پايان خوش يك اتفاق بد
«خانه پدري» يكي از پرفراز و نشيب‌ترين فيلم‌هاي كيانوش عياري است كه بالاخره به سالن سينما مي‌آيد. فيلمي كه تا آستانه توقيف دايم رفت اما حالا مي‌تواند در سالن سينما پيش روي تماشاگران سينماي ايران قرار گيرد و مورد قضاوت مخاطبان ايراني‌اش قرار گيرد. اين خبر را اميرحسين علم‌الهدي، اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: «اين فيلم بدون هيچ تغييري در تمام سالن‌هاي گروه سينمايي هنر و تجربه در سراسر كشور همچون گرگان، اصفهان و مشهد اكران خواهد شد»
اعتماد| در حالي كه زمزمه‌هاي رفع توقيف فيلم «خانه پدري» ساخته كيانوش عياري و صدور پروانه نمايش اين اثر، تنها با اصلاح يك سكانس به گوش مي‌رسيد؛ اين فيلم بدون هيچ گونه تغييري از هشت دي ماه در گروه سينمايي هنر و تجربه روي پرده‌هاي سينما مي‌رود. «خانه پدري» يكي از پرفراز و نشيب‌ترين فيلم‌هاي كيانوش عياري است كه بالاخره به سالن سينما مي‌آيد. فيلمي كه تا آستانه توقيف دايم رفت اما حالا مي‌تواند در سالن سينما پيش روي تماشاگران سينماي ايران قرار گيرد و مورد قضاوت مخاطبان ايراني‌اش قرار گيرد. اين خبر را اميرحسين علم‌الهدي، دبير اجرايي گروه سينمايي «هنر و تجربه» اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: «اين فيلم بدون هيچ تغييري در تمام سالن‌هاي گروه سينمايي هنر و تجربه در سراسر كشور همچون گرگان، اصفهان و مشهد اكران خواهد شد.»
اكران بدون هيچ تغييري
خبر اكران محدود و بدون مميزي فيلم «خانه پدري» در گروه «هنر و تجربه» در حالي به گوش مي‌رسد كه كيانوش عياري از اتفاقات پيش آمده براي فيلمش پس از چهار سال، چنان دچار دلزدگي شده بود كه حتي نگارش فيلم جديد خود را هم رها كرده بود. «خانه پدري» همان فيلمي است كه مي‌گويند خشونت صحنه ابتدايي‌اش مانع از اكران آن شده ولي تقريبا واضح است كه خشونت، تنها بهانه‌يي براي نمايش ندادن آخرين ساخته كيانوش عياري بود و فيلم‌هايي از اين دست به اهرم فشاري از سوي تندروها به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تبديل شده است.
در كنار فيلم‌هاي توقيفي كه در سازمان سينمايي وزارت فرهنگ مانده‌اند، شايد بتوان وضعيت «خانه پدري» را كمي متفاوت‌تر از آثار ديگري مانند «آشغال‌هاي دوست‌داشتني»، «گزارش يك جشن»، «خيابان‌هاي آرام» و... دانست.
اين فيلم فقط به دليل اينكه گفته مي‌شود صحنه ابتدايي آن خشن است، موفق به دريافت مجوز اكران نشده، در حالي كه با تغيير دولت و روي كار آمدن رويه اعتدال و تدبير انتظار بر اين بود كه تمام فيلم‌هاي توقيفي از جمله «خانه پدري» زودتر امكان نمايش پيدا كنند.
اگر بخواهيم نگاهي كوتاه بر آنچه باعث توقيف «خانه پدري» شد داشته باشيم، شايد پيش از هرچيز بايد به كنار كشيدن «ناجا»، كه سرمايه‌گذار ساخت فيلم بود اشاره كرد؛ جايي كه مسوولان «ناجي هنر» پس از نمايش فيلم در جشنواره ونيز و تحسين مدير فستيوال، از حمايت اين اثر به دليل همان «خشونت» پا پس كشيدند و در نهايت سهم خود را واگذار كردند.
به اين ترتيب در دولت دهم مديران سينمايي وقت اعلام كردند كه بايد صحنه‌هاي ابتدايي فيلم حذف شود تا مجوز نمايش صادر شود، اما اين اتفاق نيفتاد تا به دولت يازدهم رسيديم.
تاثيرات ديدار «مرد مهربان»
در همان ماه‌هاي اول فعاليت مديران جديد، كيانوش عياري با رييس سازمان سينمايي يا به قول خودش «مرد مهربان» ديدار كرد و اين استنباط برايش ايجاد شد كه حجت‌الله ايوبي با «خانه پدري» مشكلي ندارد، اما انگار ماجرا پيچيده‌تر از چيزي بود كه تصور مي‌شد، چرا كه او مدتي قبل اعلام كرد با «صحنه بسيار خشن فيلم مشكل دارد و قرار نبوده باب خشونت در سينما باز شود.»
به گزارش ايسنا اين نكته را هم بايد خاطرنشان كرد كه در تمام چند سالي كه از ساخت اين فيلم مي‌گذرد، برداشت‌هاي مختلفي، از سياسي گرفته تا مذهبي، نسبت به «خانه پدري» مطرح شده است. در حالي كه عياري بارها و بارها تاكيد كرد، دغدغه طرح اين آسيب اجتماعي را، كه هنوز هم در گوشه و كنار اين مملكت شاهد آن هستيم، از 30 سال پيش تاكنون داشته و به هيچ‌وجه قصد سياه‌نمايي نداشته است.
البته اگر «خشونت» را هم بخواهيم جدي بگيريم بايد اين نكته را مدنظر داشت كه پيازداغ اين داستان به قدري زياد شده كه احتمالا كساني كه فيلم را نديده‌اند، از «خانه پدري» تصور «اره»يي تيزتر دارند ولي قطعا وقتي فيلم را ببينند متوجه خواهند شد كه اين فيلم هيولايي كه به نظر مي‌رسد، نيست؛ مخصوصا اينكه بارها از تلويزيون صحنه‌هاي به مراتب خشن‌تر پخش شده است و خود عياري هم تاكيد دارد كه وجود صحنه ابتدايي فيلم با تمام شوكي كه به تماشاگر وارد مي‌كند، براي درك آرامش ادامه فيلم ضروري است.
داستان‌هاي كيانوش عياري
زماني كه كيانوش عياري كليد ساخت «خانه پدري» را زد، شايد خودش هم فكر نمي‌كرد كه اين فيلم به يكي از دردسرسازترين فيلم‌هاي كارنامه كاري‌اش تبديل شود. كارگرداني كه واقع‌گرايي را اساس فيلمسازي‌اش قرار داده، طبيعي است تا جايي كه توان دارد پاي فيلم‌هايش بايستد. كيانوش عياري كارگرداني است كه اين ويژگي را دارد و فيلم‌هايش داستان‌هايي را روايت مي‌كند كه در جامعه شاهد آن هستيم.
او كارگرداني را از سال 1358 و با ساخت فيلم «تازه نفس‌ها» آغاز كرد و امروز بعد از 33 سال فعاليت در عرصه سينما و تلويزيون تنها ساخت 14 اثر را در كارنامه كاري خود دارد. اين گونه فيلمسازي محدود و دست به عصاي عياري نشان‌دهنده اين است كه كيفيت را فداي كميت نكرده است. اما از آنجايي كه علاقه اين كارگردان به طرح موضوعات اجتماعي است، فيلم سينمايي «بيدار شو آرزو» كه درباره زلزله بم ساخته بود، نتوانست راهي به اكران عموم پيدا كند و تنها دليلش هم تلخي و نمايش عرياني از واقعيت‌هاي اتفاق افتاده در زلزله بم بود. اين فيلم بعد از گذشته چند سال، چندي پيش و به مناسبت زلزله تبريز براي نخستين‌بار از تلويزيون پخش شد. علاوه بر اينها مجموعه تلويزيون «روزگار قريب» عياري نيز اين روزها از شبكه چهارم سيما باز پخش مي‌شود. سريالي كه هنوز هم بالاترين سطح كيفي را در مقايسه با ديگر مجموعه‌هاي تلويزيوني دارد.
اما اين روزها تنها دغدغه كيانوش عياري سرنوشت نامعلوم تازه‌ترين اثر سينمايي‌اش بود. فيلمبرداري فيلم سينمايي «خانه پدري» با مشاركت ناجي هنر تابستان سال 89 در سه اپيزود آغاز شد؛ فيلمي كه آذر 89 با پايان فيلمبرداري به مراحل فني رسيد.
مشاركت نيمه‌كاره
اين فيلم با مشاركت موسسه ناجي هنر ساخته شدو به همين دليل عياري براي اكران علاوه بر جلب رضايت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، بايد رضايت ناجي هنر را هم به دست مي‌آورد. داستان كيانوش عياري و ناجي هنر بر سر اكران فيلم «خانه پدري»همچنان بي‌نتيجه ماند. از يك طرف ناجي هنر كه سهمي در سرمايه‌گذاري اين فيلم داشت، معتقد بود خروجي فيلم با سياست‌هاي اين موسسه منافات دارد. از طرف ديگر اصلاحاتي كه وزارت ارشاد به فيلم وارد كرد، به‌طور كلي داستان را تغيير مي‌داد و كارگردان دليلي براي اعمال اين اصلاحات نمي‌ديد چرا كه شاكله فيلم بر هم مي‌‌خورد.
با همه اينها كيانوش عياري در آخرين اظهارنظر خود به ايسنا گفته بود: «اكران فيلم «خانه پدري» در ايران به انجام پاره‌يي اصلاحات منوط شده است.»
او كه اصلاحات اين فيلم را نپذيرفته است، عنوان كرد: «اين اصلاحات ويرانگر هستند و با اعمال آنها هستي فيلم «خانه پدري» زير سوال مي‌رود.»
داستان دردسرساز قجري
«خانه پدري» قصه اتفاق‌هاي يك خانه قديمي را از سال ۱۳۰۸ (اواخر دوره قاجار) تا ۱۳۷۹ روايت مي‌كند با بازيگراني همچون مهدي هاشمي، شهاب حسيني و مهران رجبي، ناصر هاشمي، مينا ساداتي، نازنين فراهاني و... در چند اپيزود ساخته شده و مسائل و مشكلات زنان ايران را در70 سال اخير به تصوير كشيده است. در اين فيلم ناصر هاشمي (نقش كودكي) و مهدي هاشمي (نقش بزرگسالي) كاراكتر اصلي اين فيلم را كه روايت زندگي‌اش از 15 تا 80 سالگي به تصوير كشيده شده، بازي مي‌كنند.
فيلمي مورد تاييد منتقدان سينما
فيلم «خانه پدري» پس از سه سال توقيف در جشنواره فجر 32اكران شد و اكثر منتقدان آن را ستوده‌اند. حسين معززي نيا اعلام كرد كه اين فيلم يكي از بهترين فيلم‌هاي تاريخ سينماي ايران است. موحد منتقم درباره اين فيلم گفت: عياري در خانه پدري، روي فرهنگي زوم كرده است كه همه جنايت‌ها و خشونت‌ها و گره‌هاي بعدي نيز از دل آن زاده مي‌شود. شخصيت‌هاي فيلم خانه پدري عامدانه در تلاش هستند تا ديگران متوجه كار آنها نشوند. خانه پدري يكي از بهترين‌هاي سينماي ايران در چند سال اخير است كه از هر نظر يادآور جدايي نادر از سيمين است كه نشان‌دهنده بحران‌هاي اخلاقي و اجتماعي است كه از پس يك صفت نكوهيده اجتماعي مي‌آيند. «عالي» صفت ناقصي براي توصيف خانه پدري كيانوش عياري است.
به هر ترتيب اين فيلم قرار است با رعايت شرط سني براي مخاطبان بالاي 16 سال در پرديس‌هاي كوروش، آزادي، موزه سينما، خانه هنرمندان، هويزه مشهد، سوره اصفهان اكران شود.