هفته‌هاي تكراري و كمبود نقدينگي
ميترا فرخ پور لنگرودي
فعال بازار سرمايه
بورس تهران در ادامه روند ركود و افت نقديندگي در روزها و هفته‌هاي اخير، معاملات هفته گذشته را نيز در فضايي كم و بيش مشابه به پايان برد. بورس در حالي وارد هفته سوم بهمن ماه شد كه بخش اعظمي از گزارش‌هاي 9 ماهه شركت‌ها انتشار يافته بود. گزارش‌هايي كه هرچند در گروه‌هايي مثل كالايي با تعديلات خوبي همراه شدند ولي به دليل وجود ريسك‌هايي مثل نرخ دلار و همچنين قيمت‌هاي جهاني، كه در ادامه به آن اشاره مي‌شود، اثر‌گذاري چنداني بر قيمت سهام نداشتند. در اين ميان موضع‌گيري جديد امريكا عليه برخي كشورها از جمله ايران نيز هراسي از آينده
توافق و بازگشت تحريم‌ها بر دل فعالان نهاد و فضاي احتياطي را بر معاملات حاكم كرد.
علاوه بر آن عرضه اوليه 340 ميليون سهم از گروه دارويي بركت با ارزش بازار حدود 800 ميليارد تومان با خروج 80 ميليارد تومان پول از بازار، مزيد بر علت شد تا معاملات در روزهاي آغازين هفته گذشته، روند نزولي داشته باشد. بسياري از تحليلگران كه به مشكلات بازار واقف و در انتظار تحولات جدي هستند با عرضه اين سهم مخالف بودند. به اعتقاد آنان به غيراز قيمت‌گذاري اين سهم كه از ارزش ذاتي آن بالاتر بود، نياز به نقدينگي بالا و نبود حجم كافي آن در بازار، فشار فروش زيادي بر ديگر نمادهاي بازار تحميل مي‌كرد كه در چنين فضاي ركودي، سياست عرضه اينگونه سهام جز اينكه بر اين شرايط بد دامن زند راهگشاي مشكلي نيست. پيش‌تر، كارشناسان جهت حمايت از بازار سرمايه، تزريق نقدينگي را واجب و براي اين مهم، تعيين صحيح نرخ سود بانكي و ايجاد تعادل ميان بازار پول و سرمايه را توسط دولت، راهگشا مي‌دانستند در اين خصوص هفته گذشته نيز رييس سازمان بورس درمورد نرخ بالاي سود بانكي به رييس كل بانك مركزي هشدار داد. زيرا به دليل سودهاي بالاي بانكي تمايل نقدينگي براي خروج از بانك‌ها حاصل نشد و پرداخت اين سودهاي بالا نيز بانك‌ها را به ورطه ورشكستگي رساند. درمورد ريسك قيمت‌هاي جهاني كه به آن اشاره شد، چين در سياستي انقباضي نرخ بهره وام‌هاي كوتاه‌مدت را افزايش داد. اين اقدام بر روند قيمت‌ها در بازارهاي جهاني تاثيرگذار است و با اثري منفي بر رشد اقتصادي آن كشور مانعي بر سر راه رشد قيمت‌هاي جهاني مي‌شود. با اين حال رشد قيمت كالاهايي نظير «روي» و «مس» از جاي ديگر تقويت مي‌شوند. «روي» در روز چهارشنبه حدود 53 دلار گران شد و به قيمت 2848 دلار در هر تن رسيد شايد مهم‌ترين علت اين رشد مربوط به كاهش ظرفيت 50 هزار تني معدن KoreaZinc در سال 2017 باشد كه به دليل تداوم كاهش عرضه كنسانتره روي در بازار بوده است. قيمت مس هم تحت تاثير عواملي مانند اعتصاب كارگران معدن اسكونديداي شيلي است. اعتصابي كه ممكن است 25 روز به طول انجامد. كارشناسان تخمين زده‌اند، توقف توليد مس در اين معدن كه بزرگ‌ترين معدن مس روباز دنيا را در اختيار دارد، توليد 25000 تن مس در هفته را از دست مي‌دهد بنابراين با كاهش توليد و همچنين با توجه به كمبود مس در انبارهاي LME انتظار رشد و صعود قيمت مس وجود دارد. در پيش‌بيني‌هاي مربوط به بانك استاندارد چارترد نيز، قيمت مس براي سه ماه اول سال2017، حدود 6063 دلار در هر تن پيش‌بيني شده است و طبق اين پيش‌بيني تا سال 2023 به رقم 7707 دلار خواهد رسيد. با اين‌حال و با وجود تاثير‌پذيري بازار داخلي از نرخ‌هاي جهاني و همچنين جذابيت‌هاي موجود در شركتي مثل «شركت ملي صنايع مس ايران» با نماد «فملي»، تاكنون حركت و رشد قابل قبولي در سهم ديده نشده و بسياري از فعالان بازار سرمايه در انتظار رشد قيمتي آن نشسته‌اند چرا كه اعتقاد دارند چنين سهمي هم‌اكنون زير ارزش ذاتي خود در حال معامله است. به غير از «فملي» سهم‌هاي زياد ديگري نيز وجود دارند كه اين روزها بسيار پايين‌تر از ارزش خود معامله مي‌شوند. بسياري از كارشناسان ريشه اين مشكل را در شركت‌هاي شبه دولتي مي‌دانند كه در سال‌هاي گذشته بابت رد ديون، سهام به آنها واگذار شده كه اين روزها به‌دليل روبه‌رو شدن با تنگناهاي مالي بدون توجه به ارزش ذاتي سهم، به عرضه آن مي‌پردازند به‌طوري‌كه حجم فروش آنان به‌قدري بالاست كه تقاضا براي آن را كاملا سركوب مي‌كند. در خصوص ريسك نرخ ارز نيز مي‌توان به عنوان يكي ديگر از ريسك‌هاي شركت‌هاي كالا محور اشاره كرد، با توجه به قيمت‌گذاري دولتي برخي محصولات افزايش نرخ ارز مي‌تواند بر حاشيه سود اين شركت‌ها تاثيرگذار باشد، همچنين از بعد خارجي سرمايه‌گذاران نسبت به وضعيت اقتصادي و سياست‌هاي دونالد ترامپ حساس هستند چراكه او درصدد تضعيف ارزش دلار است كه در اين صورت قيمت جهاني كاموديتي‌ها افزايش خواهد يافت. درمجموع معاملات هفته گذشته معاملات رضايت‌بخشي نبود و نگراني از ريزش بيشتر قيمت‌ها يا نااميدي به تداوم رشد، فشار فروش از سوي سهامداران را افزايش داد. ارزش و حجم معاملات نيز حاكي از كاهش فعاليت سرمايه‌گذاران حقيقي بود. دماسنج بازار سرمايه نيز تحت فشار روزهاي آغازين هفته گذشته به كانال 76 هزار وارد شد به‌طوري‌كه روزهاي مثبت بعد از آن هم نتوانست آن افت را جبران كند و در نهايت در روز پاياني معاملات، شاخص كل به رقم 76792 رسيد. با اين اوصاف و با توجه به نبود محرك‌هاي لازم و كافي براي رشد بازار، صعود زيادي براي شاخص در روزهاي آتي پيش‌بيني نمي‌شود.