سامانه شناسه را مثل شبنم نخواهيم كرد

گروه اقتصادي

در حالي كه هنوز بحث عدم شفاف‌سازي در مورد اجراي طرح شبنم وجود دارد وزارت صنعت، معدن و تجارت روز گذشته از سامانه شناسه كالا رونمايي كرد؛ سامانه‌اي كه يدالله صادقي، معاون وزير درباره آن اطمينان داده كه اين سامانه به سرنوشت طرح شبنم دچار نخواهد شد. طبق گفته مسوولان اين طرح سيستم نصب شناسه GTIN به شفاف‌سازي اسناد تجاري و كنترل قاچاق كالا كمك مي‌كند.  در وزارت صنعت، معدن و تجارت «ستاد ملي» متشكل از دستگاه‌هايي در آيين‌نامه‌هاي اجرايي (ماده 13) ايجاد شناسنامه، شناسه و كدرهگيري براي كالاهاي گروه هدف تشكيل شده است. روال كار اين است كه بايد واردكننده به سايت سامانه جامع تجارت مراجعه ‌كند و طبق دستورالعملي كه براي آن تعريف شده، اقدام به ثبت نام كند. وقتي كالاها در سيستم نصب شناسه وارد شدند، متعاقب آن شناسه رهگيري روي كالا پياده مي‌شود كه امكان رصد در سطح بازار دارد و امكان مميزي كالاهايي كه به شكل قانوني توليد يا وارد شده فراهم مي‌شود. به همين جهت ده كارگروه در گروه‌هاي كالايي مختلف 11 دستورالعمل را حاوي قواعد كسب و كار براي ايجاد شناسنامه و توليد شناسه ايجاد كردند.  سپس تمام دستگاه‌هايي كه در ارتباط با ترخيص، انبار، توليد و واردات كالا دخيل هستند، در اين كميته‌هاي كاري قواعد را بررسي كرده و اين قواعد تبديل به دستورالعمل مشخص مي‌شود. مرحله بعد، انجام بررسي توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت است. از زماني كه وزارتخانه اعلام مي‌كند، ديگر توليد و ورود كالا بايد با شناسه باشند و اين امكان از طريق سيستم سامانه‌اي انجام خواهد شد. البته تاكيد شده كه صرف به‌كارگيري شناسه رهگيري تمام مباحث مربوط به قاچاق كالا را برطرف نمي‌كند، بلكه اين سامانه با مشاركت و ارتباط با سامانه‌هايي كه در ارتباط با مواد 5 و 6 قانون است، ادامه اقدامات لازم مربوط به ثبت اطلاعات را انجام مي‌دهد.
وزارت صمتي‌ها مي‌گويند، براساس اين سيستم جامع، هم تجارت هم شفاف‌تر و هم زمينه لازم فراهم مي‌شود كه بعد از اينكه در سامانه بيمه و حمل و نقل هم اطلاعات كالا درج شد، كالا به انباري مي‌رود كه داراي شناسه است (سامانه جامع انبارها)
يدالله صادقي در اين رابطه مي‌گويد: تمام مراكزي كه محل دپو و نگهداري كالا هستند شناسه انبار دريافت مي‌كنند و همه كالاهاي توليد داخل و وارداتي به هر جا مي‌روند بايد داراي شناسه باشند و اين شناسه و كد رهگيري مجموعه‌اي را تشكيل مي‌دهد كه به شفافيت گردش كالاي توليد و توزيع كمك مي‌كند و در كنترل قاچاق موثر است.
وي خاطرنشان كرد: كالاهايي براي شناسه‌دار شدن در سه گروه الف، ب و ج دسته‌بندي شده‌اند كه شامل: دسته اول گروه كالايي دارو، مكمل‌هاي دارويي، ملزومات، فرآورده‌هاي بهداشتي و فرآورده‌هاي دامي، آرايشي است كه از ابتداي خرداد ماه بايد داراي شناسه باشند، دسته دوم گروه لوازم خانگي، يخچال فريزر، لباسشويي، جاروبرقي، ظرفشويي، فرآورده‌هاي نفتي، طلا و شمش و مصنوعات، منسوجات و پوشاك، گوشت سفيد و قرمز كه از انتهاي خرداد ماه بايد شناسه رهگيري را براساس دستورالعمل و سامانه جامع تجارت داشته باشند و دسته سوم شامل گروه كالايي كود شيميايي، سموم بذرها، گندم و جو و برنج است كه ورود اين كالاها نيز براساس اين دستورالعمل‌هاست.
وي گفت: در راستاي اجراي وظايف محوله در حوزه مواد 5 و 6 و 13 قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز اقدام به طراحي و راه‌اندازي 4 سامانه جامع تجارت، سامانه جامع انبارها، سامانه شناسه كالا و سامانه شناسه رهگيري شده است.
به گفته صادقي، كاربران با استفاده از اطلاعات مندرج در راهنماي سامانه شناسه كالا مي‌توانند طي فرآيند مشخصي ثبت نام كنند و براي استفاده از اين سامانه ثبت نام كاربر ابتدا اطلاعات مربوط به احراز صلاحيت (دارا بودن كارت بازرگاني، شناسه صنفي و شماره ملي شركت) را ثبت كند. كاربران بعد از ورود به سامانه بايد مشخص كنند كه آيا كالاي وارداتي از مبدا  GTIN دارد يا اينكه كاربر خودش  GTIN دريافت كرده است. گزينه دوم اين است كه كالاي وارداتي  GTINدارد و بايد از مركز ملي شماره‌گذاري كالا و خدمات ايران (IranGS1) ايران كد دريافت كند يا از شناسه داخلي سامانه استفاده كند و سپس مساله اين است كه كالا چه  GTIN داشته باشد يا از شناسه داخلي استفاده كند بايد شناسنامه كالا را تشكيل دهد.  در راستاي اجراي آيين‌نامه ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز كه براي ايجاد شناسنامه، شناسه و كد رهگيري بر كالاهاي هدف تاكيد دارد، با تشكيل كارگروه‌هاي تخصصي سامانه شناسه كالا ايجاد و راه‌اندازي شد. اين سامانه به شفاف‌سازي اسناد تجاري و همچنين كنترل قاچاق كالا به كشور كمك مي‌كند. ستادي با عنوان ستاد ملي شامل 10 گروه تخصصي تبديل به شناسايي مراحل مورد نياز براي تدوين، دستورالعمل‌هاي خاص را آغاز كرده است و بعد از پايان مراحل بررسي 11 دستورالعمل تدوين شد.
وي با بيان اينكه تمام دستگاه‌هاي مرتبط با فرآيند تجارت كالا از توليد، حمل و نقل و انبارداري هركدام مقررات خود را داشتند، بنابراين ما بايد با بررسي تمامي اين مقررات به يك دستورالعمل مشترك مي‌رسيديم.  صادقي با تاكيد بر اينكه با اين سامانه تمامي فرآيندهاي تجارت كالا قابل رهگيري است، بيان داشت: سرعت انجام تمام مراحل واردات، صادرات، انبار و ترخيص با ايجاد سامانه مذكور، چند برابر مي‌شود. سيستم سامانه شناسه كالا كه در مركز تجارت الكترونيكي راه‌اندازي شده، اين امكان را فراهم مي‌كند كه تاجر و بازرگان براي ورود كالاي خود به سايت جامع تجارت وارد شده و نسبت به توليد شناسه كالا كه در سيستم بارگذاري شده اقدام كند.
وي اظهار داشت: بعد از اينكه شناسه براي همه كالاهاي وارداتي و توليد داخلي مستقر شد و كالاها از اين امكان برخوردار شدند، متعاقب آن شناسه رهگيري روي اين شناسه‌ها پياده‌سازي مي‌شود كه آن شناسه رهگيري امكان مناسب‌تري براي رصد و مميزي تعداد و انواع كالاهايي كه قبلا براي آن شناسه توليد شده در سطح بازار مشخص مي‌كند و به دنبال آن امكان شناخت بين كالاهايي كه به شكل قانوني در كشور توليد و عرضه شده و به شكل قانوني از مجاري گمركي وارد شده براي دستگاه‌ها و بازرسان مختلف فراهم مي‌كند.
معاون امور اقتصادي و بازرگاني وزارت صنعت با بيان اينكه صرفا به كارگيري شناسه و شناسه رهگيري تمام مباحث مربوط به قاچاق كالا را برطرف نمي‌كند، افزود: سامانه ايجاد شده با مشاركت و ارتباط با بقيه سامانه‌ها كه در مواد 5 و 6 مبارزه با قاچاق كالا ايين‌نامه آن تدوين و ابلاغ شده است و با اتصال به سامانه مذكور امكان مبارزه بيشتر با قاچاق كالا را فراهم مي‌كند.
وي در ادامه افزود: كالاهاي هدف كه بايد شناسه كالا دريافت كنند، به سه گروه تقسيم شده‌اند كه واردات برخي از اين كالاها از 31/2/96 ملزم به شناسه كالا شده و برخي هم از 31/3/96 ملزم مي‌شوند. وي با بيان اينكه گروه الف از 31 ماه 2 وارد‌كنندگان آن ملزم به دريافت شناسه كالا شده‌اند، گفت: اين گروه شامل داروهاي انساني و حيواني، مكمل‌هاي دارويي و ملزومات و تجهيزات پزشكي، فرآورده‌هاي آرايشي و بهداشتي، مواد خوراكي و آشاميدني، فرآورده‌هاي زيست‌محيطي، تلفن همراه و تجهيزات ارتباطي با قابليت نصب روي سيم‌كارت و محصولات دخانيات است. در ارتباط با اين گروه در مورد داروها هماهنگي لازم با بهداشت و آموزش پزشكي و سازمان دامپزشكي صورت گرفته است.
صادقي بيان داشت: گروه ب‌ شامل لوازم خانگي برقي با اولويت تلويزيون، يخچال، فريزر، كولر گازي، اسپيلت، ماشين لباسشويي، ماكروويو، جارو برقي، قطعات مصرفي و لوازم يدكي، فرآورده‌ها و مشتقات نفتي، گازي و پتروشيمي، طلا اعم از شمش و مسكوكات و مصنوعات زينتي، منسوجات و پوشاك، اسباب‌بازي، دام زنده شامل گوشت سفيد و قرمز كه اين كالاها بر اساس دستورالعمل در 31/3/96 واردكنندگا‌ن‌شان بايد با ورود به سامانه جامع تجارت شناسه رهگيري دريافت كنند.  وي در ادامه به گروه سوم كالايي براي دريافت شناسه كالا اشاره كرد و گفت: محصولات اساسي كشاورزي شامل گندم، برنج، جو، ذرت، دانه‌هاي روغني، چاي، كنجاله روغن، شكر، كود شيميايي، سموم و بذرها و ساير گروه‌هاي كالايي هم از 31/3/96 بايد بر اساس آيين‌نامه شناسه كالا دريافت كنند. وي افزود: البته ساير گروه‌هاي كالايي بايد زمان و مهلت بيشتري براي واردات داده شود كه زمان آن بعدا اعلام مي‌شود. كار ديگري كه ما بايد انجام دهيم، اين است كه از طريق ستاد مركزي مبارزه با كالاي قاچاق و ارز بايد پيوند سامانه شناسه كالا را با همه سامانه‌ها فراهم كنيم، تا در نهايت بتوانيم در يك زمان مناسب به شفافيت در واردات كالا دست يابيم. در كل بندهاي مذكور كه ملزم به دريافت شناسه كالا شده‌اند، جمعا 1497 قلم كالا تعريف شده كه اين اقلام ممكن است، داراي زيرگروه‌هاي متعددي باشند. در گروه كالايي دارويي و پزشكي هم 400 هزار قلم كالا در اين سامانه تعريف شده است. وي با بيان اينكه مدت زمان تست سامانه حدود 20 روز بوده است، گفت: هنوز محصولات دريايي براي دريافت شناسه كالا در اين سامانه تعريف نشده است، اما اين كار به مرور انجام مي‌شود.