمات‌هاي روسي در مريلند و نيويورك مورد استفاده جاسوسي قرار مي‌گرفته نيز گفت: من مطمئن هستم كه از اين محل‌ها براي جاسوسي نيز استفاده شده است. اما بايد تاكيد كنم كه تعطيلي اين دو محل اهميتي نمادين دارد، چرا كه در آستانه سال نوي ميلادي تعدادي از ديپلمات‌ها تعطيلات خود را در اين دو منطقه مي‌گذراندند و حالا كه بايد 35 نفر آنها طي 72 ساعت خارج شوند و اينكه در آستانه سال نوي ميلادي مجبور به تغيير محل سكونت هستند براي آنها بسيار سخت خواهد بود. مارتين در پايان اين گفت‌وگو در خصوص چگونگي ارتباط مسكو-واشنگتن نيز گفت: آنها بسيار بد هستند. اصلا روشن نيست كه دونالد ترامپ نيز بتواند روابط را بهبود ببخشد زيرا با مشكلات زيادي در داخل خود امريكا روبه‌رو است و حزب او نيز نسبت به روسيه ديدگاه خصمانه دارد و تمايلي به حل چالش با روسيه ندارند. بنابراين در شرايط كنوني دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين به هر ميزان بخواهند سيگنال‌هاي مثبتي ميان يكديگر براي حل اختلافات ارسال كنيد اما شرايط داخلي امريكا به حدي تنش‌آلود است كه بعيد به نظر مي‌رسد به سادگي بتوان انتظار داشت حداقل در روزها و ماه‌هاي اوليه تغيير جدي در مسير بحران ميان امريكا و روسيه ايجاد شود.