يكي از مداحان و روضه‌خوان‌هاي نام‌آشناي آذري است. گرچه به خاطر حضورش در برنامه‌هاي مختلف تلويزيوني و راديويي و مصاحبه‌هايش با روزنامه‌ها و مجلات، نزد فارسي‌زبان‌ها نيز براي خودش محبوبيتي دست و پا كرده است. متولد 1347 شهرستان هشترود است. از سال 69 مداحي را در هيات‌هاي مختلف آغاز و از سال 71 به صورت حرفه‌اي مداحي و روضه‌خواني را دنبال كرد. داراي مدرك خارج از فقه و اصول است و ملبس به لباس روحانيت. اما همواره در سخنانش ساختارشكن بوده است. به قول خودش، دربيان حقايق و انتقادهاي سازنده از هيچ كس جز خداوند متعال نبايد ترسيد. شايد به دليل همين روحيه است كه مي‌گويد ترجيح مي‌دهد به جاي پرداختن به مسائل تاريخي واقعه عاشورا به بررسي و نقد وضعيت عزاداري‌هاي امروز بپردازد. گفت‌وگويي جذاب و خواندني باسهراب هاشمي هشترودي.
حاج آقا در مجالسي كه براي عزاداري مي‌رويد، بيشتر به بيان مسائل تاريخي واقعه عاشورا مي‌پردازيد يا مسائل روز جامعه؟
بستگي دارد. با توجه به نيازهاي جامعه و تحولات زماني، صحبت مي‌كنم. البته طيف و طبقه مستمعين را هم در نظر مي‌گيرم.
با همين خط مشي در محرم و صفرها، بيشتر به فلسفه عاشورا مي‌پردازم. به مباحثي چون: عواملي كه قيام عاشورا را شكل داد و نهضت‌هايي كه تحت تاثير قيام عاشورا شكل گرفتند. در مابقي ايام مناسبتي هم تلاش مي‌كنيم تا به نقش و تاثيري كه قيام عاشورا مي‌تواند در زندگي امروزي ما داشته باشد يا درس‌هاي آن براي ما بپردازيم.
ولي چرا در برخي موارد نقل قول‌هايي كه از عاشورا توسط مداحان مي‌شود، به شكلي واضح با يكديگر تفاوت دارند؟
بيشتر اين موارد به برداشت‌هاي مستمعين از ذكر و روايت‌هاي عاشورا برمي‌گردد. مثلا يك ديدگاه مي‌شود ديدگاه مطهري كه زمينه قيام و انقلاب مردم ايران عليه شاه مي‌شود، يك ديدگاه مي‌شود ماهاتا گاندي كه هند را دگرگون مي‌كند و از زير يوق استعمار بيرون مي‌كشد، يك ديدگاه هم مي‌شود برداشت عاطفي و عوامانه و گريه و زاري از واقعه عاشورا. يكي هم به دليل منافع سياسي يا اقتصادي خودشان قيام را به گونه‌اي متفاوت تفسير مي‌كند. نمونه‌اش همين انتخابات مجلس.
نمايندگان مجلس وقتي مي‌بينند به دليل منع قانوني ميتينگ و جلسه سخنراني بگذارند، مجبور مي‌شوند از مجالس عزاداري و هيات‌ها و مداحان براي تبليغات خود استفاده كنند. در طول تاريخ هم از اين دست بهره‌برداري‌ها از نام امام حسين(ع) و قيام عاشورا كم نبوده است. در عوض بعضي وقت‌ها هم ديده‌ايم كه چگونه يك مسيحي، صادقانه و با خلوص نيت براي امام حسين اشك مي‌ريزد.
يكي از انتقادهايي كه به برخي مداحان امروز ما مطرح است اين است كه مي‌گويند عزاداري امام حسين و اهل بيت براي اينها، كسب و كار و تجارت شده است و پول‌هاي كلاني از اين راه درمي‌آورند.
دقيقا همين طور است. الان مداحاني داريم كه در همين محرم 200 تا 300 ميليون تومان درآمد دارند. خودم شاهد بودم كه در يك مورد مداحي مي‌گفت اول براي نيم‌ساعت تا 45 دقيقه سه ميليون به اين حساب بريزيد تا بياييم براي مداحي. من نمي‌گويم پول گرفتن در قبال مداحي حرام است ولي بالاخره هر چيز حد و اندازه‌اي دارد. مداحي نه عوارض شهرداري دارد و نه ماليات. بايد ميزان دستمزد را خود صاحب مجلس انفاق كند. تا حالا هيچ مداحي از گرسنگي و فقر نمرده است. حاج آقا كوثري مداح امام (ره) بودند و دايم وي را براي مداحي بزرگان به مجالس مقامات و شخصيت‌هاي ديني و سياسي مي‌بردند. وي مي‌توانست از اين ارتباط‌ها ثروت كلاني براي خود به هم بزند ولي هيچ‌گاه چنين نكرد. اصولا انحراف در مسير عزاداري‌هاي ما بسيار زياد شده است. شايد دليل آن اين باشد كه مداحي در ايران متولي مشخصي ندارد. كانون‌هايي هم وجود دارد كه بيشتر جنبه سياسي دارد و بس. خيلي از مداح‌هاي ما نه شعر قوي و درست و حسابي و نه اثري از فلسفه عاشورا و قيام امام حسين در آن ديده مي‌شود. مهم‌ترين اصل در اين گونه مداحي‌ها، برانگيختن احساسات مردم و توجه به ابعاد عاطفي عاشوراست. بعد از انقلاب تصور اين بود كه مداحي بهترين راه براي خواننده شدن است. اينها همان واقعيت‌هاي جامعه ما است. واقعا چند نفر از مداحان ما عظمت و فلسفه واقعي قيام عاشورا را درك كرده‌اند؟ امسال سازمان حج كنكوري را برگزار كرد تا دانشجوي مداحي بگيرد. خب مداحي كه بخواهد از طريق كنكور و با چهار تا كتاب مداحي كند چقدر با عظمت اين حرفه و حساسيت‌هاي آن و وظيفه سنگيني كه مداحان بر دوش دارند آشناست؟ اصلا چقدر قيام عاشورا را مي‌شناسد؟ چقدر امام حسين را مي‌شناسد؟
اما استدلال اين مداحان اين است كه ما مي‌خواهيم جوانان را به محرم و قيام عاشورا جذب كنيم.
ما مجاز نيستيم كه دست به هر كاري بزنيم تا از هر طريق و از هر راهي جوانان را جذب هيات‌ها كنيم. بايد از راه‌هاي سالم و شرعي وارد شد. واقعيت اين است كه در پاره‌اي از موارد خود ما باعث دور شدن جوانان از هيات‌ها و تكايا شده‌ايم. وقتي مسجد ما جاي فعاليت‌هاي سياسي مي‌شود، معلوم است كه جوان چندان تمايلي براي حضور در آن نداشته باشد. طبيعي است كه به جاي حضور در مجالس اصيل عزاداري برود به تكيه‌هاي آنچناني يا به دنبال خيمه زدن و... باشد. چرا؟ چون ما نتوانسته‌ايم جوانان‌مان را جذب مسجد كنيم.
پس از ديد شما ويژگي‌هاي يك مداح خوب و متعهد چيست؟
يك مداح خوب بايد چهار ويژگي داشته باشد: اول مطالعه داشته باشد. دوم قادر باشد منظور و مفهوم مورد نظر خود را به مستمعين منتقل كند، مستمعين را بشناسد و درنهايت بتواند احترام متقابل را بين عزاداران و خود ايجاد كند. اگر مداحي موفق شد چنين مواردي را رعايت كند،مي‌شود مداحي چون حاج جعفر شوشتري كه مي‌گويند وقتي در هيات سپهسالار بالاي منبر مي‌رفت 30 هزار نفر پا منبري داشت. الان به مداحان مي‌گويند 20 دقيقه‌اي مداحي را تمام كن. چرا؟ چون عزاداران ارضا نمي‌شوند و خسته مي‌شوند. حقيقت اين است كه حوزه هم نتوانسته آن گونه كه بايد و شايد از عهده وظيفه خود در مورد تربيت مداحان و ذاكران اهل بيت برآيد. الان مداحان خوب ما جذب دانشگاه‌ها و نيروهاي مسلح و... مي‌شوند. چرا؟ چون آنجا ثبات شغلي دارند، بيمه دارند. اينها واقعيت‌هاي مداحي جامعه ما است.
و كلام آخر...
شأن و منزلت امام حسين (ع) وصف‌ناشدني است. بي‌خود نيست كه مي‌گويند: اگر حسين نبود، كسي جهان را نمي‌شناخت. پس بايد تلاش كرد تا اين ميراث ارزشمند گذشته را به خوبي و درستي به نسل‌هاي امروز و آينده منتقل كنيم. دانشگاه‌ها و مراكز علمي ما مي‌توانند در اين مسير نقش موثري را برعهده گيرند. بايد اهداف امام‌حسين از قيام عاشورا به درستي براي مردم و به خصوص جوانان تبيين شود. بايد هيات‌هاي عزاداري و مساجد و تكاياي ما به شكلي متمركز و سازماني واحد ساماندهي شوند. و بالاخره اينكه بايد به سوالات جوانان در مورد عاشورا و قيام آن پاسخ داد نه اينكه آنها را تشنه رها كرد چراكه در اين صورت ممكن است جريانات انحرافي آنها را به سمت خود جذب كنند. بايد اهداف قيام عاشورا و ابهاماتي كه براي‌شان وجود دارد توسط كارشناسان خبره، توضيح داده شود.