خودكشي سه خواهر جوان، دستمايه يك نمايش

بابك احمدي

ندا هنگامي به تازگي و بعد از تجربه كارگرداني نمايش «نيمروز اسكاتلند» كه با همراهي گروهي از بازيگران جوان روي صحنه رفت، تصميم به همكاري با بازيگران با تجربه‌تر گرفته است. او قصد دارد نمايش «خانه‌اي در انتهاي خيابان بهار» را با ايفاي نقش ليندا كياني، نازنين بياتي، مهسا ايرج‌پور، شيرين اسماعيلي و معصومه رحماني روي صحنه ببرد. اين نمايش نخستين تجربه نازنين بياتي در تئاتر به شمار مي‌رود كه تا پيش از اين نامش بيشتر به عنوان بازيگر سينما ديده و شنيده شده اما ظاهرا قصد تجربه‌اي جديد در سر دارد. «گرچه نازنين بياتي نخستين تجربه تئاتري‌اش را پشت سر مي‌گذارد ولي در طول مدت تمرين‌ها طوري كار كرده كه اگر از اين موضوع آگاهي نداشته باشيد فكر مي‌كنيد با يك بازيگر با تجربه مواجه هستيد.» هنگامي كه در نمايش قبلي خود با بازيگران كم‌تجربه كار كرده بود درباره دليل انتخاب اين بازيگر توضيح مي‌دهد: «البته اين نخستين‌بار نيست كه از بياتي براي بازي در نمايش دعوت مي‌شود و در گذشته نيز پيشنهادهايي دريافت كرده است، اما ظاهرا تاكيد داشته با وسواس به اين حوزه وارد شود. بياتي جنس بازيگري درستي را همراه آورده و در مرحله تحليل بسيار هوشمندانه عمل كرد.» مساله گيشه و تامين هزينه‌هاي مالي اجرا يكي ديگر از موارد مهمي به نظر مي‌رسد كه هنگامي نيز در تجربه‌هاي اخير خود با آن دست و پنجه نرم كرده است. مشكلي كه غير قابل حل نيست ولي گروه‌هاي تئاتري زيادي با آن مواجه هستند. «وقتي ماجراي حركت به سوي تئاتر خصوصي آغاز شد، مديران ما بدون برنامه‌ريزي اين كار را انجام دادند. بنابراين تئاتري كه قرار بود به محلي براي انديشه بدل شود به جايي براي نمايش بعضي چهره‌ها و فروش بيشتر بدل شد. شرايط به سختي مي‌گذرد و هنرمندان، به ويژه آنها كه اين هنر را به چشم حرفه اصلي و شغل مي‌بينند چاره‌اي ندارند.» كارگردان نمايش «خانه‌اي در انتهاي خيابان بهار» مي‌افزايد: «تئاتر خصوصي شده ولي هنوز در سبد فرهنگي خانوادگي مردم جايي ندارد. از طرفي نمايش نيمروز اسكاتلند حاصل يك سال و نيم تمرين بود و 30 شب در سالني روي صحنه رفت كه به خوبي معرفي نشده بود. اينها از نخستين مولفه‌هاي حركت به سوي تئاتر خصوصي است كه بايد رعايت شود.» هنگامي همچنين درباره شيوه كار با بازيگر در تجربه‌هاي اخيرش نيز توضيح داد. «اين روزها بيشتر به سمت محدودتر كردن بازيگر حركت مي‌كنم چون حس مي‌كنم با اين روش بازيگر براي يافتن بعضي كيفيت‌ها تلاش بيشتري به خرج مي‌دهد.» متنِ نمايش «خانه‌اي در انتهاي خيابان بهار» بستري اجتماعي دارد و كارگردان به گفته خودش سعي كرده اين بستر را به سبك سوررئال بيان كند. «همه‌چيز از گزارشي در يك مجله آغاز شد. سال گذشته اوايل اسفند ماه يك مجله گزارشي درباره خانه‌اي حوالي مترو سبلان منتشر كرد. خانه‌اي كه در آن اتفاقي هولناك رخ داده بود. سه دختر جوان آگاهانه شير گاز را باز گذاشتند و خودكشي كردند. بعد از مطالعه نمايشنامه محمد چرمشير متوجه شدم كه ماجرا چقدر به امروز ما شباهت دارد.» هنگامي همواره در نمايش‌هايي كه روي صحنه برده به اجتماع پيرامون توجه زيادي نشان داده و كاركرد اصيل هنر تئاتر را فراموش نكرده است، رويكردي كه ظاهرا در تجربه جديد نيز دنبال مي‌شود. «زندگي آزاد ارتباطي به باز كردن قفل‌ها از بيرون ندارد، بلكه انسان بايد در خودش به جست‌وجو بپردازد و زنجيرهاي دروني را باز كند. اگر امروز به زنان اجتماع خودمان نگاه كنيم خواهيم ديد با مشكلات زيادي مواجه هستند. «زيبايي» به دغدغه هر لحظه‌شان بدل شده و هر روز در برابر آينه مشغول شمارش چروك‌هاي صورت خود هستند. اين بند و زنجير از كجا مي‌آيد؟ اين هزينه هنگفت بابت لوازم آرايشي چرا صرف مي‌شود؟ در چنين شرايط اجتماعي من ترجيح مي‌دهم به موضوع‌هايي از اين دست توجه كنم تا اينكه نمايش‌‌هاي شادي‌آور روي صحنه ببرم.» اجراي نمايش «خانه‌اي در انتهاي خيابان بهار» از روز گذشته آغاز شده و تا 23 اسفندماه هر روز در سالن استاد سمندريان تماشاخانه ايرانشهر روي صحنه مي‌رود.