وقتي نزديكي حماس به تهران، حافظ منافع اسراييل را نگران مي‌كند
نيكي هيلي: ايران چهره واقعي خود را نشان داد
يسرا بخاخ
با نزديك شدن به پايان داستان داعش در عراق، لبنان و سوريه معادلات منطقه‌اي هم كه در طول چندسال بحران‌هاي سريالي در خاورميانه ايجاد شده بود، تغيير مي‌كند. حالا كه قمار برخي جريان‌ها و گروه‌ها بر تحولات بهار عربي نتيجه نداده يار‌گيري در خاورميانه هم تغيير عمده‌اي كرده است. بهترين مثال براي اين ماجرا را مي‌توان امريكا، فرانسه، قطر، بريتانيا و تا حدي تركيه دانست كه سياست‌هاي خود را در خصوص بحران سوريه تغيير داده و حالا اين محور روسي و ايراني است كه نقش اصلي را در تعيين سرنوشت و نتيجه بحران سوريه بازي مي‌كند. حماس يكي از دوستاني است كه در مقطعي زماني نتوانست به خوبي معادلات را بسنجد اما از اعتراف به خطا و بازگشت به مسير قبلي ابايي نداشته است. رهبري جديد حماس كه يحيي السنوار را به عنوان رييس دفتر اين حزب در نوار غزه انتخاب كرده به نظر مي‌رسد تلاش كرده با پرونده‌هاي منطقه‌اي با عقلانيت و نرمش بيشتري برخورد كند، اين مساله در اظهارنظر اخير السنوار در جمع شماري از خبرنگاران در نوار غزه كاملا مشهود بود. علاوه بر تاكيد بر آشتي ملي و آمادگي حماس براي برداشتن گام‌هايي براي نشان دادن حسن‌نيت در اين زمينه، السنوار رويكرد خارجي حماس در روابط خود را نيز روشن كرده است. روابط خارجه حماس با كشورهاي منطقه بخش مهمي از گفت‌وگوي او را با خبرنگاران تشكيل داد. از بين بردن سردي موجود در روابط جنبش مقاومت حماس با مصر تا روابط با ايران. السنوار گفت كه حماس موفق شده وضعيت رابطه با مصر را از حالت شك و دشمني خارج كند و روابط با قاهره در حال پيشرفت است اما او رابطه حماس با تهران را «عالي» توصيف كرد و گفت: جمهوري اسلامي ايران همواره بزرگ‌ترين حامي مالي و تسليحاتي گردان‌هاي عزالدين قسام بوده است. ناظران اين تحول حماس و بازگشت به دامان ايران را به اين دليل مي‌دانند كه ايران در شرايط فعلي در همه پرونده‌هاي منطقه‌اي پيروز ميدان است و بسيار از كشورهايي كه روزگاري در جبهه مقابل ايران قرار داشتند براي بهبود روابط خود با تهران به رقابت مي‌پردازند. نمونه روشن اين كشورها را مي‌توان قطر و تركيه دانست، گرچه عربستان رسما به تلاش براي بهبود روابط خود با تهران اعتراف نمي‌كند اما بدون شك اخبار منتشر شده هرچند غير دقيق حكايت از يك واقعيت دارد و آن هم اين است كه عربستان دريافته براي اينكه نقشي در حل پرونده‌هاي منطقه‌اي داشته باشد بايد با ايران مذاكره و حتي همكاري كند. حماس با اعزام شماري از رهبران خود به مراسم تحليف رييس‌جمهور ايران كه روزگاري از بزرگ‌ترين مخالفان رابطه با تهران بوده‌اند و اظهارات اخير السنوار نشان داده كه به خوبي اشتباه خود براي سردي روابط با ايران را درك كرده و نه تنها از بازگشت روابط با ايران سخن مي‌گويند بلكه آن را عالي هم توصيف مي‌كنند و به اين ترتيب در كنار ديگر حامي خود يعني قطر به ائتلاف منطقه‌اي ايران پيوسته و ائتلاف برخي كشورهاي عربي براي قطع روابط با تهران را ناديده گرفته‌اند. عبدالباري عطوان در پايگاه تحليلي خود «الرأي اليوم» معتقد است كه بازگشت حماس به دامان ايران يعني بازگشت جنبش مقاومت حماس به محور مقاومت و تلاش براي ترميم رابطه با سوريه. بر اساس گزارش عطوان مهم‌ترين مساله‌اي كه در ديدار السنوار با خبرنگاران مطرح شده بيان اين نكته بود كه ايران بزرگ‌ترين حامي تسليحاتي و مالي عزالدين قسام است و ديگر اينكه حماس اميدوار است بحران سوريه پايان بيابد و اين مساله مي‌تواند به ترميم روابط با دمشق منجر شود. عطوان مي‌گويد اهميت كلام السنوار و حضور او در بدنه رهبري حماس از آنجا سرچشمه مي‌گيرد كه او يكي از مهم‌ترين رابطان بدنه سياسي و نظامي حماس و پدر معنوي گردان‌هاي عزالدين قسام به شمار مي‌رود. وقتي او بدون هيچ واهمه و محافظه‌كاري از اين مساله سخن مي‌گويد كه ايران بزرگ‌ترين حامي عزالدين قسام است يعني تعارف‌هاي پيشين براي به دست آوردن دل جبهه كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس را كنار گذاشته است و علاوه بر آن رابطه خود را با حزب‌الله لبنان نيز ترميم كرده است و اخيرا سيد حسن نصرالله دبيركل اين حزب در يكي از مقرهاي خود با «صالح العاروري» رهبر شاخه نظامي حماس در كرانه باختري رود اردن، ديدار كرده است. الرأي اليوم نوشته كه بعد از تاكيد حماس بر اينكه علاقه دارد روابط خود را با دمشق بهبود ببخشد، مسوولان ارشد سوري به ميانجيگرهايي كه از ايران و حزب‌الله اين خبر را داده بودند، اطلاع داده‌اند كه سوريه نيز هيچ مشكلي ندارد تا با حماس مصالحه كند اما به اين شرط كه حماس در جاي خود باقي بماند يعني به دنبال بازگشايي دفترش در دمشق نباشد. يكي از مسوولان ارشد سوري مي‌گويد كه زخم سوريه عميق است به همين دليل با وجود علاقه به بهبود روابط به دنبال اين نيستيم كه بر زخم خود نمك بپاشيم. اين مسوول سوري گفته كه ترجيح مي‌دهيم فكر كنيم كه اين تلخي‌ها به مرور و با گذشت زمان بهبود پيدا مي‌كند. رهبري جديد حماس گام‌هاي خود را هوشمندانه برمي‌دارد در عين حال كه روابط خود را با مصر بهبود بخشيده سعي مي‌كند با تناقض‌هاي جنبش فتح هم كنار بيايد و در عين حال كه به دنبال مصالحه با محمود عباس است از نزديك شدن به محمد دحلان كه پتانسيل به دست گرفتن قدرت در آينده نزديك را هم دارد، چشم‌پوشي نكرده است. يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي صحبت‌هاي السنوار مربوط به شاخه نظامي حماس بود، او گفته بود كه هدف نهايي حماس آزادي فلسطين است اما در عين حال گفته بود كه حماس به دنبال جنگ نيست و افزوده بود: مردم فلسطين بايد طعم آسايش را بچشند مي‌خواهيم با تجميع قدرت‌مان كاري كنيم كه در نهايت فلسطين آزاد شود نه اينكه فقط از نوار غزه دفاع كنيم. السنوار گفت در عين حال با وجود اينكه جنگنده‌هاي رژيم اشغالگر قدس به صورت 24 ساعته بر فراز نوار غزه پرواز مي‌كنند اين مساله ما را نمي‌ترساند و به دنبال جنگ هم نيستيم. با استناد به اين اظهارات عبدالباري عطوان مي‌گويد كه مرحله بعدي متعلق به شاخه نظامي حماس و بازگشت به مقاومت است. به گفته او با توجه به اينكه تقابل اصلي با رژيم اسراييل در نوار غزه شكل مي‌گيرد حماس بنا دارد تا مقاومت را بار ديگر به اين منطقه بازگرداند و ستاره‌هاي اين مرحله از تاريخ سياسي و نظامي حماس را العاروي و السنوار تشكيل مي‌دهند كه علاوه بر عضويت در دفتر سياسي حماس يك وجه اشتراك دارند ارتباط نزديك با گردان‌هاي عزالدين قسام و حركت به سوي ايران و حزب‌الله و شايد بار ديگر سوريه. اين نزديكي و فاش‌گويي حماس كه ايران را بزرگ‌ترين حامي خود مي‌داند دولت ترامپ را آشفته و نگران كرده است. نيكي هيلي، نماينده امريكا در سازمان ملل ضمن انتقاد از نزديكي اخير حماس و ايران به اظهارات يحيي السنوار هم واكنش نشان داده است. وي كه كشورش حماس را در فهرست گروه‌هاي تروريستي قرار داده روز پنجشنبه گذشته گفت حماس مي‌گويد كه ايران بزرگ‌ترين حامي تسليحاتي اين گروه است به اين ترتيب ايران ممنوعيت صادرات و انتقال تجهيزات نظامي در قطعنامه 2231 شوراي امنيت را نقض مي‌كند. وي در ادامه با طرح اين پرسش كه ايران كي به قانون بين‌المللي احترام گذاشته، تلاش كرده تا از اظهارنظر يكي از رهبران حماس عليه ايران استفاده كرده و تهران را به نقض قوانين بين‌المللي متهم كند. وي كه يكي از حاميان اصلي اسراييل در دولت ترامپ به شمار مي‌رود و از مخالفان توافق هسته‌اي ايران و غرب است در ادامه مدعي شد كه ايران بار ديگر چهره واقعي خود را نشان داده و حالا بايد تصميم بگيرد كه مي‌خواهد به تصميمات سازمان ملل پايبند باشد يا اينكه رهبري يك گروه «جهادي و تروريستي» را بر عهده بگيرد. بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي هرگز نمي‌توانست گزينه بهتري از ترامپ براي رياست‌جمهوري امريكا داشته باشد، دولت ترامپ و تيم ديپلماسي موازي اين كشور حالا به نمايندگان اصلي تل‌آويو در تلاش‌هاي بين‌المللي براي احياي مذاكرات صلح تبديل شده‌اند. علاوه بر حمايت‌هاي سنتي واشنگتن از اسراييل، نمايندگان ترامپ مانند جرد كوشنر، داماد و مشاور او كه مسووليت پرونده منازعه فلسطين و اسراييل را در دست دارد نه تنها اعتقادي به راهكار دو دولت يا راهكاري كه حق اقامه دولت فلسطيني را به رسميت بشناسد، ندارند بلكه به گفته مسوولان ارشد تشكيلات خودگردان فلسطين بيشتر از اينكه نمايندگان امريكا باشند، حافظان منافع اسراييل هستند.