كوبا بدون كاسترو؛ از رويا تا واقعيت

رسانه‌هاي دولتي كوبا روز گذشته اعلام كردند مجلس ملي اين كشور از روز چهارشنبه كار خود را براي تعيين رييس‌جمهور بعدي و جايگزين رائول كاسترو آغاز خواهد كرد. روزنامه رسمي حزب كمونيست كوبا به نام گرانما مي‌نويسد: كنگره كوبا از ساعت 9 صبح روز چهارشنبه كار خود را آغاز كرد و قبل از راي‌گيري براي تعيين رييس‌جمهور و ساير اعضاي شوراي حكومتي كه عالي‌ترين مقام كشور را در اختيار دارند، رييس قوه قضاييه مشخص خواهد شد.

راي‌گيري به صورت مخفي انجام و روز پنجشنبه (امروز) نتيجه نهايي آن اعلام مي‌شود. گفتني است روند دو روزه براي تعيين رييس‌جمهور در مجلس كوبا غيرمعمول است چرا كه در چند دهه گذشته اين روند به آساني و در يك روز انجام مي‌شد. برنده اين راي‌گيري جانشين رائول كاسترويي خواهد شد كه از سال 2008 به طور رسمي رييس‌جمهور كوبا شد. پيش از آن برادرش از سال 1959 مسند رياست‌جمهوري كوبا را برعهده داشت و از سال 2006به علت بيماري اداره امور را به رائول سپرد. اما حالا كوبا قصد دارد پس از شش دهه حكومت كاستروها در اين كشور چهره جديدي را از خود به نمايش بگذارد. اما مهم‌ترين تغيير در اين چهره سياسي حذف نام خانوادگي كاسترو از رهبري كوباست هرچند كه جانشين او مشخص باشد. طبق بسياري از پيش بيني‌ها ميگوئل دياز، معاول اول رائول كاسترو جانشين او خواهد شد هرچند كه نام‌هاي ديگري نيز مطرح هستند اما محتمل‌ترين گزينه در بين ديگر نامزدها دياز است. اما چنين روزي كه كاستروها حتي به اسم در راس قدرت كوبا نباشند نيز براي تبعيديان كوبايي كه از اين كشور فرار كردند و خود را به امريكا رساندند رنگ و بويي متفاوت دارد و شورو هيجان خاصي در ميان آنها موج مي‌زند. اما هيچ شور و هيجاني در هاوانا پايتخت كوبا وجود ندارد. به گزارش گاردين مردم بي‌تفاوت به اين موضوع از كنار آن رد مي‌شوند. هيچ پوستر يا بيلبوردي اشاره‌اي به تغيير ندارد، هويت رهبر جديد به سختي موضوع مكالمه ميان مردم است و بسياري هيچ شكي ندارند كه نظام سياسي فعلي دست‌نخورده باقي مي‌ماند. كوبايي‌ها مي‌گويند: هيچ‌كس نه مي‌تواند آن را مستحكم كند و نه آن را از بين ببرد. ماريا ويكتوريا استيوس 27‌ساله مي‌گويد: رييس‌جمهور جديد قصد ندارد چيزي را تغيير دهد كه براي من مهم باشد. من فكر مي‌كنم همان چيز هميشگي باشد. ياديل سينترا 30 ساله نيز كه در بخش خصوصي كوبا كار مي‌كند مي‌گويد، كه حتي خبر ندارد كشور در حال رفتن به سمت تعيين يك رييس‌جمهور جديد است. وي به خبرنگار گاردين مي‌گويد: من همين الان كه با شما صحبت مي‌كنم متوجه شدم.

رافائل هرناندز، تحليلگر سياسي و عضو حزب كمونيست گفت: به طور عمده انتظار مي‌رود كه حضور دياز نشان‌دهنده امتداد سيستم گذشته باشد و تعداد محدودي از كوبايي‌ها انتظار تغيير چشم‌گير دارند. گفتني است انتخابات رياست‌جمهوري مستقيم در كوبا وجود ندارد، بلكه اين قانونگذاران مجلس ملي هستند كه در نهايت رييس‌جمهور را تعيين مي‌كنند. در ماه مارس انتخابات سراسري برگزار شد كه همگي آنها از حزب كمونيست بودند و 605 نفر براي مجلس تعيين شدند. هرناندز مي‌گويد: اگر يك رييس‌جمهور جديد سركار بيايد زندگي مردم نيز دچار تغيير خواهد شد و برخي انتظار دارند كه كوبايي‌ها بر اين موضوع تمر‌كز كنند. اما در واقعيت مردم به موضوع اينگونه نگاه نمي‌‌كنند و انتظار تغيير زيادي ندارند. گفتني است رائول كاسترو 86ساله هرچند از رياست‌جمهوري كناره‌گيري مي‌كند اما تا سال 2021 دبير اول حزب كمونيست باقي خواهد ماند. هال كلپاك نويسنده بيوگرافي كاسترو گفت: رييس‌جمهور جديد روز به روز قدرت بيشتري خواهد گرفت. اما هرزمان بحران يا مشكلات بزرگ با ايالات متحده، سياست خارجي و اقتصاد به وجود‌ آيد، كلمه رائول تنها كلمه‌اي است كه باقي خواهد ماند. با اين حال انتظارها حاكي از آن است كه دياز دست به يكسري اصلاحات محتاطانه بزند. او در راستاي اصلاحات بازار در كوبا قدم بر‌مي‌دارد بدون اينكه سياست‌هاي اجتماعي كوبا را از بين ببرد. بهداشت و آموزش و پرورش دو خدمتي هستند كه در كوبا رايگان است. كوبا بهترين پزشك‌ها را دارد و اميد به زندگي در اين كشور 79 سال است و در شرايطي كه كوبايي‌ها در خريد گوشت و سبزيجات با مشكل روبه‌رو هستند، دولت مواد غذايي ضروري را تضمين مي‌كند. با اين وجود گروه‌هاي حقوق بشري معتقدند كه دولت همچنان مخالفان و منتقدان را مجازات مي‌كند. ولي بايد گفت كه تعداد زندانيان سياسي طولاني مدت در كوبا به طور قابل توجهي در دوره رائول كاسترو كاهش يافته است. زيرا دولت از سياست زندان‌هاي طولاني مدت به دستگيري و آزادي در زمان كم روي آورده است. اما گزارش‌ها حاكي از آن است كه بيش از 5هزار نفر در كوبا به دلايل سياسي طي يك سال گذشته دستگير شدند. ميگوئل دياز كه حدود يك دهه در سطوح عالي قدرت كوبا حضور داشته براي اكثر مردم ناشناخته است. ناآگاهي نسبي از او نشان‌دهنده حركت خزنده او از پايين به بالا در يك ساختار تك‌حزبي است به خصوص در كشوري كه هرگونه مبارزات سياسي غيرقانوني شناخته مي‌شود. دياز در جلساتي كه با حضور دوربين‌ها بود گاه به گاه ظاهر مي‌شد و تصويري كاملا متفاوت از فيدل يا برادرش رائول را به نمايش گذاشته است. او در دهه 1990 به عنوان يكي از دبيركل‌هاي استاني در حزب كمونيست شناخته شد. موهاي متفاوت و بلند، دوچرخه سواري و نحوه لباس پوشيدن متفاوت او با ساختار حزب چندان همخواني نداشت. دياز پس از انقلاب كوبا متولد شده است و اولين فردي است كه به عنوان يك غير نظامي و همچنين فردي كه انقلاب را تجربه نكرده در راس امور قرار مي‌گيرد. هرچند انتظار تغيير زياد احساس نمي‌شود، اما نبايد فراموش كرد كه تا چند سال پيش تصور كوباي بدون كاسترو به يك رويا بيشتر شبيه بود تا واقعيت.