سال 1361 جشنواره فيلم فجر به همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و با همكاري بنياد فارابي راه‌اندازي شد. سال‌هاي جنگ بود و راه‌اندازي جشنواره فيلم نور اميدي در دل سينماگران ايجاد كرد. توجه به حوزه بين‌الملل از آغازين دوره‌هاي جشنواره فيلم فجر همواره وجود داشته و دغدغه مديران سينمايي به معرفي آثار سينماي ايران به كشورهاي صاحب سينما و بالطبع وجود روابط ديپلماسي هنري بين سينماگران ايراني و خارجي از همان دوره‌هاي پيدايش اين مهم‌ترين رويداد سينمايي ديده مي‌شده. بخش بين‌الملل در جشنواره فجر ابتدا صرفا با نمايش فيلم آغاز شد و در دوره‌هاي بعد جايزه هم به فيلم‌هاي خارجي تعلق گرفت تا اينكه در سال 74 بخشي مجزا با نام بين‌الملل راه‌اندازي شد. با وجود تمام تغييراتي كه هرساله در آيين‌نامه جشنواره به وجود آمده بي‌شك متفاوت‌ترين شكل آن را بايد در سال 94 جست كه جشنواره فيلم فجر به دو قسمت تقسيم شد؛ بخش ملي و بخش بين‌المللي. بخش بين‌الملل سي و سومين جشنواره بين‌المللي فيلم فجر، ارديبهشت‌ماه سال 94 براي نخستين‌بار به‌صورت جداگانه برگزار شد و سال 93 پس از گذشت 19 سال كه به‌صورت بين‌المللي برگزار مي‌شد مجددا به‌صورت ملي طراحي و اجرا شد.
جدا كردن بخش خارجي از ملي به نفع سينما نيست
بهروز غريب‌پور، كارگردان فيلم «اردك‌لي» تمايل دارد فيلمش در جشنواره جهاني اكران شود اما نظر اصلي را به تصميم‌گيري با تشريك‌مساعي با تهيه‌كننده اين پروژه مي‌داند. اين كارگردان سينما و تئاتر در مورد اينكه چند سالي است كه بخش بين‌الملل از ملي فجر جداشده مي‌گويد: «نگاه به جشنواره‌هاي موفق دنيا اين نكته را به ذهن مي‌رساند كه آنها تقسيم‌بندي‌هاي جشنواره‌اي كشور ما را ندارند. آنها تمام هم‌وغم خود را صرف يك جشنواره مي‌كنند و تمام بخش‌هاي مختلف اعم از مرور آثار يا بخش سينماي ملي و غيره هم در قامت يك جشنواره خلاصه مي‌شود.»
وي ما را به جشنواره‌هاي معتبري چون كن، ونيز يا برلين ارجاع مي‌دهد و توضيح مي‌دهد: «همه اين فستيوال‌ها از يك جامعيت برخوردارند و آثار بين‌المللي و ملي آنها به‌شرط شأنيت در يك رويداد سينمايي حضور پيدا مي‌كند و تقسيم‌بندي ندارند اما در ايران به دليل اينكه فرصت و سهم بيشتري به توليدات داخلي داده شود بخش بين‌الملل را از توليدات داخلي جدا كردند.»از نظر بهروز غريب‌پور جشنواره جهاني در سه دوره گذشته بيشتر شكل آزمون‌وخطا را سپري كرده: «به اعتقاد من اگر همه آثار ايراني و بين‌المللي در يك جشنواره اصلي نمايش داده شوند اما با تعداد سالن‌ها و برنامه‌هاي بيشتر؛ نتايج آن به نفع سينما خواهد بود. تجميع همه بخش‌ها در كنار هم قدرت بيشتري هم به جشنواره فجر مي‌دهد.»
غريب پور تكه‌تكه كردن جشنواره فيلم فجر را مطلقا به نفع سينما نمي‌داند و مي‌گويد: «جشنواره ملي كه روزبه‌روز نحيف‌تر برگزار مي‌شود.»
وقتي بخش بين‌الملل از توليدات داخلي جداشد اين مساله واكنش‌هاي منفي زيادي را به همراه داشت كه سايت‌هاي اصولگرا تقريبا در راس اين اعتراض‌ها قرار داشتند و معتقد بودند نبايد اين جدايي اتفاق بيفتد؛ اما شهاب حسيني، بازيگر مطرح سينماي ايران كه بارها ثابت كرده در شرايط مختلف و بحراني همراه سينماي ايران و سينماگران آن است اين امر را به دليل مهجور بودن بخش بين‌الملل جشنواره قابل دفاع دانست: «بخش بين‌الملل در جشنواره فيلم فجر طي سال‌هاي گذشته مهجور مانده است چراكه تمام نگاه‌ها به بخش‌هاي ديگري چون مسابقه و نگاه نو معطوف مي‌شده. همزماني برگزاري بخش بين‌الملل جشنواره فيلم فجر با بخش‌هاي ديگر باعث مي‌شد رقابت‌ها بيشتر در بخش توليدات داخلي سينماي ايران به وجود بيايد بنابراين مي‌توان گفت در حق فيلم‌هايي كه در بخش بين‌الملل شركت داشتند كم‌لطفي مي‌شد.»
اما اين مسائل همچنان مورد تاييد و موردانتقاد برخي از سينماگران و متصديان اين حوزه بوده و هست و برخي هم ترجيح داده‌اند در مقابل اين جداسازي پس از گذشت چند سال همچنان سكوت كنند.
فعلا قضاوت زود است
اما محمدعلي نجفي معتقد است كه جشنواره جهاني فجر دوره تجربه را پشت سر مي‌گذارد و بايد به آن فرصت بروز و ظهور بيشتري داد و از قضاوت زودهنگام درباره كيفيت آن پرهيز كرد: «به‌طور كل كشور ما در هر چيزي در حال تجربه كردن است و همه‌چيز را از صفر شروع مي‌كنيم به نظرم اجازه دهيم تا جشنواره جهاني اين دوره هم برگزار شود تا بازخوردهاي آن را ببينيم و بعد بتوانيم آن را قضاوت كنيم.»اين كارگردان ابراز اميدواري كرد جشنواره جهاني امسال به بهترين شكل اما با دقت بهتري برگزار شود.
به‌هيچ‌عنوان دبير جشنواره عوض نشود
هاتف عليمرداني يكي از فيلمسازان جوان سينماي ايران است كه هفت سال پي‌درپي با فيلم‌هايش در جشنواره فيلم فجر حضورداشته و از اين حيث ركورددار حضور در جشنواره است. او مديريت و دبيري رضا ميركريمي را باعث ثبات جشنواره دانسته و مي‌گويد: «اميدوارم به‌هيچ‌وجه دبير جشنواره جهاني عوض نشود؛ چراكه تجربه ثابت كرده تعويض مداوم و هرساله دبيرهاي جشنواره باعث ضربه به اساس و بنيان مهم‌ترين رويدادهاي سينمايي ما مي‌شود و ما بارها و بارها چوب اين مساله را خورديم. من به عنوان كسي كه هفت سال پي‌درپي در جشنواره فجر حضور داشتم و تجربه كسب كردم معتقدم حفظ يك دبير براي برگزاري جشنواره در طولاني‌مدت باعث نتايج مثبت خوبي مي‌شود.»
كارگردان فيلم «كوچه بي‌نام» به صحبت‌هايش ادامه مي‌دهد: حضور مير كريمي در راس برگزاري جشنواره جهاني باعث شده اين رويداد به‌خوبي راهش را پيدا كند چند در حال حاضر مرحله آزمون و خطار را سپري مي‌كند اما به طور حتم سال چهارم و پنجم نويد جشنواره محكمي براي سينماي ايران خواهد بود. اين كارگردان جوان بار ديگر توصيه مي‌كند كه دبير اين جشنواره براي طولاني‌مدت در مقام خود باقي بماند: «جشنواره داخلي و بومي ما از ضعف‌هاي مفرطي رنج مي‌برد كه از مهم‌ترين نشانه‌هاي تغيير مداوم دبير و مدير جشنواره است.»
جشنواره جهاني به ثبات رسيده است
شادمهر راستين، مدير باشگاه جشنواره جهاني در مورد جداسازي جشنواره ملي از بخش بين‌الملل مي‌گويد: «ذات و هدف برگزاري جشنواره ملي بررسي كارنامه يك‌ساله سينماي ايران براي فروش بيشتر محصولات سينمايي داخلي و اكران نوروزي و تابستاني است. در اساسنامه اين رويداد هدف برگزاري جشنواره ملي رقابت با بخش بين‌الملل نيست.»
او در ادامه مي‌گويد: «به اين نكته اهميت دهيم كه جشنواره معتبر و مهمي چون كن توليدات داخلي فرانسه را در اين رويداد به نمايش نمي‌گذارد؛ بلكه جشنواره ديگري تحت عنوان سزار هم در فرانسه برگزار مي‌شود كه توليدات داخلي در زمان خاص نمايش مي‌دهد، يا همين‌طور جشنواره‌هاي معتبر و مهم بين‌المللي ديگر هيچ‌وقت توليدات داخلي را هم‌زمان با بين‌الملل به معرض نمايش نمي‌گذارند. از اين نظر برگزاري جشنواره جهاني فجر با كاركرد خاص خود برگزار مي‌شود.»
شادمهر راستين در ادامه صحبتش نزديك بودن زمان برگزاري جشنواره كن و جهاني را با هم از معايب اين رويداد مي‌داند و مي‌گويد: «جشنواره جهاني ظرفيت معرفي فيلم‌هاي آسيايي و خاورميانه را دارد و اين نزديكي همزماني جشنواره‌هاي كن و جهاني با هم تاثيرگذار است كه به نظر من زمان برگزاري جشنواره جهاني بايد به فروردين موكول شود.»راستين همچنين معتقد است كه شايد دوره اول جداشده اين جشنواره آزمون‌وخطا را سپري مي‌كرد اما در سال‌هاي دوم و سوم به ثبات رسيده و ميركريمي، مدير اين رويداد مدام در حال مقايسه اين جشنواره با جشنواره معتبر دنياست.