گروه ورزش
همزمان با سياست‌هاي تازه دولت ترامپ در امريكا و نگراني‌هاي ايرانيان در سراسر دنيا، وزارت امورخارجه ايران، دستورات تازه‌اي براي شهروندان ايراني درخصوص مسافرت‌هاي‌شان اعلام كرده بود. شايد آخرين تصميم در حوزه ديپلماسي، دستور صدور ويزا براي حضور كشتي‌گيران امريكايي در جام‌جهاني كشتي در كرمانشاه بود كه بعد از كش‌و قوس‌هاي بسيار عملياتي شد. اما در همه اين ماه‌ها، به‌خاطر شرايط منطقه و همچنين تهديدات پيدا و پنهان، وزارت امورخارجه، نسبت به حضور ورزشكاران در خارج از كشور، هشدارهايي داده و حتي برخي كشورها را در ليست سياه براي سفر و برپايي اردو قرار داده است. به‌همين مناسبت گفت‌وگويي با محمدجواد شريعتي، نماينده وزارت امورخارجه در شوراي برون‌مرزي و از مديران حوزه ورزشِ مركز ديپلماسي عمومي و رسانه‌اي وزارت امورخارجه در خصوص ديدگاه اين وزارتخانه داشته‌ايم كه به بحث ورزش و حضور ورزشكاران پرداختند.
در طول اين يك سال، نمايندگان بسيار زيادي از ورزش ايران در مسابقات و اردوهاي بين‌المللي حضور پيدا مي‌كنند. نقش وزارت امور خارجه در اين اعزام‌ها تاكنون چگونه بوده است؟
ما نظرات و گزارش‌هاي مشورتي را در رابطه با فعاليت‌هاي بين‌المللي فدراسيون‌هاي ورزشي به شوراي برون‌مرزي ارايه مي‌دهيم. تمام اعزام‌هاي ورزشي انفرادي يا تيمي طبق قوانين بايد موافقت و مجوز رسمي شوراي برون‌مرزي را به همراه داشته باشد. همان طور كه عرض كردم وزارت امور خارجه در اين پروسه فقط نظر مشورتي ارايه مي‌دهد. ما شايد در سياستگذاري‌ها و جلسات حضور داشته باشيم اما تصميم نهايي را وزارت امور خارجه اتخاذ نمي‌كند. در حال حاضر نماينده وزارت امور خارجه در شوراي برون‌مرزي خود بنده هستم.
با اين وصف نقش وزارت خارجه فقط مشورت دادن است و دخالت رسمي در امور مختلف ندارد؟
ما بر اساس گزارش‌هايي كه از سفارتخانه‌هاي خودمان دريافت مي‌كنيم، نظارت توصيه‌اي را در شوراي برون‌مرزي مطرح مي‌كنيم. تصميم‌گيري و سياستگذاري‌ها هم معمولا از اين توصيه‌ها تاثير مي‌گيرد. در ادامه روال كار اين گونه است كه نتيجه تصميم‌هايي كه در شوراي برون‌مرزي گرفته مي‌شود، به سفارتخانه كشورهايي كه قرار است اعزام به آنجا انجام شود ارسال مي‌كنيم. سفارتخانه نيز كارهاي مربوط به حضور تيم‌ها و نمايندگان ايران و پيگيري امور آنها در كشورهاي مقصد را در دستور كار قرار مي‌دهد. هدف اين است كه ورزشكاران ما بتوانند در جريان يك اعزام از بهترين ظرفيت‌هاي ممكن كه مي‌تواند وجود داشته باشد استفاده كنند. تعداد اعزام ورزشكاران رشته‌هاي مختلف در طول يك سال بسيار زياد است و اين پروسه همكاري براي يكايك اين برنامه‌ها اجرايي مي‌شود.
بارها مشاهده شده كه بعضي از روساي فدراسيون‌ها نسبت به مخالفت‌هايي كه با اعزام نمايندگان آنها در شوراي برون‌مرزي وجود داشته معترض بوده‌اند. به عنوان مثال همه به ياد دارند در زماني كه اختلافات بين مديران فدراسيون فوتبال و وزارت ورزش در زمان وزارت محمود گودرزي زياد شده بود، امور مربوط به اعزام‌هاي فدراسيون فوتبال با حاشيه‌ها و مخالفت و سخت‌گيري‌هاي بيشتري همراه شد.
رابطه فدراسيون‌ها با وزارت ورزش و جوانان ارتباطي به دستگاه ديپلماسي ندارد. جزييات اين مباحث را بايد از معاون ورزش قهرماني كه رياست شورا را بر عهده دارد سوال كنيد. ما در جريان ريزِ ارتباط فدراسيون‌ها با وزارت ورزش نيستيم. پس در حيطه اختيارات‌مان نيست كه در اين رابطه حرف بزنيم.
در سال‌هاي گذشته تحريم‌ها روي اتفاق‌هاي ورزشي ايران هم بعضا تاثير منفي زيادي گذاشته بود و كشورهاي زيادي حاضر نمي‌شدند به خاطر سياست‌هاي دولت‌شان به ويژه در حوزه فوتبال با ايران همكاري داشته باشند. حالا براي خيلي‌ها سوال است در پسابرجام اين شرايط به چه شكل دنبال خواهد شد؟
به نظر من اكثر همين ارتباط‌هاي ورزشي كه بين تيم‌هاي مختلف صورت مي‌گيرد از مسائل فني و اقتصادي تاثير مي‌گيرد تا بحث‌هاي سياسي. توجه داشته باشيد ورزش ايران در بدترين شرايط تحريمي به موفقيت‌هاي چشمگيري رسيده است. از رتبه خوب تيم ملي در رنكينگ فيفا گرفته تا صعود به جام جهاني فوتبال برزيل يا موفقيت‌هاي تيم ملي واليبال ايران كه با برگزاري مسابقات و اردوهاي پرتعداد در كشورهاي مختلف هميشه همراه بوده است. البته منكر اين هم نيستيم به خاطر تحريم‌ها مشكلاتي براي تيم‌هاي ورزشي ما طي سال‌ها وجود داشته است. به همين دليل وزارت‌خارجه يكي از سرفصل‌هاي كاري خود در ادامه همكاري‌اش با حوزه ورزش را تسهيل امور برنامه‌هاي ورزشي قرار داده است. از مسابقات تداركاتي گرفته تا برگزاري‌هاي اردو و مسابقات رسمي كه در همين اواخر هم نمونه‌هايي از آن را شاهد بوده‌ايم.
مثال مي‌زنيد؟
امضاي يادداشت تفاهم بين روساي فدراسيون فوتبال ايران و هلند با هماهنگي و كمك سفارت ما در هلند اتفاق افتاد. يا در بحث جابه‌جايي تاريخ برگزاري بازي ايران و ازبكستان سفارت ما در اين كشور و سوييس بسيار فعال عمل كرد. يا حتي يكي از مشكلات موجود فوتبال ايران ماجراي انتقال پول‌هاي فدراسيون از فيفا و كنفدراسيون فوتبال آسيا به داخل كشور بود كه وزارت خارجه همواره نقش خود را در اين ماجرا ايفا كرده است.
در جريان اعزام‌هايي كه انجام مي‌شود وزارت خارجه بيشتر روي چه مسائلي حساسيت نشان مي‌دهد؟ آيا براي وزارت ورزش و فدراسيون‌ها محدوديت هم در نظر مي‌گيريد؟
وقتي يك تيم يا فرد با پرچم و پيراهن جمهوري اسلامي ايران در يك برنامه، مسابقه يا تورنمنت بين‌المللي شركت مي‌كند، طبعا ما بايد استانداردها و قواعد لازم را در نظر بگيريم. درباره اين قواعد در همان شوراي برون مرزي تصميم‌گيري مي‌شود. به طور خاص نمي‌توان از موضوع خاصي حرف زد كه محدوديت‌هايي درباره آن براي فدراسيون‌ها در نظر گرفته شده باشد. اگر هم معياري باشد در همان شوراي برون‌مرزي مطرح مي‌شود.
مي‌خواهيم درباره فوتبال و مشكلات مربوط به اين رشته پرطرفدار بيشتر صحبت كنيم. يكي از اساسي‌ترين مشكلات فوتبال ايران در سال‌هاي اخير تيره شدن رابطه با عربستان است. باشگاه‌هاي اين كشور بعد از ماجراي اتفاق افتاده در سفارت عربستان در تهران، با نفوذي كه داشتند afc را مجاب كردند كه بازي‌هاي‌شان در ليگ قهرمانان آسيا با تيم‌هاي ايراني در كشور ثالث برگزار شود. اين اتفاق مشكلات بسيار زياد فني، اقتصادي و ساختاري براي نمايندگان فوتبال ايران به وجود آورد. فدراسيون فوتبال در اين مدت نشان داده است كه نتوانسته نقش خوبي براي حل اين مشكل ايفا كند. خيلي‌ها انتظار دارند كه حل اين پرونده نياز به قدرتي بالاتر از فدراسيون فوتبال همچون وزارت امور خارجه دارد.
متاسفانه بعضي از كشورها بر خلاف منشور المپيك و اساسنامه‌هاي فدراسيون‌هاي جهاني سياست را در ورزش دخيل كرده‌اند. ايران همواره از اين كار پرهيز كرده و توصيه ما اين بوده كه ورزش صحنه‌اي صلح‌آميز براي بهتر شدن ارتباط بين ملت‌ها است. اما درباره عربستان؛ شما هم مي‌دانيد كه روابط ما با اين كشور در شرايط بسيار خاصي قرار دارد. تصميم‌گيري در رابطه با مشكلات به وجود آمده اصلا در حيطه اختيارات وزارت امور خارجه نيست. ضمن اينكه سطح اختلافات و مشكلات در مسائلي فراتر از حوزه ورزش است كه در جريان اين حقيقت هم هستيد.
وزارت خارجه در جريان جزييات مشكلات اساسي به وجود آمده و نتايج منفي آن قرار دارد؟
ما مطلع هستيم ورزشكاران و نمايندگان ايران با مشكلات اساسي براي برگزاري مسابقات خود با عربستاني‌ها روبه‌رو شده‌اند. همه هم مي‌دانند كه موضوع توسط فدراسيون فوتبال و باشگاه‌هاي عربستان اعلام شد. همه فهميدند كه دولت عربستان در اين موضوع ورزشي دخالت مستقيم داشته است. در شرايط كنوني ما همچنان اميدوار هستيم كه اين اختلاف فوتبالي به وجود آمده در چارچوب جلسات و رايزني‌هاي ورزشي بين كنفدراسيون فوتبال آسيا و فدراسيون‌هاي فوتبال ايران و عربستان حل و فصل شود و اين وضع ادامه پيدا نكند.
و اگر ادامه پيدا كرد؟
در شرايط كنوني نمي‌توانم درباره سياست‌ها و شرايط خاص اين پرونده اظهارنظري داشته باشم. رايزني‌هايي از طريق فيفا و دادگاه عالي حكميت ورزش انجام شده است. ما صرفا در اين پرونده نظرات مشورتي و توصيه‌هاي خودمان را به فدراسيون فوتبال ارايه داده‌ايم. حتي كنفدراسيون فوتبال آسيا از ما خواست گزارشي درباره روابط ايران و عربستان در مسابقات سال گذشته ليگ قهرمانان آسيا به آنها ارايه بدهيم كه اين كار را انجام داديم.
جواب وزارت خارجه چه بود؟
ضمن ارايه گزارش اتفاقات رخ داده، تاكيد داشتيم هيچ محدوديتي براي سفر اتباع عربستان به ايران قائل نيستيم. ضمن اينكه به لحاظ حاكميتي هم معتقد هستيم اتباع عربستان در جمهوري اسلامي ايران از امنيت كامل برخوردار خواهند بود. بقيه موضوعات اين پرونده در حوزه مديريت ورزشي خلاصه مي‌شود كه فدراسيون فوتبال بايد آن را پيگيري كند.
اتفاقات تمام سال‌هاي گذشته به خوبي نشان داده كه ورزش و فوتبال ايران از ضعف مديران در عرصه ديپلماسي ضررهاي زيادي ديده است. مديران ورزشي ما رفتار ديپلماسي بلد نبوده‌اند.
اينكه مديران فدراسيون ديپلمات نيستند جوابش اين است كه نبايد هم باشند. چون ديپلمات، ديپلمات است و مدير ورزشي هم مدير ورزشي!
وزارت امور خارجه چندي پيش با حضور تيم ملي ايران در اردوي امارات مخالفت كرد اما...
اگر اجازه بدهيد وارد اين بحث نمي‌شوم. تمام اقداماتي كه بر عهده ما بود انجام داديم. با توجه به اهميت موضوع اين‌بار نامه و دستورالعمل‌هاي تخصصي لازم را به وزارت ورزش و فدراسيون ابلاغ كرديم.
اما تيم ملي در نهايت به اردوي امارات رفت و حتي نتوانست يك بازي دوستانه در آنجا برگزار كند.
(سكوت و مكث طولاني...) ما موظف نيستيم مدام نظر مشورتي و توصيه‌اي درباره يك مساله بدهيم. نامه رسمي ما پيرامون موضع رسمي كه داشتيم براي همه مشخص شد.
وزارت امور خارجه دوبار نامه نوشت كه تيم‌ها و مقامات ايراني به خاطر كارشكني‌ها و بي‌احترامي‌هاي سياسي كه از سوي آنها صورت مي‌گيرد به امارات سفر نكنند. اما تيم ملي فوتبال به امارات رفت. رييس فدراسيون هم براي مذاكره با سرمربي به اين كشور سفر كرد.
موضع وزارت خارجه مشخص بود. نظر ديگري نمي‌توانم بدهم! (خنده)
وزير ورزش هم البته در مصاحبه‌اي اعلام كرد سفر تيم ملي با موافقت وزارت امور خارجه انجام شده است.
من نظري درباره اين موضوع ندارم. اما فقط مي‌توانم بگويم كه موضع وزارت خارجه را ما در نامه خود اعلام كرديم.